قارا مجموعه نه‌ دير؟ دَییشدیر

هيجري يئددينجي و سكگيزينجي عصيرلرده،‌ آذربايجاندا، معلم‌لر و مرشدلر طرفيندن مدرسه‌لر و زاويه‌لرده،‌ سُفته‌لر و مريدلره تدريس ائتمه مقصدي ايله يازيلان حجملي كيتابلارا قارا مجموعه دئييليردي. بورادا «قارا» سؤزو، بيلينديگي كيمي، بؤيوك، گئنيش،‌ توپلو و حجملي معناسيندادير. نئجه كه قاراباغ، قاراداغ،‌ قارا دره، قاراسو، قارابولاق، قاراتپه و قارا پاپاق سؤزلرينده‌ده همين معنالار ايشلنميشدير. قارا مجموعه كيتابلاري، عموميتله «طريقت» و تصوفي زاويه‌لرده تدريس اولونور و همين موضوعلار ايله علاقه‌دار، شعر و نثر بؤلوملريني احتوا ائديرميش. تحميديه، نعت، منقبه، حكايه،‌روايه، تضرّع، ايلاهي، مناجات، كرامات و بو كيمي موضوعلاردا يازيلان عرفاني اثرلر، توركجه‌ميزده بو آد آلتيندا توپلانميشدير. قارا مجموعه‌لرده گئدن متنلر،‌ عموميتله نثر قطعه‌لريندن تشكيل تاپير. قارا مجموعه‌لرين خاص و يگانه مؤلفي يوخدور. اما،‌ عموميتله بو كيتابلار بير مرشد آدينا توپلانارميش. شیخ صفی‌الدین اردبیلی زامانيندا،‌اونون آذربايجاندا عرفاني زاويه‌لرين توسعه‌سينده بؤيوك نقشی اولدوغو ايچون، قارا مجموعه اونون آدي ايله باغلاندي. شيخ صفي‌دن سونرا، اونون مريدلري و عموميتله صفوي جوانلاري و اردبيللي عارفلر و عاليملر طرفيندن، توركجه‌ميزه بير چوخلو قارا مجموعه قازانديريلميشدير. الينيزده اولان كيتاب، همين اثرلر آراسيندان سئچيليب توپلانميشدير. اوخوجولاريميزا تقديم ائتديگيميز بيرينجي جيلدده، شيخ صفي‌نين شعرلري، اونون ديليندن قلمه آلينان نثر پارچالاري و بعضي روايتلر توپلانميشدير. اسكي قايناقلاردا، قارا مجموعه آدلي خاص بير كيتابين‌دا شیخ صفی‌الدین اردبیلی طرفيندن توركجه تأليف اولماسينا اشاره اولونور. الده اولان قايناقلار آراسيندان «غريبي»نين توركجه تذكره‌سيني آد آپارا بيلريك.[۱] ها بئله بقايي‌نين فارسجا تذكره‌سينده‌ده بو مسأله‌يه اشاره اولونور. اونلار دئييرلر كي: « . . . شيخ صفي‌نين قارا مجموعه آدلي اثري يالنيز صفوي سلطانلاري‌نين كيتابخانالاريندا تاپيلا بيلر و بو خزانه‌لردن ائشيگه چيخماز.»[۲]

دوْکتور ح. م. صدیقین تدوین ائتدیگی قارا مجموعه دَییشدیر

دوْکتور حسین محمدزاده صدیق شیخ صفی‌الدین اردبیلی یه منسوب اولان 'قارا مجموعه‌' یه بنزه‌درک همین آدلا نشر ائتدیگی کیتابین موقدمه‌سینده دئییر:«قارا مجموعه‌نين تام متني‌ني تاپيب برپا ائتمه ايچون، گنج نسليميز، شيخ صفي‌يه منسوب اولان بوتون اليازمالاري تاراماليدير. حله‌ليك، بيزيم بورادا نشر ائتديگيميز مجموعه‌لردن علاوه، دونيا كيتابخانالاريندا «سلطان شيخ صفي الدين اردبيلي»يه منسوب اولان توركجه «مناقب»، «مقالات»، «كلمات» آدلي بعضي اليازمالارين توصيفيني آشاغيدا تقديم ائيدريك: 1. تبريز ملي كيتابخاناسي‌نين حاج حسين آقا نخجواني بؤلومونده ساخلانيلان 710- نمره‌لي توركجه اليازما. بو اليازماني محمد بن حسين الكاتب استنساخ ائتميشدير. او، اليازمانين استنساخيني هيجري 949 – نجو ايلده باشلاميش و 950- نجي ايلده قورتارميشدير. اليازما شيرازدا يازيلميشدير. 2. تهران، قاباقكي سلطنتي كيتابخانانين مجموعه‌سينه عائد اولان 2761- نمره‌لي توركجه اليازما. بو اليازماني محمود خوشنويس شيرازي هيجري 949- نجو ايلده استنساخ ائتميشدير. 3. پترزبورگ شهري‌نين شرق شناسليق انستيتوسو كيتابخاناسيندا ساخلانيلان توركجه اليازما. 4. سالتيكوف شئچدرين عمومي كيتابخاناسيندا ساخلانيلان توركجه اليازما. 5. تهرانين «ملك» كيتابخاناسيندا ساخلانيلان 3608 نمره‌لي اليازما. 6. نجفين اميرالمؤمنين كيتابخاناسيندا ساخلانيلان 485 ساييلي اليازما. 7. تهران دانشگاهيندا ساخلانيلان 4/4209 ساييلي اليازما.»[۳]

او سونرا دوام ائدیر بو تايسيز و دگرلي اثرين نشر اولماسيني، من اؤز علمي حياتيمين ان پارلاق حادثه‌سي حساب ائديرم. ولاكين بو نشري قارا مجموعه‌نين تام متنيني برپا ائتمه ايچون بير باشلانغيج سايا بيله‌ريك. مندن سونرا گلن تدقيقاتچيلارين بوينوندا، بو، بير ملي بورج و اسلامي مدنيت اثرلري‌نين احياسيندا كفايي واجب حساب اولور.

قایناقلار دَییشدیر

  1. ^ غريبي تبريزي، ديوان و تذكره‌ي شعراي روم، ترتيب ائدن: حسين محمدزاده صديق، تهران، 1382.
  2. ^ اردبیلی،‌شیخ صفی الدین. قارا مجموعه (شیخ صفی الدین اردبیلی‌نین شعرلر، سؤزلر،‌اؤیودلر و منقبه‌لری)، تدوین ائدن: دکتر حسین محمدزاده صدیق، تبریز، نشر اختر، 1387، ص 30.
  3. ^ همان، ص 33.