جلال آل‌احمد
جلال آل احمد (دسامبر 2, 1923، تهران– سئپتامبر9, 1969، اسالیم) ایرانلی یازیچی، چئویرمن و سیاستچی.
| جلال آل‌احمد | |
|---|---|
 | |
| آد | جلال آل احمد |
| دوْغوم تاریخ | ۱۱ آذر، ۱۳۰۲ تهران |
| اؤلوم تاریخ | ۱۸ زومار آیی (شهریور) ۱۳۴۸ اسالیم (گیلان) |
| میللیت | ایران |
یاشاییش دَییشدیر
جلال آل‌احمد کیمی آدلیملانان جلال‌الدین سادات آل احمد، سیداحمد حسینی طالقانی‌نین اوغلو 1302-جی شمسی ایلینده تئهرانین سید نصرالدین محله‌سینده دونیایا گلیبدیر.
آتاسی روحانی اولاراق، جلال آل‌احمد اوشاقلیغین بیر مذهبی چئوره‌ده یاشادی. اورتا مکتبی (دبیریستانی) قورتاراندان سونرا، آتاسی اونو نجف شهرینده اولان قارداشی، سید محمد تقی‌نین یانینا گوندردی. بو سفر نئچه آیدان چوخ داوام گتیرمه‌دی و جلال آل‌احمد یئنی‌دن ایرانا قاییتدیلار.
1324-جی ایلده "سخن" آدلی درگیده "زیارات" (فا: زیارت) داستانین یایماقلا یازیچیلیق دونیاسیندا گیردی و همین ایلده بو داستان، بیر نئچه قیسا داستانلا بیرلیکده "دید و بازدید" توپلوسوندا یاییلدی.
1326-جی ایلده آموزیش و پروریش ایداره‌سینده ایشه باشلادی. همین ایلده "از رنجی که می‌بریم" کیتابی یاییلدی. بو کیتاب 10 قیسا ناغیلین توپلوموایدی. 1327-جی ایلده "سه تار" یاییلدی. بو ایللردن سونرا جلال آل احمد چئویرمه ایشلرینه باشلادی. بونلار عوموما "ژید"، "کامو"، "سارتر" و "داستایوفسکی" ایشلریله ایلگیلی اولوبدور. همین ایللرده سیمین دانشورله ائولندی.
1333 و 1334-جی ایللرده "اورازان"، "تات نشینهای بلوک زهرا"، "هفت مقاله" و "مائده‌های زمینی" چئویرمه‌لری یاییلدی و 1337-جی ایلده "مدیر مدرسه" و "سرگذشت کندوها" آدلی کیتابلار ایشیق اوزو گوردو. ایکی ایلدن سونرا "جزیره خارک-در یتیم خلیج" یاییلدی.
1340-جی ایلدن 1343-جو ایله‌جن "نون و القلم"، "سه مقاله دیگر"، "کارنامه سه ساله"، "غرب‌زدگی"، "سفر روس" و "سنگی بر گوری" آدلی کیتابلاری یازدی. 1345-جی ایلده "خسی در میقات" کیتابی یاییلدی. "کردگدن" اوژان یونسکورا دان اولان بیر نوماییشنامه، "در خدمت و خیانت روشنفکران" و "نفرین زمین" و هابئله "عبور از خط" آدلی چئوریلمه جلال آل‌احمدین سون یاییلان اثرلریدیر.
جلال آل احمد، 1348-جی ایلینده زومار آیی‌نین 17-سینده (شهریورماه) 46 یاشیندا دونیادان گوز یومدو.[۱][۲]
فاشیستلرله قارشی-قارشیا دَییشدیر
جلال آل احمد ایراندا گئدن تورک دیلیله دوشمانچیلیغی بئله توصیف ائدیر:
"... آما حاقلاری یوخدور اوز آنادیللرینده اینجه‌صنعت، کولتور، مطبوعات و ایلگیلی آراجلاردا و توپلومسال خدماتدا ایشله‌ده‌لر. مجبوردورلا فارسجادان فایدالانالار. یانی اوخوللاردا، رادیودا، تلویزیوندا و مطبوعاتدا و دولتله نامه‌لشمه‌ده آنادیللری‌نین ایشلنمه‌سی قاداغادیر. ..... و ایندی 40 ایلدن چوخدور ایران حکومتلری‌نین بوتون چالیشمالاری تورک دیلینین محو ائتمه‌گینده‌دیر، آرتیق محو ائتمکدن باشقا اونو آذری آدلاندیریرلار، تحمیلی دیل سانیرلار....[۳][۴]
اثرلری دَییشدیر
ناغیل و داستان دَییشدیر
1- دید و بازدید 1324: ایلک اونجه اون دنه قیسا داستاندان عیبارت ایدی، آنجاق یئددینجی یاییمدا اون ایکی داستاندان عیبارتدیر. گنج آل‌اجمد طنز صورتده توپلومسال و ائتنیکی اینانجلارا توخونور.
2- از رنجی که می بریم 1326: یئددی قیسا داستان توپلوسودور.
3- سه تار 1327: اون‌اوچ قیسا داستان توپلوسودور. بو داستانلار آشاغی قیشرلرین آجیناجاقلی و اوتوزماقلار دولو یاشاییشلارین تصویر ائدیر.
4- زن زیادی 1331: بیر گیریش و دوققوز قیسا داستان توپلوسودور. بو توپلونون قادینلاری موختلیف و تضادلی قیشرلردن اولان وارلی، سونتی و هئچه چیخمیشلاردان عیبارتدیرلر.
5- سرگذشت کندوها 1337: جلال آل احمدین ایلک اوجا داستانیدیر. بو داستان 1329-جی ایلدن 1331-جی ایله‌جن سیاسی حرکاتی‌نین اوتوزماقلارینا توخونور.
6- مدیر مدرسه 1337: بو اوجا داستان آل‌احمدین کولتورل خاطیره‌لریدیر.
7- نون والقلم 1340: تاریخی و صفویلرین حوکومتیله ایلگیلی اولان اوجا داستان.
8- نفرین زمین 1346: ارضی ایصلاحات و کندلیلرین یاشاییشیلا ایلگیلی رومان.
9- پنج داستان 1350: آل‌احمدین اؤلومدن ایکی ایل سونرا یاییلیبدیر.
10- چهل طوطی اصل (سیمین دانشورله بیرلیکده) 1351: "طوطی" نامه‌دن 6-ی قیسا ناغیل یئنی باخیشلا یازیلیبدیر.
11- سنگی بر گوری 1360: جلال آل‌احمدین سونونجو رومانی. بو رومانین موضوعسو اونون سوی‌سوزلوغو (اوشاغی اولماماغینا) باره‌سینده‌دیر.[۲]
سفرنامه‌لر دَییشدیر
اورازان 1333، تات نشینهای بلوک زهرا 1337، جزیره خارک، درٌ یتیم خلیج فارس 1339، خسی در میقات 1345، سفر به ولایت عزرائیل 1363، سفر روس 1369 [۲]
گوزاریشلر دَییشدیر
حزب توده سر دو راه 1326، هفت مقاله 1333، سه مقاله دیگر 1341، غرب زدگی کیتاب صورتینده 1341، کارنامه سه ساله 1341، ارزیابی شتابزده 1342، یک چاه و دو چاله 1356، در خدمت و خیانت روشنفکران 1356، گفتگوها 1346.[۲]
چئویرمه‌لر دَییشدیر
عزاداریهای نامشروع 1322 عربجه‌دن، محمد آخرالزمان بل کازانوا فرانسه‌لی یازیچیسیندان 1326، قمارباز 1327 داستایوسکی‌دن، بیگانه 1328 آلبر کامونون رومانی (علی اصغر خبرزاده ایله بیرلیکده)، سوء تفاهم 1329 آلبر کامودان، دستهای آلوده 1331 ژان پل سارتردن، بازگشت از شوروی 1333 آندره ژیددن، مائده های زمینی 1334 ژیددن(پرویز داریوش ایله بیرلیکده)، کرگدن 1345 اوژن یونسکودان، عبور از خط 1346 یونگردن (دوکتر محمود هومن ایله بیرلیکده)، تشنگی و گشنگی 1351 اوژن یونسکودان بیر نوماییشنامه؛ بو کیتابین 50 صحیفه‌سینه یاخینین جلال آل‌احمد چئویریبدیر. اولوموله بو ایش یاریمچیق قالیبدیر و دوکتور منوچهر هزارخانی اونو سونا چاتدیبدیر.[۲]
خاطیره‌لر و نامه‌لر دَییشدیر
نامه های جلال آل احمد (بیرینجی جیلد 1364) علی دهباشی‌نین چالیشمالاری اساسیندا یاییلبدیر.[۲]
قایناقلار دَییشدیر
- ^ همشهری آنلاین (پنجشنبه 11 بهمن 1386 - 17:09:58). (فارسجا) نامه: جلال آل‌احمد (1302- 1348). همشهری آنلاین. یوخلانیلیب ۲۰۱۳-۰۱-16.
- ^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ دانشنامه رشد. (فارسجا) جلال آل احمد. دانشنامه رشد. یوخلانیلیب ۲۰۱۳-۰۱-16.
- ^ در خدمت و خیانت روشنفکران، جلال آل احمد، به نقل از مجله وارلیق، بهار سال 1368، شماره 72، ص9-27
- ^ فارسجا متن: .... اما به این زبان مادری حق ندارند در قلمرو هنر، فرهنگ، مطبوعات و ابزار ارتباط و خدمات اجتماعی سخن بگویند. ناچارند زبان فارسی به کار برند. یعنی در مدارس، رادیو، تلویزیون و مطبوعات در نامه‌نگاری‌های دولت به کاربردن زبان مادری ایشان ممنوع است. از اوایل قرن هجری به بعد حکومت تهران برای یکدست کردن مردم سراسر مملکت نه تنها کوشا بود.... و اکنون چهل و چند سالی است که تمام کوشش حکومتهای ایران نه تنها بر محو کردن زبان ترکی است بلکه آن را آذری نامیدند، زبان تحمیلی نامیدند....