عثمان باتور
عثمان باتۇر (قازخجا. .Оспан батыр; وسپان باتیر; تورکجه: Osman Batur;چینجه: 欧斯曼·巴图尔;-) دوْغۇ تۆرکۆستاندا فعالییّت گؤسترمیش اینقیلابچی ایدی.
Osman Batyr (Islamuly) | |
|---|---|
 | |
| Born | 1899 Koktokay County, Altay Prefecture, سین کیانگ اویغور |
| Died | ۲۹ آوریل ۱۹۵۱ اورومچی, سین کیانگ اویغور |
| باغلیلیق | [[File:|23x15px|border |alt=|link=]] Second East Turkestan Republic Mongolian People's Republic چین جومهوریتی (۱۹۱۲–۱۹۴۹) |
| دؤیوشلر/ساواشلار | |
یاشاییشی
دَییشدیرعوْثمان باتۇر مۆستقیللیک مۆجادیلهسینه 1911-جی ایلده 22 یاشیندا باشلاییب. اصل آدی عوْثمان ایسلاماوْغلۇدۇر و قازاخ تۆرکۆدور. 1899-جۇ ایلده آلتایین گؤکتوْغای بؤلگهسینده دۆنیایا گلیب. کیچیککن باباسیندان دینی تحصیل آلیب. هله 12 یاشیندا ایکن آت مینمهسی، سیلاح تۇتماسییلا دیقّتلری چکیب. اوْ دؤنمین قهرمانلاریندان اوْلان بؤکئ باتۇر اوْنۇ دستهسینه گؤتۆرۆب.
ایکینجی دۆنیا مۆحاریبهسی دؤنمینده چینلیلر دوْغۇ تۆرکۆستانا تضییقلرینی آرتیریبلار. مسجیدلره هۆجۇم ائدیب، اینسانلاری حاقسیز یئره کۆچهلرده گۆلللهییبلر. اعتیراض ائدنلره مین جۆر ایشگنجه وئریبلر. اۇیغۇرلارین عینادینی قیرماق اۆچون ائولره هۆجۇم ائدیب، سیلاحلاری توْپلاییب، گۆناهسیز اینسانلاری حبسخانالارا آتیبلار.
عوْثمان باتۇر بۆتۆن بۇ حاقسیزلیقلاری گؤزلری ایله گؤردۆکدن سوْنرا سیلاحا ساریلیب. "بۇ گۆن سیلاحلاریمیزی آلانلار صاباح دا جانیمیزی ایستهیهجکلر" دئیهرک سیلاحینی تحویل وئرمهییب، داغلارا چیخیب. چوْخ کئچمهدن اوْنۇن دستهسینه حاقسیزلیقلا قارشیلاشمیش دیگر تۆرکلر ده قوْشۇلۇر و چینلیلره هۆجۇم ائتمگه باشلاییرلار. وۇر-قاچ تاکتیکاسییلا بۆتۆن آلتایی چینلیلردن تمیزلهییبلر. چوْخ قیسا زاماندا عوْثمان باتۇرۇن دستهسیندهکیلرین سایی 30 مینه چاتیر. 22 اییۇل 1943-جو ایلده عوْثمان باتۇر بۇلغۇن شهرینده قازاخ تۆرکلرینین خانی ائلان ائدیلیر. اوْ، اۇسانمادان، یوْرۇلمادان دۆشمنه قارشی مۆباریزهسینی داوام ائتدیریر. بیر مۆدّت سوْنرا ایسه مۆوقّتی آلتای خالق جۆمهۇریتینین پرئزیدئنتی سئچیلیر.
چینده ایقتیدارا گلن کوْمۇننیستلر زنگین قیزیل یاتاقلارینی اله کئچیرمک اۆچۆن دوْغۇ تۆرکۆستانا تضیقی آرتیریرلار. بؤلگهیه مۆعاصیر سیلاحلارلا تجهیز ائدیلمیش مینلرله عسگر گؤندریرلر.
اؤلۆمۆ
دَییشدیرعوْثمان باتۇر و عسگرلری 1949-جۇ ایلده دار بیر داغلیق بؤلگهیه سیخیشدیریلیر. یانیندا 3-4 مین آدامی قالیر. چینلیلر 1951-جی ایلده هۆجۇم ائدهرک عوْثمان باتۇرۇن قیزی آزپایلا بیرلیکده قادینلاری اسیر آلیرلار. عوْثمان باتۇر کامامبال داغی اطرافیندا چوْخ آز بیر قووّه ایله چینلیلره هوجۇم ائتسه ده، سیلاحلاری قۇتاردیغیندان اسیر دوشور. اوْنۇ تۇنک هۇانق شهرینه آپاریرلار. دۆشمن اوْ قدر آلچاقدیر کی، ایگیدلیکله موستقیللیک مۆباریزهسی آپاران بیر خالقین لیدئرینه حؤرمت گؤسترمیر، عوْثمان باتۇرا ایشگنجه وئرهرک شهرده گزدیریرلر. 29 آپرئل 1951-جی ایلده اوللجه قوْللارینی و قۇلاغینی کسیر، سوْنرا اعدام ائدیرلر.
بۇنۇنلا دا ایش بیتمیر. یئگانه قارداشی دلیخان ایسلام اوْغلۇ، حیات یوْلداشی، 18 یاشلی قیزی، 14 یاشلی اوْغلۇ، آنالاری مامئی خاتۇنۇن گؤزلری قارشیسیندا دوْغراناراق اؤلدۆرۆلۆرلر.
دوغو تۆرکۆستانلیلار 29 آپرئلی - عوْثمان باتۇرۇن شهید اوْلدۇغۇ گونو "گونشین سؤندۆگو گۆن" آدلاندیریرلار.
حقیقتاً ده بیر میلّتین آزادلیقدان محرۇم اوْلۇنماسی گۆنشینین سؤنمهسی کیمی بیر شئیدیر. آمّا عوْثمان باتۇر کیمی ایگیدلر یئتیشدیرن بیر میلّتین گۆنشی سؤنمهیهجک و موستقیللیک آرزۇسۇ اصلا بیتمهیهجک.
قایناقلار
دَییشدیر- Dr. Ömər Kul "On ilə sığan əfsanəvi ömür" İstanbul, 2011, 192 səh. İSBN 978-605-61751-3-8
- Şərqi Türküstan və Osman Batur[دائمی اولو باغلانتیلی]