خان شوشینسکی

خان شوشینسکی (دوْغوم آدی: ایسفندیار آسلان‌اوْغلو جاوانشیر؛ ۲۰ آقوْست ۱۹۰۱، شوشا - ۱۸ مارس ۱۹۷۹، باکی) - آذربایجان خالق آرتیستی (۱۹۴۳)

خان شوشینسکی
عومومی معلوماتلار
دوْغوم آدی	ایسفندیار آسلان‌اوْغلو جاوانشیر
باشقا آدلار	خان شوشینسکی
دوْغوم	۲۰ اوت ۱۹۰۱ شوشا، روسیه ایمپیراتوْرلوغو
کؤک	آذربایجان جومهوریتی
اؤلوم	۱۸ مارس ۱۹۷۹ (۷۷ یاش) باکی، آذربایجان شوروی سوْسیالیست جومهوریتی
ژانرلار	موغام
پئشه(لر)	مۆغنی
ساز(لار)	اوْخوماق، قاوال
چالیشما ایللری	۱۹۱۷–۱۹۷۱

یاشاییشی

خان شوشینسکی ۱۹۰۱-جی ایلده آقوْست آیینین ۲۰-سینده شوشا شهرینده آنادان اوْلموشدور.

۱۶ یاشیندا اوْلارکن، اوُستادی ایسلام عابدوللایئو ایله بیرگه ایشتیراک ائتدیگی مجلیس‌ده، تبریزلی اوْخویان (مۆغنی) ابوالحسن خانین یوْلو ایله «کۆرد-شاهناز» موغامینی اینانیلماز اوْلاراق گؤزل ایفا ائتدیگینه گؤره، اؤیرتمنی اوْنا «خان شوشینسکی» آدینی وئرمیشدیر. خانین بیر مۆغنی کیمی یئتیشمه‌سینده، جاببار قاریاغدی‌اوْغلو و سئیید شوشینسکی‌نین ده بؤیۆک ائتگی‌سی اوْلموشدور.

۱۹۲۰-جی ایللرده خان شوشینسکی باکییا گَلَرک، اؤز ایفاچیلیق فعالییتینی گئنیشلندیرمیشدیر. خان شوشینسکی‌نین رپرتواریندا (اوْخوماق لیستینده) «ماهور هیندی»، «بایات-ی قاجار»، «قاطار» موغاملاری، «قاراباغ شیکسته‌سی»، «آرازباری»، «حئیراتی» ضربی موغاملاری ایله یاناشی، خالق ماهنیلاری و تصنیفلر بؤیۆک یئر توتوردو.

۱۹۴۳-جۆ ایلده خان شوشینسکی تیفلیس شهرینده کئچیریلن زاقافقازیا خالقلارینین بیرینجی اینجه‌صنعت اولیمپیاسیندا بؤیۆک باشاری قازاناراق، بیرینجی اؤدۆلۆنه لاییق گؤرۆلدۆ. اوْ، باشقا اؤلکه‌لرده ده آذربایجان موسیقی مدنیتی‌نی یۆکسک سَویّه‌ده و لاییقینجه تمثیل ائتمیشدیر.

آذربایجان جومهورییتی‌نین پوْست مارکاسی (۲۰۱۴)

۱۹۶۰-جی ایلده، آذربایجان دؤولت فیلارموْنیاسی‌نین ایچینده «موغام ایستودیاسی» یاراتمیش و اوْرادا گنج اوْخویانلارا موغام موسیقیسی‌نی اؤیرتمیشدیر.

خان شوشینسکی گنج یاشلاریندا ائولنسه‌ ده، بو ائولیلیک‌دن اؤولادی اوْلمامیشدیر. حیات یوْلداشی‌نین ایصراری ایله، یئنیدن ائولنمیش و بو ائولیلیک‌دن ۴ اوشاغی (۳ قیز و ۱ اوْغلان) دۆنیایا گلمیشدیر.

آذربایجانین موسیقی تاریخینده، ایلک دۆئت‌ (ایکیلی اوْخوماق-düet) ده بؤیۆک صنعتکارین آدی ایله باغلیدیر؛ بئله کی آذربایجان موسیقی تاریخینده ایلک دۆئت، خان شوشینسکی ایله شؤوکت خانیم علی‌اکبروْوانین ایفاسیندا سسلَنیب.

خان شوشینسکی اوزون سۆرن خسته‌لیکدن سوْنرا ۱۸ مارس ۱۹۷۹-جو ایلده دۆنیاسینی دَییشمیشدیر، باکی شهرینده‌کی ایکینجی فخری خیاباندا توْپراغا تاپشیریلمیشدیر.

اؤدۆل‌لری

• آذربایجان شوروی سوْسیالیست جومهوریتی‌نین عالی سوْوئتی‌نین فخری فرمانی — ۲۹.۱۲.۱۹۷۱

یازیلی یارادیجیلیغی (مکتوب اثرلری)

• شوشینسکی خ. یاخشی آدامین حئکایتی. «آذربایجان گنجلری» یایینلاری، ۱۹۷۶، نووامبر ۲۰.
• شوشینسکی خ. نغمه‌لر سوسمور. «کوْموْنیست» یایینلاری، ۱۹۷۵، مای ۱.
• شوشینسکی خ. سس، سۇز و ایفاچیلیق. «ادبیات و اینجه‌صنعت» یایینلاری، ۱۹۷۹، مارس ۲۳. 

فیلموقرافی

1. باکی باغلاری. بۇزوْونا (فیلم، ۲۰۰۷)
2. بیز قاییداجاغیق (فیلم، ۲۰۰۷)
3. هاوالانسین خانین سسی (فیلم، ۲۰۰۱)
4. موغامات وار اوْلان یئرده... (فیلم، ۲۰۰۹)
5. موغاملار (فیلم، ۱۹۶۵)
6. اوْ اوْلماسین، بو اوْلسون (فیلم، ۱۹۵۶)
7. اؤزگه عؤمۆر (فیلم، ۱۹۸۷)
8. پریما (فیلم، ۱۹۹۲)
9. قیزیل فونددان سئچمه‌لر (فیلم، ۲۰۰۱)
10. سَس (فیلم، ۱۹۸۸)

حاقّیندا اوْلان ادبیّات

• Muxtaroğlu V. Havalansın Xanın səsi. Bakı: Azərnəşr, 1971, 104 s.
• Şuşinski F. Azərbaycan xalq musiqiçiləri. Bakı: 1985, 480 s.
• Çəmənli Mustafa. Muğam dünyasının Xanı (xatirələr). Bakı: 2001, 271 s.
• Babayev Aydın. Xanın səsi. "Ədəbiyyat və incəsənət", 1971, 25 dekabr.
• Quliyev T. Ölməzliyə qovuşan ömür. "Ədəbiyyat və incəsənət", 1979, 23 mart.
• Quliyev C. Muğam dünyamızın parlaq ulduzu. "Ədəbiyyat və incəsənət", 1989, 24 fevral.
• Əliyev T. Çörəyin şəninə şikəstə. "Sovet kəndi", 1986, 3 aprel.
• Əliyev T. Nəğməli ömür. "Azərbaycan", 1979, №8, s.194-198.
• Kərimli Kərim. Sənətkara məhəbbətlə. "Qarabağ", 1991, 4 iyul.
• Şükür Müzəffər. Xan Şuşinskinin xatirəsi. "Ədəbiyyat və incəsənət", 1989, 24 fevral.
• Quliyev Zəkurə. Şuşanın dağları başı dumanlı... /Xan Şuşinski – 100/. "Azərbaycan", 2001, 4 sentyabr.
• Əliyeva R., Aslanova X. Xan Şuşinski – 100. "Mədəni-maarif", 2002, N1-2, s.6-7.
• Məhərrəmli Z. Muğam mülkünün Xanı /Xan Şuşinski – 100 /. "Bakı", 2001, 2-8 noyabr.
• Çəmənli M. Şur dərsi. "Xalq qəzeti", 2001, 24 avqust.
• Şərif. Havalansın Xanın səsi. "Yeni Azərbaycan", 2003, 21 avqust.