غربی روم ایمپیراتورلوغو
غربی روم ایمپیراتورلوغو - ۲۸۵ جی ایلده دیوکلتیانین رفورماسیندان سوْنرا روم ایمپراتورلوغونون باتی حیصّهسینین آدی. غربی ایمپراتورلوغونین مؤوجودلوغو ۳-جو - ۵-جی عصرلری ایحاطه ائدیر. ایمپیراتورلوغو باتی و شرق حیصّه لره بؤلوندوکدن و روم باشکند خۆصوصیتسینی ایتیردیکدن سوْنرا، اوّلجه مئدیولان (مۆعاصیر میلان) سونرادان ۴۰۲ جی ایلدهن راون، ۵-جی عصردن اعتباراً تزهدن روم غربی روم ایمپراتورلوغونون باشکندینا چئوریلیر.
غربی روم ایمپیراتورلوغو Western Roman Empire | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۲۸۵–۴۷۶ | |||||||||||||||||
پایتخت | مدیولانو (ممیلان) (۲۸۶–۴۰۲) راونا (۴۰۲–۴۷۶) | ||||||||||||||||
عۆموُمی دیللر | لاتین | ||||||||||||||||
دین | مسیحیّت | ||||||||||||||||
امپراتور | |||||||||||||||||
• ۴۲۳–۳۹۵ | هونوریوس | ||||||||||||||||
• ۴۷۶–۴۷۵ | رومولوس آگوستولوس | ||||||||||||||||
تاریخی دؤنم | |||||||||||||||||
• یارادیلدی | ۱۱ اوت ۲۸۵ | ||||||||||||||||
۲۸۵ | |||||||||||||||||
• تقسیم پس از تئودئوس اول | ۳۹۵ | ||||||||||||||||
۴۷۶ | |||||||||||||||||
• ترور ژولیوس نپوس | ۴۸۰ | ||||||||||||||||
• ییخیلدی | ۴۷۶ | ||||||||||||||||
اراضی | |||||||||||||||||
۲٬۰۰۰٬۰۰۰ km2 (۷۷۰٬۰۰۰ sq mi)Convert internal error: unknown message | |||||||||||||||||
|
۳-جو عصرده دیوکلتیان روم ایمپراتورلوغوسینی ایکی حیصّه یه (هر بیری اؤزلویؤنده ایکییه پارچالانماقلا) بؤلمکلب نئجه دئیرلر تتراارخییا سیستمینی یاراتمیش اولور. عؤمرو چوخ چکمهیهن تئتراارخییا بؤیوک کونستانتینین حاکمیّتی آلتیندا ایمپیراتورلوغو بیرلشدیریلدیکدن سوْنرا لغو ائدیلیر. اما بؤیوک کونستانتینین وفاتیندان سوْنرا ایمپیراتورلوغو اوچ اوغلو آراسیندا تزهدن بؤلونور. ۳۵۰ جی ایلده ایکی قارداشین - ۲-جی کونستانتین و کونستانتین اؤلومو ایمپراتورلوغونین تزهدن ۲-جی کونستانچین حاکمیّتی آلتیندا بیرلشمهسینه سبب اولور. ایمپراتورلوغونین یئنیدن پارچالانماسی ایمپراتور ایوویانین اؤلوموندن سوْنرا ۳۶۴ جو ایله تصادف ائدیر. سئچیلمیش ایمپئراتور بیرینجی والنتینیان غربی ایمپراتورلوغونین، قارداشی ۲-جی والئنت ایسه شرقی ایمپراتورلوغونین حاکمینه چئوریلیر. بؤلونموش حاکمیّت اۆصولونا باخمایاراق رسمهن بوتؤو ساییلان ایمپیراتورلوغو ۳۹۴ جو ایلدک مؤوجودلوغونو قورویوب ساخلایا بیلمیشدیر. ۳۹۴ جو ایلده بیرینجی فودوسی ایمپراتورلوغونین باتی حیصّهسینی غصب ائدرک قیسا مدته بیرلشمیش ایمپراتورلوغونین سونونجو ایمپراتورونا چئوریلمیش اولور. ۳۹۵ جی ایلده بیرینجی فودوسینین اؤلوموندن سوْنرا اوغلانلاری هونوری غربی، آرکادی ایسه شرقی ایمپراتورلوغونین ایمپیراتورونا چئوریلیرلر. ۶۰ ایل عرضینده ایمپراتورلوغونین غربی فئودوسینین ائولادلاری طرفیندن محض راوئننادان ایداره ائدیلمیشدیر. هوننوریدن سوْنرا حاکمیّته ۳-جو والنتینیان (۴۲۳—۴۵۵) گلیر. ۵-جی عصردن باشلایاراق روم تاریخینین قارا گونلرینی یاشامیش اولور. هونلارلارین، قرمان و واندال طایفه لارینین آرامسیز هوجوملاری آلتیندا اراضیسینین بؤیوک بیر حیصّهسینی ایتیرهن دارماداغین ائدیلمیش روم تنززول ائتمهیه باشلاییر. غربی روم ایمپیراتورلوغو رسمی اولاراق ۴ سپتامبر ۴۷۶ جی ایلده قرمانلارین باشچیسی اودوآکر طرفیندن رومول آوقوستولون دئوریلمهسی ایله سوقوط ائتمیش اولور.