سیبیر خانلیغی
سیبیر خانلیغی سیبرینین باتیسیندا یئرلشن تۆرک خانلیق‌دیر. سیبری تاتارلاری، خانتی‌لار، مانسی‌لار، نئنئت‌لر و سئلکۇپ‌لار خانلیق بایراغی آلتیندا یاشامیشلار. سیبیر خانلیغی توپلۇم باخیمیندان داغینیق بیر وضعیته صاحیب ایدی. بۇ خانلیق ایسلام تاریخینین ان قۇزئیده اولان دؤولتی و تۆرک تاریخینده ساقا تۆرکلریندن سونرا ان قۇزئیده اولان خانلیق‌دیر. سیبیر خانلیغینین توپراق‌لاری ۱۵۹۸-نجی میلادی ایلده یئرماک تیموفئیئویچ یۆروشو اثرینده رۇس‌لار الینه گئچیب‌دیر.
سیبیر خانلیغی سیبیر خانلیغی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۴۹۰-نجی میلادی ایل–۱۵۹۸-نجی میلادی ایل | |||||||||
 | |||||||||
| پایتخت | چینکی تورا (۱۴۹۳-جه) قاشلیق (۱۴۹۳-دن) | ||||||||
| عۆموُمی دیللر | سیبری تاتار تورکجه‌سی سئلکوپ دیلی نئنئت دیلی خانتی دیلی مانسی دیلی | ||||||||
| دین | ایسلام, شامانیزم | ||||||||
| دؤولت | خانلیق | ||||||||
| خان | |||||||||
• ۱۴۹۰ | تای بوغا | ||||||||
• ۱۵۶۳–۱۵۹۸ | کۆچۆم | ||||||||
| قانون اوقانی | قورولتای | ||||||||
| تاریخی دؤنم | |||||||||
• یارادیلدی | ۱۴۹۰-نجی میلادی ایل | ||||||||
• روس تزارلیغی یۆروشو اثرینده ییخیلماسی | ۱۵۹۸-نجی میلادی ایل | ||||||||
| |||||||||
سیبیر خانلیغینا قاشلیق ایله چینکی تورا شهرلری باشکندلیک ائدیب‌لر.
سیبیر خانلیغیندا ایسلام یاییلیشی اۆچون برک چالیشانلارین بیری کۆچۆم خان دیر. کۆچۆم خانین ایلک یوردونون بوخارا اولدوغو سؤیلنیلیر لکن اونون اوتراغین قیرغیز صحراسی داها بیلیرلر.[۱]
ایتیل چایینین حوضه‌سینده و سیبری‌ده تۆرک خانلیق‌لارین ییخیلیشیندان سونرا، روس‌لار گوجونون چوخالماسی ایله بیر چاغ‌دا ایسلام ایله قارشی‌لیق باشلاییر. ۱۸-نجی میلادی عصرین باشلانیشیندان روس‌لارین ایسلام‌لا قارشی‌لیق سیاستی اۆچون سیبرینین ایندی توبولسک آدلانان بؤلگه‌سینده ۷۵-ه یاخین مسجید، ویران ائدیلیر.[۲] روس تزارلیغی قویان یاسالار، روس‌لار و مسیحی‌لیگه دؤنموشلر ساکین اولان تورپاق‌لارین یاخین‌لیغیندا مسجید سالدیرماغی قاداغان و جمعیت باخیمیندان ۲۰۰ ارکک دن آز یاشییان کندلرده مسجیدلرین ییخیلماسین گرک ائتمیشدی.[۳]
قایناقلار
دَییشدیر- ^ سیبیر تاریخی، هادی اطلسی، تاتاریستان، قازان ۱۹۱۱ ص۶۹، ۷۰
- ^ Muslim Religious Institutions in Imperial Russia: The Islamic World of Novouzensk District and the Kazakh Inner Horde, 1780-1910, Allen J. Frank, pp 170-171
- ^ Muslim Religious Institutions in Imperial Russia: The Islamic World of Novouzensk District and the Kazakh Inner Horde, 1780-1910, Allen J. Frank, pp 167-168
 | بو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز. |
