دمیر

دمیر، سمبولو Fe و آتوم سایی سی۲۶ ,سیخلیغی ۷٫۸۷۴g/cm^۳ بیر مئتال آدی‌دیر. بیرینجی گئچیک متال قروپوندا یئر آلیر و یئرین چوْخلو کوتله سی دمیردن اولاراق. چوخلو یئر ایچری چکیردکی ویئر اشیک چکیردکی بۇ ماده دن تشکیل اولور. دؤردونجو دئیرلی ماده یئر اوزونده‌دیر.

دمیر

آد:	دمیر
دۇروم:	جامید
المنت سری‌سی:	مئتال
آتوم سایی‌سی:	۲۶
گؤرۆنۆش:	دوْنوقلو (کدر)، پارلاق
قروپ :	۸
بوْیاق:	گۆمۆش
اَریمه ایستی‌سی:	13.81kJ/mol

۱۴۰۰ ایل میلاددان قاباق چاتوش (هیتی) ائلی دمیر ایشلتمگی بیلینیر.

کیمیاسال اؤزللیک‌لری

دمیر دوغال ماده سی چوْخ صاف و ایشیق گوموشو توتقون بویاغی واردیر. اکسیژن اونو اکسیده ائدر و پاسلانار، پاسلی دمیر قیرمیزی یا قارالتی بویاسی‌ندادیر. دمیر دوغال کریستالی چوْخ یوموشاق‌دیر، آلومینیومدان یوموشاق اولان بۇ مئتالی کربون قاتماقلا برک ائدرلر. کربون یوزده چوْخ آز دمیرله قاریشسا اونو برک ائدر و پولاد ائله گلر.

گویده بؤیوک قیرمیز اولدوزلاردا چوْخلو دمیر اولار. قویروفلو اولدوزلاردا و یئر کیمی آغیر کوره لرده چکیردکلری دمیردن اولار.

دوغال دمیر یئر اوزونده چوْخ چتین تاپیلار چون هوا و سودا تئز پاسلانار و آیری ماده لرله تئز قاریشیار. معدن دوغال داشلاریندا گرک دمیریدن اکسیژن آلینا. دمیر داشی Fe^۲O^۳ دمیرین پاس‌یدیر کی اونو دوغال دمیر ائدللر و دمیردن چوْخ قالارلی وبرک آلیاژ اله گلر. چوخلو دمیر آلیاژی کربوندان‌دیر.

دمیر چکیردگی‌نده چوْخ گوجلو نوکلئون چکیمی وار و اونا گوره سینماز بیر ماده‌دیر. تکجه نیکل ۶۲Ni اوندان گوجلو چکیردک چکیمی‌نه صاحیب‌دیر. چوخلو قالارلی نوکلوئید دمیر Fe^۵۶چکیردگیدیر. بۇ دمیر اولدوزلاردا چکیردک یاپیشماقدان اله گلیر. دمیر چوْخلوغو یئر اوزونده نیکلدن داها چوْخدور.

Fe+۲، فروس یوندور کی بوتون حئیوانلار اونو ایشلدیر و بوتون جانلی‌لار اونو ایشلدیرلر. دمیر اولمایان حیات‌لاردا منگنز اونون یئرین آلیر و هموقولوبین یئرینه هموسیانین رول آلیر.