عبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف
عبدالرحیم بیگ اسد بیگ اوغلو حاقوئردی‌یئف (17 مئی 1870، آغ‌بولاق، شوشا قزاسی، گنجه قوبرنیاسی – 11 دسامبر 1933، باکی) — آذربایجان یازیچیسی و دراماتورقو، ایجتیماعی-سیاسی و تئاتر خادیمی، پداقوق، ادبیات‌شوناس، آذربایجان س‌س‌ر امکدار اینجه صنعت خادیمی (1929). آذربایجان ادبیاتی‌نین کلاسیکی حساب اولونان عبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف بیرینجی روس دوماسی‌نین آذربایجاندان دِپوتاتی، گورجوستان پارلمانی‌نین دپوتاتی، " لئیلی و مجنون " اوپراسی‌نین پرمیئراسیندا ایلک دیریژور، تئاتر شوراسی‌نین تأسیسچیسی و بیرینجی رهبری، یازیچی‌لار ایتتیفاقی‌نین عوضوو، "ملا نصرالدین" درگیسی‌‌نین یازارلاریندان بیری اولموشدور.
| عبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف | |
|---|---|
 | |
| چالیشما ساحه‌سی | درام، فاجیعه، کومدی |
| دوْغوم تاریخی | 17 مئی 1870 آغ‌بولاق، شوشا قزاسی، گنجه قوبرنیاسی، روسیه ایمپراتولوغو |
| اؤلوم تاریخی | باکی آذربایجان سوسیالیست جومهوریتی |
| میلیت | آذربایجان تورکو |
| مرازلیق | فخری خیابان |
| پئشه | یازیچی، ترجومه‌چی ، دراماتوروق، دیلچی، سیاستچی |
| یازیچیلیق ایللری | 1892–1933 |
| اثر(لر) دن فیلم(لر) | مارال‌لاریم (فیلم، 1963) ائولنمک ایسته‌ییرم (فیلم، 1983) آج حریف‌لر (فیلم، 1993) |
| تاثیر قویموش | {{{تاثیر قویموش}}} |
یاشاییشی
دَییشدیرعبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف 1870-جی ایل مئیین 17-ده آذربایجانین شوشا شهری یاخینلیغیندا اولان آغ‌بولاق کندینده آنادان اولموشدور. ایبتیدایی تحصیلینی 1880-جی ایلده شوشادا یوسف بیگین مووقتی یای مکتبینده، سونرا شوشا رئال مکتبینده آلمیشدیر (1881–1890). تیفلیس رئال مکتبینی بیتیرندن سونرا پتربورق یول موهندیس‌لری اینستیتوتوندا تحصیل آلمیشدیر (1891–1899). طلبه‌لیک دؤوری آزاد موداویم صیفت ایله اونیورسیتتین شرق فاکولته‌سی‌نین دینله‌ییجیسی اولموشدور. اوندا ادبیاتا گوجلو مئیل اویانمیشدیر. "یئیرسن قاز اتینی، گؤررسن لذتینی" (1892) و "داغیلان ایتیفاق " (1896) اثرلرینی یازمیشدیر. "داغیلان ایتیفاق" (1899) پتربورقدا نشر ائدیلمیشدیر.
عالی تحصیل آلیب شوشایا قاییتمیش، بورادا تاماشالار تشکیل ائتمیشدیر. باکیدا اونون رهبرلیگی ایله شرق کونسرت‌لری وئریلمیشدیر (1902–1903)، بورادا ایلک حکایه‌لرینی ( "آتا و اوغول" ، "آیین شاهیدلیگی" ) یازیب "ایکی حکایت" آدی ایله چاپ ائتدیرمیشدیر. 1905-جی ایل اینقیلابیندان سونرا روسیه دؤولت دوماسینا گنجه قوبرنییاسیندان نوماینده سئچیلمیش، پتربورقا گئتمیشدیر (آذربایجانین بیرینجی دیپلومات‌لاریندان حساب اولونور)، بورادا دؤولت کیتابخاناسیندا یئنی اثرینه (اغا محمد شاه قاجار) ماتریال‌لار توپلامیش، ایرانا — مازنداران ویلایتینه سیاحت ائتمیشدیر (1907). " لئیلی و مجنون " اوپراسی 1908-جی ایل ژانویه‌نین 12-ده تاماشایا قویولدوغو زامان ایلک آذربایجان دیریژورو کیمی کور و اورکستری، تاماشانی ایداره ائتمیشدیر. "نیجات" جمعیتینده و کور-خزر گمیچی‌لیگی ایداره‌سینده ایشله‌دیگی دؤورده زاقافقازییانی، داغیستانی، اورتا آسیانی و وولقابویونو سیاحت ائتمیش، "جئیرانعلی" ، " خورتدان " . "حکیمی-نونی-سقیر" ، " لاغلاغی " ، "موزالان" ، "سوپورگه‌ساققال" و س. ایمضالارلا "ملا نصرالدین" درگیسینده حکایه، فلیئتون چاپ ائتدیرمیشدیر.
هشترخاندا یاشادیغی مودتده شهرین مدنی-ایجتیماعی حیاتیندا جیدی چالیشمیشدیر (1910). سونرا آغداما کؤچوب اورادا یاشامیشدیر (1911–1915). تیفلیسده "شهرلر ایتتیفاقی‌نین قافقاز شؤعبه‌سی خبرلری" آدلی آیلیق مجموعه‌نین مودیری اولموش (1916–1917)، فوریه اینقیلابیندان سونرا تیفلیس ایجرایه کومیته‌سینه و اونون مرکزی شوراسینا عوضو سئچیلمیشدیر (1917). همین ایلین مارسیندا بورچالی قزاسینا مووکّیل تعیین اولونموشدور (1918).
آذربایجاندا سووئت حاکیمیتی قورولدوقدان سوندا دؤولت تئاترلارینا موفتتیش تعیین اولونموشدور. آذربایجان میلّی تئاتری‌نین یارانماسی‌نین 50 ایل‌لیگی موناسیبتی ایله کئچیریلن یوبیلئیه باشچی‌لیق ائتمیشدیر. آذربایجان دؤولت اونیورسیتتینده ادبیاتدان موحاضیره لر اوخوموش، علمی کادرلارین حاضیرلانماسیندا ایشتیراک ائتمیشدیر. بورادا یئرلی کومیته‌نین صدری (1922)، آذربایجانی تدقیق و تبلیغ جمعیتی‌نین صدر موعاوینی و سونرا صدری (1923–1925) اولموشدور. بو، ایلک علمی-تدقیقات موسیسی ایدی. باکیدا چاغیریلان بیرینجی آذربایجان اؤلکه‌شوناس‌لیق قورولتایی‌نین نوماینده‌سی کیمی فعال چالیشمیشدیر (1924).
بونلاردان باشقا ادیب شکسپیرین " هاملت " ، شیللرین " قاچاق‌لار " ،وولترین " سولطان عثمان " ، زولانین " قازماچی‌لار " ، آندرسن‌ین "بولبول" ، "شاهین تزه لیباسی" ، لانسکویون " قزوات " ، چیریکووون " یهودی‌لر " ،کورولنکونون " قوجا زنگ چالان " اثرلرینی ده ترجومه ائتمیشدیر.
روسیه علم‌لر آکادمی‌سی‌نین نزدینده اولان اؤلکه‌شوناس‌لیق بوروسونون بئشینجی علمی سسیاسیندا یئکدیل‌لیکله آکادمی‌نین اؤلکه‌شوناس‌لیق بوروسونا موخبیر عوضو سئچیلمیشدیر (1924). شرق فاکولته‌سی‌نین کاتیبی (1922–1925)، آذربایجان یازیچی‌لار ایتتیفاقی‌نین مسئول کاتیبی (1931–1932) اولموشدور. آذربایجان خالق کومیسارلار شوراسی‌نین 6 فوریه 1929-جو ایل تاریخلی قراری ایله " آذربایجان س‌س‌ر امکدار اینجه صنعت خادیمی " فخری آدینا، 1933-جو ایلده ایسه آذربایجان مرکزی ایجرایه کومیته‌سی‌نین فخری فرمانینا لاییق گؤرولموشدور. اونون اثرلری س‌س‌ری و خاریجی اؤلکه خالق‌لاری‌نین دیللرینه ترجومه اولونموشدور.
1933-جو ایل دسامبرین 12-ده باکیدا وفات ائتمیش، فخری خیاباندا دفن اولونموشدور.
آدینا باکی شهری‌نین یاسامال رایونوندا کوچه وار.
آذربایجان جومهوریتی ناظیرلر کابینه‌سی‌نین 7 مئی 2019-جو ایل تاریخلی، 211 نؤمره لی قراری ایله عبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف آذربایجان جومهوریتینده اثرلری دؤولت واریداتی اعلان ائدیلن مؤلیف‌لرین سیاهیسینا داخیل ائدیلمیشدیر[۱].
یارادیجی‌لیغی
دَییشدیرعبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف ادبی فعالیته شوشا رئال مکتبینده اوخودوگو زامان باشلامیش، م.ف. آخوندزاده‌نین تاثیری ایله "حاجی داشدمیر" (1884) آدلی کیچیک بیر پیئس یازمیشدی. پتربورقدا تحصیل آلارکن اونون بدیعی یارادیجی‌لیغا مئیل و هوسی داها دا چوخالیر. او، بورادا اولارکن " یئیرسن قاز اتینی، گؤررسن لذتینی " (1892) درامینی و " داغیلان تیفاق " (1896) فاجیعه‌سینی یازیب.
1899-جو ایلده آذربایجانا قاییدان حاقوئردی‌یئف بیر مودت باکیدا یاشاییب. او، بیر طرفدن موعلیم‌لیکله مشغول اولوب، دیگر طرفدن تئاترلاردا وئریلن تاماشالارا رژیسورلوق ائدیب. عئینی زاماندا بدیعی یارادیجی‌لیغینی دا داوام ائتدیریب: "بخت سیز جاوان" (1900) و " پری-جادو " (1901) فاجیعه‌لرینی یازماقلا میلّی دراماتورقو ایدئیا و پوئتیک-صنعتکارلیق باخیمیندان داها دا زنگینلشدیریب. 1906-جی ایلده "حیات" قزئتینده حکایه‌لر و "ملا نصرالدین" درگیسینده گیزلی ایمضالارلا فلیئتونلار، مضحکه‌لر چاپ ائتدیریب. "مارال‌لاریم" ، " خورتدانین جهنم مکتوب‌لاری" ، " شئیخ شعبان " ، "خیالت" ، "آج حریف‌لر" و سایر اثرلرین مؤلیفی‌دیر.
بعضی حکایه‌لری
دَییشدیرآتا و اوغول، آیین شاهیدلیگی، خورتدانین جهنم مکتوب‌لاری، موزالان بگین سیاحت‌نامه‌سی، بومبا، مارال‌لاریم، موقدّیمه عوضینه، موطروب دفتری، شیکایت، دجال‌آباد، یاشیل‌باش سونا، قیرات، شبیه، پیر، تنقید، آجیندان طبیب، شئیخ شعبان، همشهری پاسپورتو، رؤیا، میرزه صفر، کئچمیش گونلر، اوجا داغ باشیندا، سئییدلر اوجاغی، قندیل، چشمک، حاق مؤوجود، ایت اویونو، دیش آغریسی، قوجا تارزن، کاپیتالیزمله موباریزه، قابان، صؤحبت، موصیبت، اووچو قاسیم، قیصاص، پریستاو و اوغرو، ایعانه ، یئنی طبابت، ساری تویوق، کوروغلو.
عومومی 80-دن چوخ حکایه‌سی وار.
بعضی مقاله‌لری
دَییشدیربیزیم یابی‌لیغیمیز، تنقیده تنقید، ایکی ایل، تجتوری-نیسوانا دایر، موسلمان‌لاردا تئاترو، بئش ایل، " پری جادو " حاقیندا قئیدلر، آرتیست‌لیک صنعتی حاقیندا، عباس میرزه شریف‌زاده حاقیندا، میرزه فتعلی‌نین فاجیعه‌سی، ادبی دیلیمیز حاقیندا.
فیلموقرافی
دَییشدیر- مارال‌لاریم (فیلم، 1963)
- ائولنمک ایسته‌ییرم (فیلم، 1983)
- آج حریف‌لر (فیلم، 1993) (تام‌متراژلی فیلم-تاماشا) (آز-تی‌وی) — اثرین مؤلیفی
شکیل‌لر
دَییشدیر
اتک یازی‌لار
دَییشدیر- ^ """Əsərlərin dövlət varidatı elan edilməsi Qaydaları"nın və "Əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin və dövlət varidatı elan edilən filmlərin Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı" (azərb.). nk.gov.az. 2019-05-11. İstifadə tarixi: 2019-05-13.