زؤکام
بورون سئلیک‌لی قیشاسینین ایلتیهابی‌دیر.
- خسته‌لیک ایکی فورمادا کئچیر : خرونیکی و کسکین.
کسکین زؤکام
دَییشدیرخستهلیک اؤز-اؤزونه و یا بعضی اینفئک‌سییالاردان یارانیر. کاتارال زؤکام سویوقدیمه نتیجه‌سین‌ده اورقانیزم‌ده ایممونیتئتین ضعیفله‌مه‌سی ایله بورون سطحین‌ده میکروبلارین آکتیولشمه‌سی ایله باشلاییر. تراوماتیک زؤکام ایسه سئلیک‌لی قیشانین یاد جیسیملرله زده‌له‌نمه‌سی ایله الاقداردیر. بیر سیرا حاللاردا اطراف موحیط عامللری (توز، کؤمور، مئتال، قاز هیسسجیکلری) ده تأثیر ائدیر. کاتارال زؤکام قفیل باشلاییر و هر ایکی بورون دلیین‌ده، تراوماتیک زؤکام ایسه بورون دلیینین بیرین‌ده کئچیر . خسته‌لیک بورون‌دا قاشینما، یانغی، قورولوق، آسقیرما ایله باشلاییر. هرارت ۳۸-۳۹ درجه قالخیر، عمومی ضعیف‌لیک، باشاغری‌سی، اوشوتمه علامتلری باش وئریر. بورونلا نفسالما چتینلشیر. داد، ای بیلمه هیسسیاتی ایتیر. بورون‌دان آمیاک و خلئورید ناتری ترکیب‌لی شففاف مایئ آخیر. بۇ اوزده‌ن بورون قیجیق‌لانیر، بورون اطرافی دوداقوستو دری قیزاریر و شیشیر. بورون‌دان سئلیز آخینی گوجلندیک‌دن سونرا خستلیین بیرینجی مرحله‌سی سیمپتوملاری - بورون‌دا قورولوق، گیجیشمه یوخ اولور. اوزین‌ده گؤز سولانماسی، بزه‌ن کونیوکتیویت، آغیر نفسالما، آسقیریق، قولاقلاردا کوی گوج‌لنیر. خستلیین ۴-۵ گونلرین‌ده ایرین‌لی سلیز آخینی باشلاییر. بۇ خستلیین کلومیناسییا مرحله‌سینه کئچدیینی گؤستریر. بورون‌دا کیچیک کاپیلیارلار زدلندیینه گؤره ایفرازات قان‌لی اولور. سونراکی گونلر ایفرازات آزالیر، نفس و داد هیسسیاتی نورماللاشیر و خسته‌لیک باشلادیغین‌دان ۸-۱۴ گون سونرا زؤکام کئچیر . بورونون سئلیک‌لی قیشاسینین ایلتیهابی بزه‌ن نفس یوللارینا، ائشیتمه یوللارینا دا کئچه بیلیر.
- موالیجه‌سی: خسته ایستی اوتاق‌دا یئرله‌شدیریلمه‌لی، قیدا و ایفرازات نظارت‌ده اولمالی‌دیر. بورون توتولماسی زامانی گوجله نفس آلماق، بورون یوللارینی وار گوجو ایله تمیزله‌مک اولماز. آدرئنالین، نافتیزان، قلوزامین و سایر دامجیلار، فیزیوتئراپییا، همچینین سولفانیلامید درمانلارینین توزونو بورونا اوفورتمک، موروق و یا بال ایله ترلدیجی چایلار ایچمک، آیاقلارا ایستی واننا، دابانلارین بالزاملا اووخالانماسی، ماسساژ یاخشی کؤمک ائدیر. ایستی آیاق واننالارین‌دان سونرا ۱ ایستکان ایستی چای ایچیب، ۱ هب آسپیرین قبول ائتدیک‌دن سونرا ایستی یورغانا بورونوب یاتاغا اوزانماق لازیم‌دیر.
خرونیکی زؤکام
دَییشدیرخرونیکی زؤکامین آللئرگیک، عادی، هیپئرتروفیک، آتروفیک نؤولری وار. خرونیکی زؤکامه بورون آراکسمه‌لرین‌ده‌کی دئففئکتلر، اودلاق، آغجیر برونخیال و ایممون سیستئ‌می پوزغونلوقلاری سبب اولور. آللئرگیک زؤکام مؤوسومی و یا دای‌می اولور. اساس سیمپتوملاری آسقیرما، بورون، آغیز بوشلوغون‌دا گیجیشمه ایله کئچیر . آللئرگیک فورما زامانی ایندیویدوال اولاراق اورقانیزمه قیجیقلاندیریجی تأثیرلری، مثلاً، یون خالچا، ائو حیوانلاری، توز و یا آلرژییارادان قیدالاری کنارلاش‌دیرماق. دامارییغان و آنتی‌قیستالین (دیمئدرول، سولفاستین، دیازولین و س)، هارمونال (پرئدنیزون، پرئدنیزالول و س) هبلر قبول ائدیلیر. همچینین ویتامین و کال‌سی قبولو دا واجیب‌دیر. اسب سیستئ‌می ضعیفله‌یه‌ن خسته‌لره اینباتیرما اوسولو موسبت تأثیر گؤستریر. گون‌ده‌لیک ایدمانلا مشغول اولماق، تمیز هاوا، سو پروسئ‌دورلاری اورقانیزمی مؤهکملندیریر، خسته‌لیکلره قارشی مقاومتی آرتیریر.
- زؤکام و یوخاری تنففوس یوللارینین خسته‌لیگی زامانی سوغانی سورتگج‌دن کئچیر یب اوستونه قاینار سو تؤکون. ۵ دقیقه مدتین‌ده اونون بوخاری ایله نفس آلین. بونو گون‌ده ۳-۴ دفعه تکرار ائدین.
- یاشیل ریحانی ایله‌مک، کتان چؤپونو یان‌دیرماق و باشی اونون توستوسونه وئرمک زؤکام اۆچون یاخشی درمان‌دیر.
- باقولنیک (یارپاقلار) – ۱ خؤرک قاشیغی، زیتون (یاخود گونباخان) یاغی – ۱۰۰ ق. یاغی باقولنیکین خیردالانمیش یارپاقلاری ایله قاریش‌دیراراق ۲۱ گون قاران‌لیق یеرده دمه قویماق هر گون اونو چالخالاماق سوزمک و سیخماق لازیم‌دیر. هر بیر بورون دلیینه ۲-۳ دامجی دامیزدیریرلار. بیرینجی گون ۳ دفعه، سونرالار - گون‌ده ۱ دامجی ۳-۴ دفعه. موالیجه ۱ هفته‌دن چوْخ داوام اتمه‌لی‌دیر.
تیبب اونیوئرسیتئتینین کلینیکی فارموکولوگییا کافئدراسینین آسسیستئنتی، تیبب علملری نامیزدی آرزو بیدمیرووا نین سؤزلرینه گؤره، زؤکام، یوخاری تنففوس یوللارینین ایلتیهابی کیمی پروبلئملرله باغلی اونلارا ائدیله‌ن مراجعتلر چوْخالیب: "مراجعت ائد‌ن اینسانلارین ۳۰-۴۵ فایزی بو جور خسته‌لردیر". او بیلدیریب کی، پاییزدا اطراف موحیطین تئمپئراتورو کسکین دوشور، بدنین تئمپئراتورو ایسه بونا اویغون اولمادیغین‌دان خسته‌له‌نمه حاللاری چوْخالیر: "اگر خسته‌ده یوکسک تئمپئراتور وارسا، بورون سویو آخیرسا، آنگینا وارسا، یوبانمادان هکیمه مراجعت ائتمک لازیم‌دیر".
خاریجی کئچیدلر
دَییشدیر- http://www.parlaq.org/index.php?name=News&op=Article&sid=2075[دائمی اولو باغلانتیلی]
- http://www.azerbaijan-news.az/index.php?Lng=aze&year=2008&Pid=30510
- http://www.az-customs.net/news/az/arc/zn24-02-2006.htm[دائمی اولو باغلانتیلی]
- http://anspress.com/index.php?nid=90877[دائمی اولو باغلانتیلی]
- http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/164.htm