حسین بن علی اورموی یزدانیار
حسین بن علی اورموی یزدانیار و یا اورموی یزدانیار و یا شیخ ابوبکر و یا شیخ اورموی (فارسجا: ابن یزدانیار ارموی) ۳-جو و ۴-جو هـ.ق یوز ایللیگینده اورمولو عارف ایدی و ۲۴۰-۳۳۰ هـ.ق ایل‌‍لری آراسیندا یاشاییردی.[۱] شیخ ابوبکر لقبی عیراق‌دا عربلر طرفیندن یزدانیارا وئریلیر.
| حسین بن علی اورموی یزدانیار | |
|---|---|
 | |
| آد | اورموی یزدانیار |
| قیسا بیلگی | عارف |
| دوْغوم تاریخ | ۲۴۰-۳۳۰ هـ.ق ایل‌‍لری آراسیندا اورمیه |
| اؤلوم تاریخ | ۲۴۰-۳۳۰ هـ.ق ایل‌‍لری آراسیندا اورمیه، خطیب محلله‌سی |
| میللیت | تۆرک |
یاشامیٛ
دَییشدیرعربلر آراسیندا، شیخ ابوبکر لقبی ایله مشهور اولان الشیخ الامام العارف حسین بن علی اورموی الأذربایجانی، اوچونجو و دؤردونجو هجری قمری یوز ایللیگینده و ۲۴۰-۳۳۰ هـ.ق ایل‌‍لری آراسیندا یاشاییردی و اورمودا آنادان اولوبدور.[۲]
ابن یزدانیارین دانیشیقلاریندا و سؤزلرینده ایسلامدان اؤنجه‌کی دوشونجه‌لر ده گؤرونوردو و او دا زرتشت اولدوقلاریندان قایناقلانیردی. ابن یزدانیارین جدی، یزدانیار بیر زرتشت آددیر. سونرالار ایسلاما اوز گتیریر و سوننو اولورلار. صفویلره کیمی آذربایجان داها چوخ سوننو مذهب ایدی.[۳]
محمدعلی تربیت، دانشمندان آذربایجان (آذربایجان بیلگینلری) کیتابیندا یازیر:
صوفیه آدلیملاریندان ایدی و تصوف‌دا اؤزونه‌مخصوص طریقتی وار ایدی. شلبی و غیروی کیمی مشهورلار اونو دانیردیلار و بو دا (یزدانیار دا) عیراقین بیرپارا شیخ‌لرینی داناردی.
امسیت کردیا و اصبحت عربیا
دَییشدیردهخدا کیمی آدلیم سؤزلوک‌لرده یازیلدیغی کیمی کئچمیشده، کۆرد (فارسجا: کُرد) سؤزو چوبان و چادیردا قالان و کؤچری مال-داوار ساخلایان آداملارا دئییلرمیش.
مؤولانانین مثنوی معنوینین بیرینجی دفترینده بئله بیر بیتلر گلیب:
سِرِ اَمسينا لَكرديا بدان (کورد حیاتی‌نین سیررینی بیل)
راز اَصحبنا عَرابيا بخوان (عربجه دانیشیغینین سیررینی اوخو)
ور مثالي خواهي از علم نهان (گیزلی بیلیک‌دن بیر اؤرنک ایستهسن)
قصه گو از روميان و چينيان (چینلی‌لر ایله روملولارین حکایه‌لریندن دئ)
مؤولانا، «گیزلی بیلیک» معناسینی چاتدیرماق اوچون اؤزوندن اوّلکی صوفی‌لر آراسیندا مشهور اولان بیر سؤز ایشله‌دیر: «سر امسينا لكرديا بدان»
سيد ابولوفانین بیلدیگی بیر دئییمه ایستیناد ائدن او، اولجه ساوادسیز کورد ایدی. اما روحانی بیر جاذبه‌دن سونرا اوخویوب یازماغا ییلنیب و سحر: «امسیت کردیا و اصبحت عربیا» دئییردی؛ یعنی گئجه‌لر یارارسیز بیر کورد (چوبان، داوار ساخلایان و بیلمز) ایدیم و علم‌دن محروم ایدیم، سحر ایسه عرب دیلینی منیمسه‌دیم.[۴]
کوردلرین ادعاسی و تحریف‌لری
بعضی قایناقلاردا، بو سؤزو (امسیت کردیا و اصبحت عربیا) یزدانیارا دا ایشلتدیکلری اوچون ایندی کوردلر سو استفاده ائدرک یزدانیارین کورد اولدوغونو ادعا ائدیرلر. آنجاق بو بؤیوک بیر یالان و تحریفدیر و کئچمیشی دانماقدیر. کئچمیشده کورد سؤزو بیر سوی (نژاد) کیمی دئییلدی و هر یئرده داوارچی و چوبان وار ایدی کورد دئییلردی.[۵]
قایناق‌لار
دَییشدیر- ^ نام آوران اورمیه، علی بابایی، اختر یایین ائوی، ۱.جی چاپ، ۱۳۹۴، ص۷۴ و ص ۷۵
- ^ اورمیه در گذر زمان، حسن انزلی، دستان یایین ائوی، ۱۳۹۰، ایکینجی چاپ، ص۸۱۴ ایله ۸۱۵
- ^ نام آوران اورمیه، علی بابایی، اختر یایین ائوی، ۱.جی چاپ، ۱۳۹۴، ص۷۴ و اتک یازی
- ^ https://www.pasokhgoo.ir/node/91545
- ^ لغتنامه دهخدا