جوزف برودسکی
ایوسیف برودسکی یا جوزف برودسکی ( Иосиф Бродский ؛ د. ۲۴ مئی ۱۹۴۰، لنینقراد، شوروی - اؤ. ۲۸ ژانویه ۱۹۹۶، نیویورک، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری) — یهودی اصلیل‌لی گؤرکملی و آمریکا شاعری، دراماتورق، ترجومه‌چی، ادبیات اوزره نوبل اؤدولو (۱۹۸۷) ("پارلاق پوئیتیک‌لیک و آیدین فیکیرله زنگین اولان احاطه‌لی یارادیجی‌لیغینا گؤره").
| جوزف برودسکی | |
|---|---|
 | |
| آد | جوزف برودسکی |
| قیسا بیلگی | نوبل اؤدواونو قازانمیش یازیچی، 1987 |
| دوْغوم تاریخ | روسیه |
| اؤلوم تاریخ | آمریکا بیرلشمیش ایالتلری نیویورک |
حیاتی
دَییشدیریهودی اصیل‌لی روس-آمریکان شاعری ایوسیف آلکساندروویچ برودسکی لنینقراددا (ایندیکی پتربورق)، فوتوقراف عائله‌سین‌ده دوغولموش‌دو. اوشاق‌لیق ایللری لنینقرادین بلوکاداسی، ساواش‌دن سونراکی یوخسوللوق و احتیاج دؤورونه تصادف ائتمیش‌دی. یئددینجی صینیف‌دن سونرا مکتبی آتاراق زاووددا توکار شاگیردی اولموش‌دو. بو بیر طرف‌دن والیدئینلرینه مادی کؤمک ائتمک آرزوسو ایله باغلی ایدی. دیگر طرف‌دن ایسه ایوسیف برودسکی آیری-آیری معلملرین تیمثالین‌دا اوزلشدیی آنتی‌سئمیتیزمه اعتراضینی بو یوللا بیلدیرمیش‌دی. دنیزچی‌لیک مکتبینه داخیل اولماق جهدلری بوشا چیخدیق‌دان سونرا او، ماتروس، قازان‌چی، گئولوژی اکسپ‌دی‌سیادا فهله کیمی موختلیف پئشه‌لر دییشمیش‌دی. بیر مدت هکیم اولماق فیکرینه دوشموش و تجروبه توپلاماق اۆچون لنینقرادداکی مشهور کرئستی هبسخاناسینین اؤلوخاناسین‌دا ایشه دوزلمیش‌دی. آلی مکتب‌ده اوخوماق ایمکانین‌دان محروم اولسا دا، بوتون بو ایللر عرضینده ایوسیف برودسکی سربست شکیل‌ده، آردیجیل‌لیق و اینادلا تحصیلی ایله مشغول اولوردو. اینگیلیس و لهیستان دیللرینی اؤیره‌نیردی، بدیعی اثرلر، دین و فلسفه‌یه دایر کیتابلار اوخویوردو. ایلک شعرلرینی یئنی‌یئتمه‌لیک دؤورون‌ده یازمیش‌دی. پوئزیایا ماراغینین یارانماسین‌دا بوریس سلوتسکینین اثرلری موهوم رول اوینامیش‌دی. ۱۹۶۱-جی ایلده تانیش اولدوغو آنا آخماتووانین شعرلری حاقین‌داکی روهلاندیریجی سؤزلری ده برودسکی اۆچون جدی ایستی‌مولا چئوریلمیش‌دی. مارینا سوتایوا و یوگنی باراتینسکی، سونراکی ایللرده ایسه اوسیپ ماندلشتام اونون اؤیرندیی و تاثیرلندیی ادبی سیمالار ایدی. یوگنی رین، ولادیمیر اوفلیاند، ایستانیسلاو کراسوویتسکی کیمی "غئیری-رسمی" شاعرلرین یارادیجی‌لیغی ایله تانیش‌لیق ادبی زؤوقونون فورمالاشماسینا تاثیرسیز قالمامیش‌دی. ۱۹۶۲-جی ایلده گنج رسام ماریا باسمانووا ایله تانیش اولدوق‌دان سونرا شعرلرینین اکثریتی اونا بسلدیی هیسلر و لنینقرادین تکرارسیز گؤزل‌لیکلری اوزرین‌ده قورولموش‌دو. ایوسیف برودسکی ۶۰-جی ایللر شوروی جمعیتی اۆچون قبولئدیلمز ساییلان بیر حیات طرزی کئچیرمک – ایستدیی شکیل‌ده یاشاماق و آزاد صنعتکار کیمی یازیب-یاراتماق فیکرینه دوشموش‌دو. بو ایسه آوتوریتار رژیم شرایطین‌ده غئیری-مۆمکون ایدی. "وئچرنی لنینقراد" قزتی ۱۹۶۳-جو ایلده بیر قروپ مؤلفین ایمزالادیغی "ادبیاتین یان-یؤره‌سین‌ده فیرلانان اشکاری‌سی" آدلی ساتیریک یازی چاپ ائتمیش‌دی. شوروی دئماقوقیاسینین تیپیک نومونه‌لرین‌دن اولان بو مقاله‌ده ایوسیف برودسکینین "پارازیت حیات طرزی" ایفشا اوبیئکتینه چئوریلمیش‌دی. یازینین سیفاریش‌لی اولدوغو شوبهه دوغورموردو. بو شوروی ایدولوگیاسینا یاد مؤلفین تعقیبی، بلکه ده حبسی اۆچون حاضرلیق ایدی. برودسکینین دئدیینه گؤره همین دؤورده اونو بله شعرلردن داها چوخ ماریانی ایتیرمک قورخودوردو. آیریلدیقلارینا گؤره شاعر حتی اینتیهارا جهد گؤسترمیش‌دی. ۱۹۶۴-جو ایلین فئورالین‌دا ایوسیف برودسکی حبس ائدیل‌دی. محکمه توفئی‌لی حیات طرزینه گؤره اونو ایجباری امکله مشغول اولماق شرطی ایله بئش ایللیینه آرخانگئلسک ویلایتینین کونوش رایونونا سورگون ائدیلمه‌سی حاقین‌دا قرار چیخاردی. موصاحیبه‌لرینین بیرین‌ده شاعر نورئنسکوئ کندین‌ده کئچه‌ن سورگون آیلارینی حیاتینین ان قایغی‌سیز، راحت و خوشبخت دؤورو آدلاندیرمیش‌دی. ژان-پول سارتر، دمیتری شوستاکوویچ، یوگنی یوتوشنکو کیمی مشهور سیمالارین ایشه قاریشماسی شوروی رهبرلیینی قرارینا یئنی‌دن باخماغا وادار ائتدی. ایل یاریم‌دان سونرا برودسکی سورگون‌دن گری قایتاریل‌دی. او، اؤزو ده موصاحیبه‌لرین‌ده ائله بیر سامبال‌لی دیسیدئنت اولمادیغینی، شوروی حاکمیتینه قارشی هئچ بیر موباریزه آپارمادیغینی، اطرافین‌داکی حادثه‌لرین قصداً دراماتیکلشدیریلدیینی قئید ائتمیش‌دی. ۱۹۷۲-جی ایلین مایین‌دا مووافیق اورقانلار برودسکینی دیلئمما قارشی‌سین‌دا قوی‌دولار – یا اؤلکه‌نی ترک ائتمه‌لی، یا دا دلیخانانی سئچمه‌لی‌دیر. همین دؤوره قدر ایکی دفعه مجبوری شکیل‌ده پسیخدیسپانسئره سالیندیغین‌دان شاعر بیرینجی تکلیفله رازیلاش‌دی. ایون آیین‌دا وینیا گلن برودسکی تئزلیکله آمریکا-دا یئرلش‌دی و میچیقان بیلیم یوردودا روس ادبیاتی تاریخی، ۲۰-جی عصر روس پوئزیاسی و شعر نظریه‌سی فنلرینی تدریس ائتمه‌یه باشلادی. حتی اورتا تحصیلی اولمایان برودسکینین آمریکا و بؤیوک بریتانیانین آلتی تانینمیش بیلیم یوردودا پروفسورلوق ائتمه‌سی ان آزی قریبه ایدی. او، تدریجه‌ن شعر و ائسئلرینی اینگیلیس دیلین‌ده یازماغا باشلامیش‌دی. اوریژینال یارادیجی‌لیغی ایله بیرلیک‌ده قارشی‌لیق‌لی شکیل‌ده روس و اینگیلیس دیللرین‌دن ترجومه‌لره ده دقت یئتیرمیش‌دی. ایوسیف برودسکینین آمریکا-دا، اینگیلیسجه چاپ ائتدیردیی "بیردن آز" ائسئلر توپ‌لوسو ۱۹۸۶-جی ایلده ایلین ان یاخشی ادبی-تنقی‌دی کیتابی ساییلمیش‌دی. ۱۹۸۷-جی ایلده ایسه او، "پارلاق پویتیک‌لیک و آیدین فیکیرله زنگین اولان احاطه‌لی یارادیجی‌لیغینا گؤره" نوبل اولموش‌دو. ایوان بونین‌دن سونرا برودسکی موهاجیرت‌ده نوبل اؤدولو آلان ایکینجی روس مؤلف ایدی. تقدیمات مراسی‌می اۆچون گلدیی ایستوکهولم‌دا اؤزونو داها چوخ روس، یاخود آمریکالی سایماسی حاقین‌دا سوالا برودسکی بله جاواب وئرمیش‌دی: "من یهودییه‌م، روس شاعرییه‌م و اینگیلیس تنقیدچی‌سییه‌م". شوبهه‌سیز، نوبل کیمی ایوسیف برودسکی روس ادبیاتینین ان پارلاق نماینده‌سی دئییل‌دی. اگر اؤدولو موطلق روس یازی‌چی‌سینا وئریله‌جک‌دی‌سه، اوندان داها لاییق‌لی نامیزدلر تاپماق مۆمکون ایدی. طبیعی کی، بیر سیرا دیگر تصادفلرده‌کی کیمی بورادا دا سیاسی عامللر ادبیات مئیارلارینی اوستلمیش‌دی. موهاجیرت دؤورون‌ده شاعر والیدئینلری ایله گؤروشه بیلممیش‌دی. اوریین‌ده آچیق جرراهییه عملیاتی آپاریلدیغی ۱۹۷۸-جی ایلده آمریکا-این ایصرارلی دعوتلرینه باخمایاراق آناسی اؤلکه‌دن بوراخیلمامیش‌دی. ۱۹۸۳-جو ایلده آناسینی، ۱۹۸۴-جو ایلده ایسه آتاسینی ایتیره‌ن برودسکی اونلارین هئچ بیرینین دفن مراسیمین‌ده ایشتیراک ائده بیلممیش‌دی. یئنی‌دنقورما و آشکارلیق دؤورونون باشلانماسی ایله شاعره موناسیبت دییشمیش‌دی. اونون اثرلرینی روسیادا چاپ ائتمه‌یه باشلامیش‌دیلار. ۱۹۹۵-جی ایلده ایسه سانکت-پتربورق مری چاکین تشببوسو ایله برودسکی شهرین فخری وطنداشی اعلان اولونموش‌دو. لاکین "منیم ان یاخشی حیسه‌م – شعرلریم اورادادیر" – دئیه‌ن شاعر دوغما شهرینه گلمه‌یه ایمکان تاپمامیش‌دی. برودسکی وسیتینه اساساً وئنسیادا دفن اولونموش‌دور. ۲۰۰۵-جی ایلده سانکت-پتربورق بیلیم یوردو فیلولوژی(لوغت شناسلیق) فاکولته‌سینین هئیأتین‌ده یهودی اصیل‌لی روس-آمریکان شاعرینه ایلک عابده اوجالدیلمیش‌دیر.