قاموس تورکی

قاموس تورکی، شمس‌الدین سامی طرفیندن یازیلیب، ایلک چاپی 1901 تاریخینده اقدام قزئتی طرفیندن کئچیریلن تورکجه لوغت.

اثره حاقّیندا

شمس الدین سامی‌نین ایکی جلدلیک تورکجه، تورکجه اولان بو سؤزلۆیۆ هجری ۱۳۱۷ ده اوستانبول دا چاپ اولموشدو. قاموس تورکی ده تورکجه ده اولان عربی و فارسی لوغت‌لره یئر آچیلمیشدیر. کیتابین بیرینجی جلدی ۷۹۶ صحیفه‌ده و ایکینجی جلدی ایسه ۷۹۷ ده‌ن باشلایب و ۱۵۷۴ صحیفه‌ده بیتمیشدیر. بو سؤزلۆک اَن اعتیبارلی سؤزلۆک‌لرده‌ن اولموشدو.

قاموس تورکی، آدیندا "تورک" سؤزو کئچن ایلک تورکجه‌دن تورکجه‌یه لوغتدیر. شمس‌الدین سامی، بو لوغتده عثمانلیجادا ایستیفاده ائدیلن، آنجاق دانیشیلان دیله داخیل اولمایان عرب و فارس سؤزلری سئچدی، تورک منشالی سؤزلره اوستونلوک وئردی. همچنین، تورکجه زنگینلشدیرمک اۆچون دیله تکرار وئریلمه‌سی لازیم اولدوغونا ایناندیغی شرق تورکجه‌سینه و آنادولو تورکجه‌سینه مخصوص سؤزلره یئر وئریب.

لوغت، شمس‌الدین سامی طرفیندن ایکی ایل کیمی قیسا اولان بیر مۆدتده حاضیرلانیب. بعضی سؤزلر اوستوندن کئچمیشدی و خطالی تعریف عیبارت ایدی. بو سببله، درج اولونماسیندان سونرا تنقید توپلادی. مجموعه ادبی دئرگیسینده لوغتین الیف قرافیکاسیندا توللاندیغی سؤز و معنالاری پونکتلار اوزره سادالایان قاموس تورکی حاقّیندا مطالعات آدلی ایمضاسیز بیر مقاله چیخدی. ولد چلبی، قاموس تورکونون، احمد وفیق پاشانین حاضیرلادیغی لهجه عثمانلی ایمپئرییا لوغتیندن اولوندوغونو، حتّی شمس‌الدین سامینین احمد وفیق پاشایا چوخ گووندیگی اۆچون لهجه عوثمانیده‌کی سهولری عئینیله اؤز لوغتینه کؤچوردویونو ایدیعا ائتمیشدیر.

1985-جی ایلده ترجومان قزئتی طرفیندن آکتوال ائدیله‌رک "اساس تورکجه لوغت" آدییلا یئنیدن یاییملاندی.2011 ایلده ده عثمانلی تورکجه‌سینی یئنی اؤیرننلره آسانلیق یاراتماق ایدئیاسی اوریژینال عثمانلی تورکجه‌سی یازیلیشینین یانینا تیلاوتی و آچیقلامالاری لاتین قرافیکاسینا چئوریله‌رک و سونونا سؤز فیهریست-ای علاوه اولوناراق ایدئال مدنیت نشریاتی طرفیندن درج اولونوب.