دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رأی‌لیگی گونو
۳۱ دسامبر - دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیگی (دایانیشما) گونو [۱]— آذربایجان میلّتی‌نین بیرلیک شوعاری‌نین سیموولیک گونودور. بو بایرام آیری-آیری اؤلکه‌لرده یاشایان آذربایجان‌لی‌لارلا علاقه‌لر قورماق، اونلار آراسیندا بیرلیک و هم‌رای‌لیک یاراتماق ایشینده موهوم رول اویناییر. دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیک گونونون قئید ائدیلمه‌سی بوتون دونیا آذربایجان‌لی‌لاری طرفین‌دن آرتیق بیر ضرورت‌ه و معنوی ائحتیاجا چئوریلمیش‌دیر. ۳۱ دسامبردان ۲۰ گون سونرا، ۱۹۹۰ژانویه سی نین ۲۰ جی گونونده، شوروی قیزیل اوردوسو باکیدا تورک خالقینا قارشی بیر جینایتده، قارا ژانویه فاجیعه‌سی‌نی یاراتدی.
آذربایجان‌لی‌لارین یاشادیق‌لاری، فعالییت گؤستردیک‌لری و چوخلوق تشکیل ائتدیک‌لری آوروپا اؤلکه‌لرینده بو تئندئنسیا اؤزونو یوکسک سویه‌ده گؤستریر. بودا اوندان ایره‌لی گلیر کی، آوروپاداکی آذربایجان دیاسپور تشکیلات‌لاری اؤز قووه‌لری‌نی سفربر ائتمک‌ده آردیجیل‌دیرلار و بو آیری-آیری جمعیت عضولری اۆچون بیر آرایا گلمک، جمعیت و قوروم‌لار حالیندا بیرلشمک باخیمین‌دان دونیانین سیویل نوقطه‌لرین‌دن بیری اولان آوروپادا موهوم اهمیت کسب ائدیر.
31 دسامبر - دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیک گونو بایرامی دونیانین 70-دن چوخ اؤلکه‌سینده آذربایجان‌لی‌لار طرفین‌دن قئید اولونور. هم‌رای‌لیک گونو آذربایجان دیاسپورو اۆچون ان موهوم بایراما چئوریلیب، یئنی ایل ایسه ایکینجی پلانا کئچیب. هم‌رای‌لیک گونونو حتی میلّییت‌جه آذربایجان‌لی اولماییب، لاکین آذربایجاندا دوغولوب بؤیوموش، آذربایجان اصیل‌لی دیاسپور نماینده‌لری ده قئید ائدیرلر.[۲]
تاریخ
دَییشدیر
آذربایجان‌لی‌لار مین‌ایل‌لیک‌لر بویو اؤزلری‌نین دوغما تورپاغی اولان تاریخی آذربایجان اراضی‌سینده یاشایاراق دونیا سیویلیزاسیاسینا بؤیوک تؤحفه‌لر وئرمیش‌لر. موحاریبه‌لر، اینقیلاب‌لار، حربی موناقیشه‌لر، دونیادا گئدن موختلیف اجتماعی-سیاسی پروسس‌لر نتیجه‌سینده آذربایجان پارچالانمیش، آذربایجان‌لی‌لارین بیر قیسمی اؤز یورد-یووالارین‌دان دیدرگین سالینمیش، دئپورتاسیالارا معروض قالمیش، بیر-بیرین‌دن آیری دوشموش‌دور. ایش تاپماق، تحصیل آلماق مقصدی‌له دوغما یوردو ترک ائده‌رک باشقا اؤلکه‌لرده قرار توتوب یاشایان آذربایجان‌لی‌لاردا واردیر. بئله‌لیک‌له‌ده، آذربایجان‌لی‌لار تاریخی آذربایجان تورپاق‌لارین‌دان بوتون دونیایا یاییلمیش‌لار. حاضیردا اونلار دونیانین بیر چوخ اؤلکه‌لرینده یاشاییرلار. روسیادا، اوکراینادا، موستقیل دؤولت‌لر بیرلیگی‌نین دیگر اؤلکه‌لرینده، بالتیکیانی اؤلکه‌لرده، آوروپادا، آمئریکادا، شرق اؤلکه‌لرینده ایری آذربایجان ایجماع‌لاری یارانمیش‌دیر.
سسری-نین سون گون‌لری، آذربایجان میلّتی‌نین، آرازین هر ایکی ساحلینده سرحد یوروگوشو، دمیر تیکان‌لی مفتیل‌لری قیرماسی، اؤزونو سویا ووروب اؤز دوغما قارداش باجی‌سینا قوووشمالاری ایکی توتالیتار دؤولتین جیددی تضییق‌لرینه باخمایاراق، او تای‌لی – بو تای‌لی میلّت‌ین هفته‌لرله آراز قیراغیندا گئجه-گوندوز بیرلشمک شوعاری، آذربایجان‌لی‌لارین بیر میلّت اولدوغونو دونیا چاپیندا بیر داها جانلاندیردی. هم‌رای‌لیک گونو بو بیرلشمک ایسته‌یی‌نین سیموولیک نیشانی‌دیر.
دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیک گونونون اساسی 1989-جو ایل دسامبرین آخیرلاریندا ناخچیوان‌دا سرحدلرین (سسری-ایران سرحدلری) داغیلماسی زامانی قویولدو. قوزئی و گونئی آذربایجان آراسین‌داکی سرحد دیرک‌لری داغیدیلدی. بو واخت ایستانبول‌دا تورک دیل‌لی خالق‌لارین کونفرانسی کئچیریلیردی. کونفرانس دا دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیگی‌نین قئید اولونماسینا قرار وئردی.
1991-اینجی ایلین 16 دسامبریندا ناخچیوان موختار جومهوریتی عالی مجلیسی‌نین صدری حئیدر علی‌ئو دونیا آذربایجانلیلارینین بیرلیگینی یاراتماغین اهمییت‌ینی نظره آلاراق دسامبرین 31-نی دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیک گونو اعلان ائتدی. بئله‌لیک‌له بوتون آذربایجان‌لی‌لار اۆچون عزیز اولان 31 دسامبر دونیا آذربایجانلیلارینین هم‌رای‌لیک گونو بایرام ائدیلیر.
اتک یازی‌لار
دَییشدیر- ^ Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi. Maddə 105. Bayram günləri. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-10-18. یوْخلانیلیب2012-12-24.
- ^ http://news.trend.az/?show=news&newsid=1103673&lang=AZ[دائمی اولو باغلانتیلی]
قایناقلار
دَییشدیربیرده باخ
دَییشدیرائشیک باغلانتی‌لار
دَییشدیر- Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı Archived 2016-03-11 at the Wayback Machine.
- http://www.d-a-k.org/index.php?option=com_content&task=view&id=629&Itemid=1[دائمی اولو باغلانتیلی]
- http://www.lent.az/news.php?id=14024 Archived 2012-03-22 at the Wayback Machine.
- http://www.azeurocongress.org/site/?name=newss&news_id=200501038&[دائمی اولو باغلانتیلی]
- http://www.diaspora.az/new/az/newsview.php?news_id=200812228[دائمی اولو باغلانتیلی]