شعوبیه
شعوبیه[note ۱] ـ عیرقچیلیغا دایانان فارسلاری اوستون سانان آنتی‌عرب تاریخی بیر آخیم.
شعوبیه کیملردیر؟
دَییشدیرعربلر اورتا آسیایا دک ایسلامیتی یایدیقلاریندان و یئرلی خالقلار ایسلامیتی قبول ائتدیکلریندن سونرا زامان گئدیشی ایله امویلر عرب خلیفه لیگی نی سلطنته (موروثی) چئویره رک یئرلی اینسانلار و عربلر آراسیندا ناراضیلیغا ندن اولدولار. بئله لیکله یئنی سیاسی قوروپلاشمالار اورتایا گلدی. اونلارین ایچینده اصلیتلری عرب اولموشلار دا او جمله دن ابومسلم خراسانلی یئر آلیردی. بو قوروپلاشمانین ایچینده موختلیف ادبی و فرهنگی آخینلار دا یئر آلیردی. اونلارین بیر سیراسی عربلری سئومدیکلری اۆچون هر شئیی یئنیدن قرائت ائتمگه باشلامیشدیلار. بئله لیکله زامان گئدیشی ایله عرب سلطنتچیلیگینه و ایمپراتورلوغونا اولان دوشمنلیک عربلره یؤنلمیش اولدو و بوگونکو فارس راسیستلری نین فخری ساییلان ابولقاسم فردوسی عربلره قارشین (علیهینه) اؤز اؤدونو قوسماغا باشلادی: "ز شیر شـتر خـوردن و سـوسمـار عرب را به جایی رسیده است کار کــــه تــاج کــــیـانــی کــــنـد آرزو تفــو بـر تـو ای چـرخ گـردون تـفـو"[۱] شعوبیلرین چوخونلوق اولدوغو یئرلر کئچمیشده بؤیوک خراسان ولایتلرینی (بوگونکو ایران خراسانی، افغانستان و تورکمنیستانین بیر بؤلومونو) ایچرمکده ایدی. دئمک، فارسلارین تاپیندیقلاری فردوسی ده شعوبیه ایجماسینا باغلی ساییلیردی. بونلار ساده اینسانلار دئییل، بو گونکو باخیشلا دئییلیرسه، او زامانکی ناراضی فارس ائلیتینی ده ایچرمکده ایدی. ائلیت دئدیکده دینی مسئله ایله تانیش اولان ناراضی روحانیلر ده بو حرکت ایچینده باریندیردیلار (یئر آلیردیلار). بئله لیکله عرب عونصورونا قارشیت فارس پارامئترلری کیچیک محفللر بیچیمینده اولوشماغا باشلاییردی. او جمله دن حدیث جعل ائدیلیردی. یئری گلمیشکن آیت الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی نین کئچمیش تاریخی اولایلاری بیر داها فارس شعوبیه چیلرینه آشیلاماغینا دیققت ائدک، اوخویوروق:
- " رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: در مسیر اسلام به نقطه‌ای رسیده‌ایم که ایران به پایگاه مهمی برای اشاعه مکتب اهل‌بیت تبدیل شده و در این زمینه باید به کار رازی و ایرانی‌ها و فارسی‌زبان‌هایی که این کار را انجام داده‌اند نگاه کنیم. .... هاشمی رفسنجانی از دیگر اشکالات واقعی بعد از پیامبر را ظلم نسبت به موالی دانست و اظهار داشت: کسانی به خاطر اینکه قرآن به زبان عرب آمده بود خود را جریان ممتاز با حقوق اضافی می‌دانستند. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: آنان موالی را به عنوان شهروند درجه دو می شناختند که قرآن آن را نفی کرده است. وی ادامه داد: از رازی می‌پرسند چرا تفسیر را فارسی نوشته‌اید می گوید من فارسی را مقدم بر عربی می دانم ، یکی از نکات مهم همین فارسی نویسی بود چرا که اعراب می‌گفتند غیر متن عربی نباید متن دیگری از قرآن باشد. هاشمی رفسنجانی گفت: قرآن، زبان فارسی و تشیع در ایران سه محور اصلی کار رازی است. "[۲]
اوسته کی پاساژداکی قالین یازیلمیش کلمه لرین ایچریکلری اوزره دوراقلادیقدا "فارس شعوبیه چیلیگی" اورتایا چیخمیش گؤرونور.[۳]
شعوبیه تاریخده
دَییشدیرامویلر دئورینده عربلره موخالیف بیر حرکت حاقّیندا شعوبی و یا شعوبییه لفظی نین قوللانیلدیغی گؤرولمه میشدیر. یالنیز اۆچونجو خلیفه عوثمان بعضی ایشلرین ایداره سینی اموی سویوندان گلن اقربالارینا بوراخماسی بیر عصبییت ظوهور ائتمه سینه فورصت حاضیرلامیشدی. فقط بو عصبییت عربلرله مأوالی آراسینداکی کیمی عیرقه دایانان بیر عصبییت دئییل، هاشیمیلرله خلیفه نین طرفی امویلر آراسینداکی بیر قبیله عصبییتی ایدی کی، نتیجه ده خلیفه عوثمانین اؤلدورولمه سینه سبب اولدو. امویلر بیر قانون ایجاد ائده رک عربلرین عربیستان یاریماداسی خاریجینده اؤزلرینه اراضی آلمالارینا ایذن وئردی. بو ایستک ابوبکیر و عؤمر دؤنمینده یاساقلانمیشدی. بو قانونون اوزریندن اللی ایل کئچدیکدن سونرا عربلر میصیر، سورییه، عیراقی-عرب و عیراقی-عجمده (ایراندا) ان وئریملی اراضیلره صاحیب اولدولار. قیسا سوره ده عربلر فئوداللارا دؤنوشدولر. بو دوروم عرب اولمایان اهالینی نین غضبینه سبب اولدو. اموی دوشمنلری گوندن گونه آرتماغا باشلادی. شعوبییه نین عباسیلر دئورینده کی فعالیتی و اؤنجولری، امویلر دئورینده کی حاضیرلیق دئوره سیندن سونرا اورتایا چیخمیش و گئنیش بیر ادبی، سیاسی، دینی موجادیله نین قاپیلارینی آچمیشدیر. اموی ایداره سی نین سون ایللرینده ایسلامییتین برابرلیک فیکرینه، قوران و حدیثده بو فیکری دستکله ین ایلکه لره دایاناراق اهلی-تسوییه (برابرلیک طرفداری) آدی ایله یاواش-یاواش یوکسلن شعوبییه پروپاقانداسی عباسی خلیفه سی سففاهین خیلافت گونلریندن هارون اولرشید دئوری نین سونونادک چوخو فارس اولان طرفدارلاری سایه سینده سونسوز بیر هیجانلا سسینی دویورما تلاشی ایچینه گیرمیش و ایمکان داخیلینده ایره لیله میشدیر.ما مون و مؤعتصم دئورینده ایسه هر یؤنو ایله قوووتلنمیشدیر. بعضن خلیفه لرین ده دستگی ایله مأوالی نین عربلردن اینتیقامینی آلماق ایسته میشدی. سادجه عیرقی دئییل، عئینی زاماندا علمی عقیده گؤرونومونده اولان شعوبییه، عصرلرجه سورن موجادیله سینه داوام ائتمیشدیر. بو حرکتین آماجی عربلره قارشی توپلومدا نیفرت دویقوسو اولوشدورماق ایدی. ایسلامی دا اؤز چیخارلارینا گؤره آچیقلاییردیلار. عربسیز فارس ایسلامیندان یانایدیلار. بو حرکت اؤزونو "شعوبییه" اولاراق تانیملاییردی. شعوبییه دئییلینجه عربلرین فتح ائتدیکلری یئرلرده حوقوقی، سیاسی تهککومه و اوستونلوکلرینه قارشی چیخان بیر آخیم و منسوبلارینی ایفاده ائدر. آنجاق جاهیلییه دئورینده بیر شعوبیلیک فیکری عربلرده مؤوجود دئییلدی. چونکو ایجتیماعی، دینی، ایقتیصادی و سیاسی عامیللر هله شعوبییه حرکتی نین اولوشماسینا اریشه جگی بیر هاوایا گیرمه میشدی. قناعتیمیزجه بو دا فارسلارا قارشیلیق وئرمک اۆچون عربلرین ایسلامی دئویرده آنلاشیلدیغی معنادا بیر میلت اولمامالاریندان ایره لی گلیردی. شعوبییه امویلرین دئوریلمه سینده بؤیوک رول اوینادی. اونلار اؤزلرینی عربلردن اوستون بیلیردیلر. عربلرین عرب اولمایانلارا مأوالی (ایکینجی درجه لی اینسان) موعامیله سینه قارشی فارسلاردا اورتایا چیخان بیر آنتیتئز ایدی. مأوالییه، عرب اونصورون سیاسی و حوقوقی تحککومو امویلر دئورینده سون حددینه واردی. عرب اولمایان موسلمانلار ایسلامین دینی و سوسیال ائشیتلیک پرینسیپینه رغمن، اصلا عربلرله موساوی ساییلمیر، اونلارین کؤله سی قبول ائدیلیردیلر. ساسانیلر دؤنمینده فارسلارین عربلرله اولان بوتون موناسیبتلری افندی نین کؤله ایله موناسیبتلرینه بنزه دیله بیلر. چونکو فارسلارین او دئویرده کندیلریندن باشقالارینی آشاغیلایان اؤرنکلره راستلانیلماقدادیر. فارسلار عربلر اۆچون عبد (کؤله) لفظینی قوللانیردیلار. و فارسلار بونو اونوتمامیشدیلار. اسکیدن کؤله اولاراق نیته له دیکلری عرب قؤومو ایندی اونلارین افندیسی اولموشدو. امویلر عربلیک یؤنوندن سون درجه تعصصوب ایچینه گیردیکلریندن مأوالییه کؤتو و حقارت دولو نظرلرله باخدیلار. بو دا ایسلامین آنا ایلکلرینه قارشی توتوم ایدی. "پئیقمبر ایسلامن عدالت و موساوات ایلکه لری چرچیوه سینده، عیرقی نه اولورسا اولسون، بوتون موسلمانلاری بیرلشدیرمگی؛ اؤزللیکله عربلرده یایقین اولان تعصصوب و قبیله قروپلاشماسینی اورتادان قالدیرماغی هدف آلمیشدی. بو حدیثده دئییر: "کیم عصبییته چاغیراراق یاخود عصبییتدن دولایی باشقاسینا قیزاراق غئیری-موعین بیر جماعتین بایراغی آلتیندا ساواشیرسا، اونون اؤلومو جاهیلییه ده کی اؤلوم کیمیدیر." ایسلام پئیقمبری نین نزدینده قارا دریلی بیلال حبشی عربلرله عئینی حاقا صاحیب اولموشدو. امویلرین ییخیلماسینا ندن اولان بو پولیتیکانین ترس اوزو عباسیلر دؤنمینده ده داوام ائتدی. حتّی 775-753 ایللری آراسیندا حؤکم سورن خلیفه منصور زامانیندان اعتیباراً فارسلار اوستونلوک ایدیعالارینا باشلادیلار. شعوبییه آدی وئریلن عرب علئیه داری بیر فیرقه قوردولار. بو فیرقه منسوبلاری عرب اولمایان موسلمانلارین عربلره ائشیت اولدوغونا دئییل، عکسینه فارسلار و سورییه لیلرله موقاییسه ائدیلدیگی زامان هر باخیمدان عربلرین گئری و ایلکل بیر عیرق اولدوغونا قانع بولونورلاردی. بو حرکت مامون دئورینده) بؤیوک بیر سوسیو-پولیتیک آخیم نیته لیگینی قازاناراق سیاسی حیاتدا ائتکیسینی گؤستردی. فقط عباسیلرین سامیره حیاتی دؤنمینده تورکلر اؤن پلانا چیخماغا باشلادی. "فارسلارین عباسی خیلافت ساراییندان کنارا چکیلمه لریندن و تورکلرین ایش باشینا گلمه لریندن سونرا عربلرین اوتوردوقلاری بؤلگه لرده شعوبییه نین فعالیتی ضعیفله میشدی. آنجاق فارسلارین قالابالیق اولدوغو خوراساندا اؤزللیکله طاهیریلر، صففاریلر، سامانیلر دؤنمینده حؤکمرانلیق ائدن فارسلار بو حرکتی کندی گوجلری ایله جانلی توتموشدولار. "[۴]
جعلی حدیث و بئش مین‌لیک اسکناس
دَییشدیرحدیث جعل ائتمه لره گلدیکده بو مسئله یالنیز فارس شعوبیه چیلری اۆچون دئییل، عرب قایناقلاریندا دا فارسلار علیهینه حدیث دئه عیبارتلر وار. بو مسئله یه ده ایشاره اولوناجاقدیر. بیلیندیگی کیمی جمهوری ایسلامی حکومتی نین مرکز بانکی (بانگ مرکزی جمهوری اسلامی ایران) محمد پیغمبرین آدیندان فارسلارین ذکاوتینه داییر بیر جعلیاتی حدیث دئیه 5 مین تومنلیک (50000 ریالی) پوللارین آرخاسینا نووه سیاستی (سیاست انرژی هسته ای) شعارلاری چاپ ائتمه گه باشلامیشدیر. یئری گلمیشکن ایران مرکز بانکی نین بو مسئله یه داییر شکیل ایله وئردیگی معلوماتی نین بیر بؤلومونه گؤز گزدیرمک پیس اولمز دئیه دوشونوروک:"
"" مشخصات پشت اسکناس : -نقشه کشور جمهوری اسلامی ایران که درآن یکی از سخنان گهربار پیامبر اعظم (ص) بدین مضمون چاپ گردیده است: > دانش اگر در ثریا هم باشد مردانی از سرزمین پارس بر آن دست خواهند یافت<. روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران"[۵] اوسته حضرت محمده آدرئسلنمیش ایفاده فارس شعوبیه چیلری و راسیستلری طرفیندن دوزلدیلمیش بیر جعل حدیث اولمالیدیر.
نوْت‌لار
دَییشدیر- ^ Şuubiyə
قایناقلار
دَییشدیر- ایشیق سؤنمز، "فارسیستاندان بیلیم اۆچون ثرّیایا گئده جکلرمیش و شیعه اولمایانلار اؤلدوکدن سونرا فارس اولاراق جهّنمه" مقاله‌سی Archived 2012-05-16 at the Wayback Machine.
- ^ شاهنامه.
- ^ 1 علی اکبر هاشمی رفسنجانی: صفویه معلول حضور شیعه در ایران بود، نه علت آن:. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2007-08-22. یوْخلانیلیب2015-09-16.
- ^ ایشیق سؤنمز، "فارسیستاندان بیلیم اۆچون ثرّیایا گئده جکلرمیش و شیعه اولمایانلار اؤلدوکدن سونرا فارس اولاراق جهّنمه" مقاله‌سی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-05-16. یوْخلانیلیب2015-09-16.
- ^ شعوبییه/گونتای گنج‌آلپ
- ^ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، انتشار اسکناس پنجاه هزار ریالی:. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-09-23. یوْخلانیلیب2015-09-16.