قیزاغان
قێزاغان خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده دؤيوش تانریسی. کێزیغان دا دئيیلیر. گؤيون دوْققوزونجو قاتیندا ياشايیر. کايرا خانین اوْغلودور. چوْخ قۆووتلیدیر. اوْردولاری ایداره ائتمکده، دؤيوشلری قازانماقدا، دۆشمنی يئنمکده کوْماندیرلره کؤمکچی اوْلار. قێرمیزی يۇلارلیدیر، قێرمیزی بۇغرا کۆرگینده اوْتورار. عصاسی گؤی‌قورشاغیدیر. قێرمیزی رنگ ایله ایشاره‌له‌نیير. دؤيوشچولری قوْرويار. تۆرک-مغول ایمپئراتوْرلوقلاری بیر فتح دؤولتی اوْلدوغو اۆچون مۇحاریبه‌‌لر و دؤيوشچولر اجتماعی حیاتدا اهمیتلی بیر يئر تۇتار. بۆتون کیشیلر، حتی يئری گلنده قادینلار دا عئینی زاماندا عسگرلردیر. تۆرکلرین قادینلاری و اۇشاقلاری دا پۇسات (سلاح) ایستیفاده ائتمه‌يی بیلرلر. قۆتی سیمووْللاشدیریر. گۆجلولوک ناغیل و سؤيلنجه قهرمانلاری‌نین ان اهمیتلی خصوصيتلریندندیر. دؤيوشچولره و عسگرلره قۆووت وئرر. اوْنلارین يئنیلمز اوْلمالارینی تامین ائدر. بعضا چوْخ آز سايدا عسگرین اؤزوندن قات-قات چوْخ بؤيوکلوکده‌کی اوْردولاری يئيیلدیگینه شاهید اوْلونار. تاریخده بۇ کیمی واقعه‌لره راست گلینمه‌سی هئچ ده آز دئيیلدیر.
ائتیموْلوْژی
دَییشدیر(قێز/کێس/کێي) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. حیرصین و قانین رنگی اوْلان قێرمیزی سؤزجويو عئینی کؤکدن گلیر. قێسقانماق فعلینی ده ساخلايیر. گۆجلو، قۆووتلی، حیرصلی دئمکدیر.
قایناقلار
دَییشدیر- آذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Qızağan»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۱ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
- Çoban, Ramazan Volkan. Türk Mitolojisinde İyilik Tanrısı Ülgen’in İnanıştaki Yeri,Tasviri ve Kökeni (Türkçe)