لئو قومیلیوو
لئو نيکولايئويچ قوميليوو (روسجا: Лев Никола́евич Гумилёв) تاريخچي بیلگه، قوم‌شناس، تورکولوق و شاعیر.
| لئو قومیلیوو | |
|---|---|
 | |
| آد | لئو نيکولايئويچ قوميليوو Лев Никола́евич Гумилёв |
| قیسا بیلگی | تاریخچی، باستانشناس، تورکولوق |
| دوْغوم تاریخ | 1 اکتبر 1912 چارسکویه سئلو، روسیه |
| اؤلوم تاریخ | 15 آپریل 1992 سنت‌پیترزبورگ ـ روسیه |
| میللیت | روس ـ تاتار |
| تحصیل | شرق‌شناسلیق انستیتوسونون پیترزبورگ شوعبه‌سی |
یاشام
دَییشدیرلئو نيکولايئويچ قوميليوو 1912-جي ايل اوکتيابرين 1-ده روسييانين چارسکویه سئلو ايالتينده شاعيره آنا آخماتووا و يازيچي نيکولاي قوميليووون عاييله‌سينده دوغولوب. اوشاقليغي ننه‌سي‌نين حيمايه‌سينده کئچيب. 1917-جي ايلده عاييله‌سي عيالتي ترک ائده‌رک، بئژئتسک شهرينده مسکونلاشيب. 1929-جو ايله قدر بوراداکي اورتا مکتبده اوخويوب.
لئو قوميليوو هله اورتا مکتبده اوخوياندا مکتب معلملری و شاگيردلري طرفيندن اؤزونه قارشي "آغ قارغا" موناسيبتي گؤروردو. اونو "آکادئميک کولاکليق"دا ايتتيهام ائديرديلر – گويا او، اؤز بيليگي، اوغورلاري ايله اؤزونو هاميدان اوستون توتور، باشقالاريندان فرقلنمک ايسته‌يير. اورتا مکتبين سونونجو کیلاسی لئو قوميليوو لنینگراددا بيتيردي.
1930-جو ايلده او، سندلريني اونيوئرسيتئته وئرسه ده، قبول ايمتاحانلاريندان کسيلير. سبب اونون اجتماعی منسوبيتي ايدي. ائله همين ايل شهرين ترامواي پارکيندا فهله کيمي ايشه دوزه‌لير. امک بيرژاسيندا ايش اۆچون نؤوبه‌يه دايانير. بير ايل سونرا اونو او واخت "غئيري مئتال منشالي فايدالي قازينتيلار اينستيتوتو" کيمي مشهور اولان گئولوژي-کشفيات اينستيتوتونا ايشله‌مه‌يه گؤندريرلر. 1931-جي ايلده گئولوژي قازينتيلار آپاران اکتشافاتی گروهون ترکيبينده سايانا گئدير.
1932-جي ايلده لئو قوميليوو علمي-تئکنيکي ايشچي کيمي پاميري اؤيرنن اکتشافات گروپونا قوشولور. آما بورادا دا گولمه‌لي بير سببدن ايشيندن محروم اولور. بئله کي، او بوش واختلاريني سودا-قورودا ياشايانلارين حياتيني اؤيرنمه‌يه صرف ائدير و بو دا رهبرليگين خوشونا گلمير. بونونلا دا گروهدان آيريلمالي اولور.
سونرا او، دوقار سووخوزونون ماليارييا ستانسيياسينا ماليارييا کشفياتچيسي کيمي ايشه دوزه‌لير. بوتون ديقتيني جلب ائده‌رک، تاجيک و فارس ديللريني اؤيرنمه‌يه باشلايير، عرب ديلينده يازيب-اوخوماغي اؤيره‌نير. داها سونرادان او، دانشگاهدا موستقيل شکيلده فارس ديلي‌نين گرامرینی منيمسه‌يير.
1933-جو ايلده لئو گوميليوو قیریما يوللانير. بورادا او، ليتوا تاتارلاريندان اولان ق.آ. بونچ-اوسمولووسکينين باستانشناسی گروهونون علمي-تئکنيکي ايشچيسي اولور. پاييزدا لئو قوميليوو لئنينگرادا قاييدير و ژئولوژي انستیتوسوندا علمي-تئخنيکي ايشچي کيمي ايشه باشلايير. ائله همين ايل گروهون رهبري ق.آ. بونچ-اوسمولووسکي حبس اولونور، لئو قوميليوو ايسه ژئولوژي اينستيتوتدان قووولور.
"قووولماغيندان" ايستيفاده ائدن لئو قوميليوو قبول ايمتاحانلارينا حاضيرلاشير. 1944-جو ايلده لئنينگراد دانشگاهی‌نین تاريخ فاکولته‌سينه قبول اولونور. بورادا لئو تاريخ باره‌ده محاضره‌لرینه قولاق آسير.
1935-جي ايلده حبس ائديلير. اوغلونون حبسيندن سونرا آننا آخماتووا استالينه موراجيعت ائدير و هم اؤز اوغلونو، هم ده اونونلا بيرليکده حبس اولونان ديگر اؤیرنجی‌لرین حياتيني قورتاریر. لئو و اؤیرنجی يولداشلاري "حرکتلري جينايت ترکيبلي اولماديغيندان" آزادليغا بوراخيليرلار. بونا باخماياراق، اونو بیلیم‌یوردوندان خاريج ائديرلر. بو واختلار او، شرقشناسليق اينستيتوتونون پیترزبورگ شؤعبه‌سينه سورکلی باش چکير و بورادا موستقيل شکيلده قديم تورکلرين تاريخي حاقدا يازيلي منبعلرله تانيش اولور. 1937-جي ايلده اونو لئنينگراد دؤولت دانشگاهی برپا ائديرلر. 1938-جي ايلين اوللرينده اؤیرنجی لئو قوميليوو يئنيدن حبس اولونور. بو دفعه اونا بئش ايل حبس جزاسي کسيرلر. حبس مودتيني نوريلسکده، نوريللاقئده چکير، ميس-نيکئل شاختاسيندا ايشله‌يير. اونون حبس مودتي 1943-جو ايلده بيتير، آما شهردن چيخماق اۆچون ايجازه آلا بيلمه‌ديگي اۆچون ائله اوراداجا قالير. همين مۆدتده نوريللاقئده و نوريلسکده تکنسین-گئولوق کيمي چاليشير.
تاتارلارين و قازاخلارين قونشولوغوندا ياشايان لئو قوميليوو اونلارلا اونسيّت زاماني تاتار و قازاق ديللريني اؤيره‌نير. حبس مودّتي بيتديگيندن کؤنوللو اولاراق، سووئت اوردوسونا خيدمت ائتمک اۆچون موراجيعت ائدير. موراجيعتينه جاوابي ايسه بير ايلدن سونرا آلير و يالنيز 1944-جو ايلين پاييزيندا سيراوي عسگر قيسمينده بيرينجي بلاروس جبهه‌سينه گؤندريلير.
لئو قوميليوو موحاريبه واختي بئرلينه قدر گئديب چيخير. 1945-جي ايلده لئنينگرادا قاييدير و تزه‌دن لئنينگراد دانشگاهی برپا اولونور. 1946-جي ايلين اوللرينده او، 10 ايمتاحان وئرير و بو عالي مکتبي بيتيرير. ائله همين مودّتده ده بوتون ناميزد ايمتاحانلاريني يوکسک سويييه‌ده وئره‌رک، دوکتورایا چیخیر. 1946-جي ايلين ياييندا آرتيق دوکتورا اؤیرنجیسی اولان لئو قوميليوو م. اي. آرتامونووون آرخئولوژي اکتشافی گروهونون ترکيبينده پودولييايا گئدير.
ژدانووون "زوئزدا" و "لئنينگراد" ژورناللاريندا چاپ اولونان مؤليفلر هاقدا حساباتي و مرکزي کوميته‌نين "بو موناسيبتله" قراريندان سونرا آدي "قارا لیسته" دوشن مؤليفلر آراسيندا آننا آخماتووا دا واردي. و بونا گؤره ده لئو قوميليووو دوکتورالیقدان اخراج ائدیله‌رک، بونون آديني "سئچيلميش ايختيصاص اوزره فيلولوژي حاضيرليغين چاتيشمازليغي" قويورلار.
1947-جي ايلده لئو قوميليوو کيتابخاناچي قيسمينده لئنينگراد روان‌درمانی بیمارستانیندا ايشه دوزه‌لير و بیمارستانین اونا وئرديگي موثبت خاصيت‌نامه سايه‌سينده 1948-جي ايلده لئنينگراد دؤولت اونيوئرسیته‌سینده دوکتورا تئزینین مودافيعه‌سينه بوراخيلير.
1948-جي ايلين يازيندا لئو قوميليوو س. اي. رودئنکونون رهبرليگي آلتيندا، "پازيريک" گورقاني‌نين قازينتي‌لاري اۆچون آلتايدا آپاريلان باستانشناسی گروهونوندا علمي ايشچي کيمي ايشتيراک ائدير. دوکتورا تئزینی مودافيعه ائتديکدن سونرا، "شوروی خالقلاري‌نين قوم‌شناسی موزه"سینه علمي ايشچي کيمي ايشه قبول اولونور.
1949-جو ايل نويابر آيينين 7-ده بير داها، بو دفعه هئچ بير سبب گؤستريلمه‌دن حبس اولونور. او، اون ايل حبس جزاسي آلير و چورباي نوراداکي "خوصوصي رئژيملي" دوشرگه‌يه گؤندريلير. بورادان اومسکا، اورادان ايسه سايانا کؤچورولور. 1956-جي ايلده "حرکتلرينده جينايت خاراکتئرلي هئچ نه اولماديغي" اۆچون برات آلير.
استالينين واختيندا، مشهور "آتا اوغولا گؤره سورغولانماز" تئزي‌سي‌نين آت اويناتديغي زامانلاردا لئو قوميليوو ايکي دفعه حبس چکيب. بيرينجي دفعه اتاسينا، ايکينجي دفعه آناسينا گؤره.
1956-جي ايلده لئو قوميليوو لئنينگرادا قاييدير. ائرميتاژين مدیری م. اي. آرتامونوو اونا ايش تاپماقدا کؤمک ائدير. لئوي کيتابخاناچي کيمي ايشه باشلاییر. کيتابخاناچي کيمي ايشله‌ديگي واختلاردا او، اؤزونون "قديم تورکلر" دوکتورلوق تئزینی يازير و مودافيعه ائدير. دوکتورلوق تئزینین مودافيعه سيندن سونرا لدو-نون رئکتورو آ. د. آلئکساندروو لئو قوميليووو اونيوئرسيتئتين نزدينده فعاليت گؤسترن علمي-تدقيقات اينستيتوتوندا ايشله‌مه‌يه دعوت ائدير. قوميليوو بورادا اولجه علمي ايشچي، سونرا بؤيوک علمي ايشچي کيمي چاليشير. امکلی چيخمازدان قاباق ايسه او، آپاريجي علمي ايشچيلردن بيري اولور. علمي-تدقيقات اينستيتوتونداکي ايشيندن باشقا لئو قوميليوو، عئيني زاماندا لدو-دا محاضره‌لر ده اوخويور.
1974-جو ايلده لئو قوميليوو ايکينجي، جوغرافي عئلملر اوزره دوکتورلوق تئزینی مودافيعه ائدير. آما تئزی تصديق اولونمور – "دوکتورلوقدان يوکسکدير، دئمه‌لي، دوکتورلوق پایان‌نامه‌سی دئييل" دئيه. "يئرين ائتنوگئنئزي و بيوسفئري" آدي ايله مشهورلاشان بو پایان‌نامه ايشي 15 ايلدن سونرا – 1989-جو ايلده آيريجا کيتاب شکلينده نشر اولوندو و ايکيجه گونون ايچينده لدو-نين نشريات زيرزميسينده ساتيليب قورتارير.
لئو گوميليووون خيدمتلريني – هم پئداگوژی، هم ده علمي – عينادلي شکيلده کؤلگه‌ده قويوردولار. بونون ان باريز ثوبوتلاريندان بيري لئو گوميليووا نينکي هانسيسا فخري آدلار و يا موکافاتلارين، هئچ پروفسور علمي درجه‌سينين بئله وئريلمه‌مه‌سيدير.
آما 1959-جو ايلدن بري اونون اثرلري آز تيراژلا دا اولسا، نشر ائديليردي. همين واختدان سونرا او، انجمن جوغرافيا جمعيتي‌نين لئنينگراد شؤعبه‌سينده ايشه باشلاميشدي. جمعيتين چيخارديغي توپلولارين واسيطه‌سيله او، قاداغان اولونموش علمي ايشلريني چاپ ائده بيليردي. ايکينجي دوکتورلوق پایان‌نامه‌سیندن سونرا، علمي "حاکيميت" لدو-نين ژورناليندا ل. قوميليووون يازيلارينين نشرينه قاداغا قويموشدو.
لئو قوميليووو آنجاق شرطي اولاراق، تاريخچي آدلانديرماق اولار. او، درين، اوسلوب باخيميندان اولدوقجا يئني‌ليکچي آراشديرمالارين مؤليفي ايدي. لئوين تاريخيني آراشديرديغي خالقلار و طايفالار آراسيندا اورتا و مرکزي آسياداکي کؤچريلر، تبّت و پامير خالقلاري، قديم روسلار، تورکلر و س. واردي.
لئو قوميليوو 1992-جي ايلين 15 آپرئلينده وفات ائديب.[۱]
اثرلري
دَییشدیر- هون خالقي‌نین تاريخي (1960)
- خزرلرین اکتشافی (خزرستانین تاپیلماسی) (1966)
- قديم تورکلر (1967)
- تخیلی حکمرانلار آختاریشیندا (1970)
- هون‌لار چينده (1974)
- يئرين ائتنوگئنئزي و بيوسفئری (1979)
- قدیم روس و بؤيوک دشت (1989)
- خزر دنیزی اطرافيندا مین‌ایللر (1990)
- روسلاردان روسیه‌یه قدر (1992)
- سون و يئنيدن باشلانیش (1992)
قایناقلار
دَییشدیر- ^ ویکی پئدیا