تیلیش خاقان
تیلیش خاقان — تۇلو خاقانین کیچیک قارداشی٬ غرب گؤیتۆرک خاقانی (۶۳۴-۶۳۹).
| تیلیش خاقان | |
|---|---|
| غرب گؤیتۆرک خاقانی | |
| ایللر | ۶۳۴-۶۳۹ میلادی |
| تاجقویماق | ۶۳۴ |
| اؤلوم یئری | فرغانا |
| سونراکی شاه | ایپیجبه خاقان |
| اؤنجهکی شاه | بیرینجی تولو خاقان |
| سولاله | آشینا |
خاقانلیغی
دَییشدیرتۇلو خاقاندان سوْنرا کیچیک قارداشی تیلیش تاختا گئچدی. تیلیش خاقان اؤلکهنی ۱۰ بوْی آراسیندا بؤلدو؛ هر بوْیون باشینا بیر بؤیوک گتیرهرک ایدارهنی اوْنلارا وئردی. تیلیش خاقان اؤلکه ایچینده چوْخ سئویلمهییردی. اؤز بوْیوندان بیر بئیگه آنیدن هۆجوم ائدیب قازانسادا٬ قوْرخاراق قارداشییلا بیرلیکده قاراچارا قاچدی. اؤلکهنین باش بیلنلری٬ ایستمی خانین ۴-جۆ گؤبکدن نوهسی اۇکۇنو خاقان ائتمک ایستهدیلر؛ آنجاق تیلیش خاقان بۇ حرکت و عۆصیانچیلاری مغلوب ائدهرک یئنیدن تاختا گئچه بیلدی. بۇ دۇروم چوْخ سۆرمهدی؛ تۇلو بوْیلاری اۇکونو تۇلو خاقان آدییلا خاقان تانیتدیردیلار. بئلهجه تۇلو-نوشئپی بوْیلاری آراسیندا بؤیوک ساواش باش وئردی٬ بۇ ساواشین نتیجهسینده ایلیایرماغی ایکی طرفین سرحدّی اوْلاراق تعیین ائدیلدی. ایلیایرماغین شرق طرفی تۇلو خاقان الینه دۆشهرک غرب گؤیتۆرک خاقانلیغی دا ایکییه بؤلوندو. بۇ آیریلیقدان سوْنرا تۇلو خاقانین تیلیش خاقانا باغلی اوْلان بؤیوک باشلاری قیشقیرتماسییلا تیلیش خاقان ۶۳۹ ایلینده فرغانایا قاچماق مجبوریتینده قالیب اوْرادا اؤلدو.[۱]
قایناقلار
دَییشدیر- ^ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلیزاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۲۰