موسلمان قارداش‌لار
موسلمان قارداش‌لار یادا اخوان‌المسلمین (عربجه: الإخوان المسلمون) — اساسی میصیرده حسن الالبنا طرفیندن قویولموش بین‌الخالق دینی-سیاسی تشکیلات. حال-حاضیردا رسمی فعالیتی قاداغان ائدیلمیشدیر.
| موسلمان قارداش‌لار | |
 | |
| یارادیلمیش | 1928 |
| هدف | ایسلامچی‌لیق |
| رئیس | محمد بدیع (دوستاقدا) ، محمود عزت (گئچیجی) |
| ایلکین آدی | أخوان المسلمین |
یارانماسی
دَییشدیرآرتیق حُسنی مبارک‌ین دئوریلمه‌سیندن سونرا میصیرده بو تشکیلاتا اولان قاداغا آرادان قالدیریلمیشدیر، بونا باخمایاراق بعضی اؤلکه‌لرده، مثلا روسیه‌ده، بو تشکیلات تررورچو مقصدلرینه گؤره قاداغان‌دیر. آبش -دا موسلمان قارداش‌لار تشکیلاتی رسماً تررور تشکیلاتی کیمی قاداغان اولونماییب. 2011-جی ایل میصیر پارلمان سئچکی‌لرده موسلمان قارداش‌لارین کیفایت قدر ایدیعالی‌دیر.
اینکیشافی
دَییشدیر1920-جی ایلده حسن البنا طرفیندن قورولان تشکیلات، سیاسی آکتیولیگی ایله دونیادا، قوزئی آفریقادا و اورتا شرقده سایسیز طرفدار قازانیب. باشلانغیجدا مقصدی ایسلامی دَیرلر و سیاسی فعالیت اولان حراکات، قیسا مودت سونرا داها دا اینکیشاف ائدیب. خوصوصیله میصیرده عوثمانلی ایمپراتولوغونون تنزّوله اوغراماسیندان سونرا، اینگیلیس موستملکه رهبرلیگینه قارشی موقاویمتده و غرب دَیرلرینه قارشی عرب و موسلمان کیملیگی‌نین مودافیعه اولونماسیندا موسلمان قارداش‌لاری بیرلیگی اهمیتلی رول اویناییب.
موسلمان قارداش‌لارین فعالیتی بو گون رسمی اولاراق قاداغان اولونوب و تضییق‌لره معروض قالیر. بونونلا بئله حسنی مبارک‌ین 1981-جی ایلدن بری ایقتیدارداکی میلّی دئموکراتیک پارتیاسی ن‌دپ-یه قارشی خالق موخالیفتینده قاباقجیل رول اویناییب.
بیرلیک عوضولری دموکراتیک پرینسیپ‌لری مودافیعه ائتدیکلرینی سؤیله ییرلر. آما ایسلام حوقوقونا سؤیکنن بیر دؤولتین قورولماسی‌نین طرفداری‌دیرلار. دونیادا ایستیفاده ائتدیکلری ان مشهور شوعار ایسه "حلّ یولو ایسلامدادیر. "
حسن البنا، 1928-جی ایلده موسلمان قارداش‌لار بیرلیگینی یاراداندان سونرا، اؤلکه‌نین هر یئرینده تشکیلات‌لانمیش شکیلده ایشلر گؤرمگه باشلادی. موختلیف بؤلگه‌لرده مسجید، مکتب یا دا ایدمان مرکزلری تیکدیریلدی. موسلمان قارداش‌لارا عوضو اولان‌لارین سایی سورعتله آرتدی.
1940-جی ایل لرین سونوندا تشکیلاتین میصیرده 2 میلیون عوضوو وار ایدی. موسلمان قارداش‌لارین فیکیرلری عرب دونیاسیندا دا گئنیش ووسعت آلمیشدی. میصیر حؤکومتی، موسلمان قارداش‌لاری 1948-جی ایلده اینگیلیس و یهودی‌لرله موباریزه آپاردیغی اوچون لغو ائتمیشدی.
داها سونرا حسن البنا تهلوکه سیزلیک قووّه لری طرفیندن تشکیل ائدیلن سوء-قصدله اؤلدورولدو. 1952-جی ایلده، اؤزلرینی " آزاد ظابیط‌لر " دئیه آدلاندیران بیر قروپون تشکیل ائتدیگی حربی چئوریلیش ایله کرال فاروق تاختیندان ائندیریلدی، موستملکه رژیمی سونا چاتدی.
موسلمان قارداش‌لار ، بو دؤورده اهمیتلی رولا صاحیب ایدی. نهایت 1970-جی ایلده انور سادات پرزیدنت اولدو. باشدا حؤکومتله امکداش‌لیقدا اولسالار دا بو علاقه ، قیسا مودت سونرا پوزولدو.
1984-جو ایلده وف‌د پارتیاسی، 1997-جی ایلده ایشچی پارتیاسی و لیبرال پارتیا ایله ایتتیفاقا یاراداراق، میصیرین ان گوجلو موخالیفتینی یاراتدیلار. موسلمان قارداش‌لار، 2000-جی ایلده کی سئچکی‌لرده مجلیسده 17 مانداتا صاحیب ایدیلر. بوندان بئش ایل سونرا، بو گونه قدر کی، ان یاخشی سئچکی نتیجه‌سی ایدی. سیاسی قاداغا قویولدوغو اوچون سئچکی‌لره موستقیل داخیل اولان آدای‌لار، پارلمانداکی یئرلرین 20 فایزینی تشکیل ائدیردیلر.
بو نتیجه پرزیدنت حسنی مبارکی سارسیتدی. حؤکومت، بیر داها موسلمان قارداش‌لاری چؤکدورمک اوچون عملیات‌لارا باشلادی. یوزلرله موسلمان قارداش‌لار عوضوو حبس اولوندو، یئنیدن تشکیلات‌لانمالاری قارشیسیندا مانعه یارادیلدی.
مبارک‌ین لیدری اولدوغو میلّی دموکراتیک پارتیا (ن‌دپ) عئینی زاماندا 2010-جو ایل نوامبر آیینداکی پارلمان سئچکی‌لرینده موخالیفتین اؤنه چیخماسینا مانعه اولدو. موسلمان قارداش‌لارین آدای‌لاری ایلکین مرحله‌ده ماندات قازانا بیلمه‌دیلر. تشکیلات، دیگر موخالیفت پارتیالارییلا بیرگه سئچکی‌لرین ایکینجی مرحله‌سینی بایکوت ائتمک قرارینا گلدیلر. ن‌دپ، پارلمانده کی یئرلرین 80 فایزینی الده ائتدی.
موخالیفته قارشی تضییق‌لر، 2011-جی ایلین ژانویه آییندا مینلرله میصیرلی‌نین کوچه لره تؤکولمه‌سینه سبب اولدو. قاهیره ده‌کی ن‌دپ-نین باش قرارگاهی یاندیریلدی و بئله‌لیکله یئنیدن موسلمان قارداش‌لار، اؤلکه‌ده کی خالق عوصیانینا باشچیلیق ائدیر.[۱] " موسلمان قارداش‌لار "تشکیلاتی 1928-جی ایلده اسماعیلیه شهرینده موعلیم حسن ال-البنا طرفیندن یارادیلیب.
1) اوّلجه خئیریه‌چی‌لیک و سوسیال لایحه‌لر حیاتا کئچیرن تشکیلات خالق آراسیندا اینام قازاناراق مؤحکم‌لندی. 1936-جی ایلده عوضولری‌نین سایی 800-ه چاتان " موسلمان قارداش‌لار " ، 1948-جی ایلده ایسه 500 میندن آرتیق عوضوه صاحیب اولدو.
2) گئتدیکجه " موسلمان قارداش‌لار "-ین فعالیتی سیاسی موستوی‌یه کئچیر. 1940-جی ایلده ایسرایل رژیمی‌نین قورولماسی اوچون میصیرده اولان بریتانیا عسگرلرینه قارشی موباریزه یه باشلادیلار.
3) 1948-جی ایلده تشکیلاتین باغلانماسینی امر ائدن باش ناظیر محمود فهمی نوکراشی اؤلدورولدوکدن سونرا تشکیلاتا قارشی تضییق‌لر باشلاییر. تشکیلاتین رهبری البنا 1949-جو ایلده اعدام ائدیلدی. بوندان سونرا تشکیلات حرکات اولاراق فعالیتینی داوام ائتدیردی. 1954-جو ایلده پرزیدنت جمال عبدالناصرین سوء-قصد نتیجه‌سینده اؤلوموندن سونرا حرکات دا قاداغان ائدیلیر. 1970-جی ایله قدر داوام ائدن تضییق انور سادات‌ین دؤورونده آزالماغا باشلاییر. سادات عومومی عفو فرمانی وئره‌رک بوتون تشکیلات عوضولرینی حبسدن آزاد ائدیر.
4) تشکیلات ایلک دفعه اولاراق 1980-جی ایلده سئچکی‌لره قوشولور. 2000-جی ایلده ایسه 17 موستقیل آدای‌لارینی پارلمانا داخیل ائده بیلدیلر و بونونلا ان بؤیوک موخالیفت قروپونو یاراتدیلار.
5) حسنی مبارک‌ین حاکیمیتدن گئتمه‌سی ایله " موسلمان قارداش‌لار " این پارلماندا یئر توتا بیله‌جگینی دوشونن ایسرائیل رژیمی میصیرله آرالاریندا 1979-جو ایلده ایمضالانان صولحو تانیماماسیندان ناراحات‌دیر. آبش ایسه تشکیلاتلا علاقه‌لر باره ده یئنیدن دوشونور و میصیرده اونلارین الی ایله قورولا بیله‌جک ایسلام حؤکومتیندن ناراحات‌دیر.[۲]
یاخین شرق و ایسلام جوغرافیاسی‌نین ان گوجلو حرکات‌لاریندان اولان موسلمان قارداش‌لار دیگر آدی ایله " اخوان المسلمین " ایل‌لرله یاخین شرقده کی بعضی رژیم‌لر طرفیندن تهدید اولاراق گؤستریلیب و بو تهدیدله اؤز رژیم لرینه غربلی اؤلکه‌لر نزدینده قانونی بیر زمین حاضیرلاماغا چالیشیب.
غرب اؤلکه‌لری ده یا اؤز منفعت‌لری اوچون، یا دا 11 سپتامبر تررور هوجومونون سبب اولدوغو زده ایله بو ایدیعالارا حاق قازاندیریب. میصیرده باشلایان خالق اعتیراضی ایله یئنیدن دیقت‌لری چکن و سورغولانان " موسلمان قارداش‌لار " (م‌ق) تشکیلاتی، ایدیعا ائدیلن‌لرین عکسینه شریعت طرفداری رادیکال تشکیلات دئییل. مولاییم، غربله یاخین موناسیبت‌لر طرفداری بیر حرکاتدیر. باشدا 11 سپتامبر تررور هوجومو اولماقلا بنزر هر نؤوع تررور آکسیاسینا اعتیراض و تنقید ائدیر.
1928-جی ایلده اصل پئشه‌سی موعلیم اولان حسن البنا طرفیندن قورولان تشکیلات، خوصوصی ایله ده اینگیلیس‌لرین ایشغالینا قارشی گؤستردیگی موقاویمتله دیقت چکیب. البنا 1948-جی ایلده کشفیات اورقان‌لاری طرفیندن قتله یئتیریلدیکدن سونرا تشکیلات، یوز مینلرله عوضوه صاحیب ایدی و عرب میلتچی‌لیگی ایله عئینی‌لشن عبدالناصرین ده دیقتینی چکمیشدی. عبدالناصر، 1952 تاریخینده آزاد ظابیط‌لر حرکاتی ایله کرال فرّوخو حاکیمیتدن ائندیرنده موسلمان قارداش‌لارین کؤمگیندن ده فایدالانمیشدی. آنجاق بو تشکیلاتی سونرادان اؤزونه تهدید اولاراق گؤرن عبدالناصر، تشکیلاتین معنوی لیدری آدلاندیردیغی مشهور ایسلام عالیمی سید قطب-و اعدام ائتدیرمیشدی.
بیر مودت گیزلی فعالیت گؤسترمگه مجبور اولان تشکیلاتا داها سونرا سیاسی فعالیت گؤسترمه‌مک شرطی ایله نیسبتاً سربست‌لیک وئریلمیشدی. سون ایل‌لرده باشدا تورکیه ده کی دییشیکلیک اولماقلا دونیاداکی وضعیتی یاخشی دیرلندیرمه مکده تنقید ائدیلن تشکیلاتین تنقید ائدیلدیگی دیگر سبب ایسه حماس-ین خطالارینا هئچ‌بیر شرط‌سیز دستک وئرمه‌سی و القاعده کیمی تررور تشکیلات‌لاری ایله باغلی مؤوقعیینی کونکرت اولاراق بیان ائتمه‌مه‌سی دیر. تیکدیردیگی خسته‌خانا، مکتب و قوردوغو فوند و یاردیم فعالیت‌لری ایله باشدا آشاغی گلیرلی طبقه‌لر اولماقلا جمعیتین بوتون حیصه‌سی ایله یاخین سوسیال موناسیبت قوران تشکیلاتین سیاسی فعالیتده ایصرار ائتمه‌سی ده تنقیدلره یول آچیر. تشکیلاتین داخیلینده کی بیر قروپ سیاسی فعالیتدن اوزاقلاشیب، دینی ایجماع کیمی سوسیال فعالیت لرله مشغول اولماق طرفداری‌دیر. دیگر قروپ ایسه بیر اؤلکه ده دییشیکلیک اوچون سیاستین اساس اولدوغونو دوشونور.
2005-جی ایلده آبش-ین دا تضییقی ایله مجبوری دموکراسی نومونه‌سی یاشایان میصیرده " موسلمان قارداش‌لار " بؤیوک بیر اوغورا ایمضا آتاراق پارلمانده 88 یئر قازاندی. بوندان سونرا حماس، فلسطینده الفتح بؤیوک بیر سیاسی ضربه ووراندان سونرا باشدا میصیرده کی اِلیت طبقه اولماقلا غربده پانیکا باشلاییب. خالقین ان آز یاریسی ایله موناسیبت قوردوقلارینی بیان ائدن م‌ق، بو گوجلو مؤوقع‌لرینی سیاسی صحنه‌ده ده داوام ائتدیره بیله‌جکلرینه اینانیر. آنجاق میصیر جمعیتی‌نین مولاییم قورولوشو، عصرلردیر مسیحی‌لرله بیرلیکده یاشاماغین دا قازاندیردیغی تجروبه ایله فرقلی دین، مذهب و ایدئولوژی‌لره قارشی گؤستریلن ایجتیماعی تولِرانت و موعاصیرلشمگه مئییللی اولماسی، خالقین موعین بیر پارتیا یا دا فیکره باغلی قالماسینا مانع اولور. ان اوزاغی 20 فایزلیک بیر خالق دستگی اولان موسلمان قارداش‌لارین ان بؤیوک اوستونلوگو، اؤلکه‌نین ان ییغجام و ساغلام تشکیلات‌لانمیش قروپو اولماسی دیر. ان بؤیوک چاتیشمازلیغی ایسه گوجلو بیر لیدره صاحیب اولماماسی‌دیر.
موسلمان قارداش‌لارین قوروجوسو حسن ال-البنانین نوه سی طارق رمضان ایسه دئییر کی، اعتیراضچی‌لار گئری آددیم آتمامالی‌دیر. "مبارک آدای اولمایاجاغینی آچیقلادیغی سپتامبرداکی سئچکی‌لره قدر حاکیمییتده قالسا قانلی نتیجه‌لر اولاجاق " . موخالیفتی مبارکدن سونراکی دؤوره حاضیرلیغا دا سسله‌ین رمضان دئییر کی، " مبارکدن سونرا رادیکال ایسلامچی‌لار آکتیولشه‌جک و اؤلکه ده خائوس موحیطی یاراناجاق " ایدیعالارینی دا محض بیله‌رک مبارک طرفدارلاری اورتایا آتیر.[۳]
موسلمان قارداش‌لاری حرکاتی صاباح قاهیره‌نین تحریر مئیدانیندا کوتلوی آکسیا کئچیره‌جک. موسلمان قارداش‌لاری حرکاتی مئیدانا 1 میلیون اینسان توپلایاجاغینی بیان ائدیب. ایسلامچی‌لار سابیق پرزیدنت حسنی مبارک‌ین یاخین اطرافیندان فورمالاشدیریلان یئنی حؤکومتین بوراخیلماسینی طلب ائدیرلر. موسلمان قارداش‌لاری حرکاتی‌نین رهبرلریندن اولان السام ال-اریان دئییب کی، مودافیعه ، عدلیه، داخیلی و خاریجی ایشلر ناظیرلری اؤز پوست‌لاریندا قالیبلار: " بو، او دئمکدیر کی، میصیره نظارت یئنه حسنی مبارک و اونون طرفدارلاری‌نین الینده دیر " . قئید ائدک کی، حاضیردا میصیری ایداره ائدن عالی حربی شورا یالنیز اینفورماسیا، نفت و مدنیت ناظیرلرینی پوست‌لاریندان اوزاقلاشدیریب.[۴]
میصیرین موسلمان قارداش‌لار حرکاتی‌نین یئنی لیدری پروفسور محمد بدیع‌دیر. اؤلکه‌نین موخالیفتده اولان موسلمان قارداش‌لار حرکاتیندان وئریلن معلوماتدا حرکاتین شوراسیندا کئچیریلن سس‌وئرمه ده محمد بدیع‌ین سس چوخلوغو ایله حرکاتین یئنی لیدری سئچیلدیگی بیلدیریلیب. میصیر مطبوعاتیندا بو مسله ایله باغلی درج اولونان خبرلری تصدیق ائدن حرکاتین کئچمیش لیدری مهدی عاکف بدیع‌ین حرکاتین یئنی لیدری اولدوغونو دئییب. م.عاکف کئچیردیگی مطبوعات کونفرانسیندا حرکاتین بوندان سونرا دا ایسلامدا مؤعتدیل‌لیک پرینسیپینه صادیق قالاجاغینی و بو فعالیتینی بو یؤنده داوام ائتدیره جگینی بیلدیریب. کئچمیش لیدر م.بدیع‌ین موسلمان قارداش‌لارا یئنی لیدر سئچیلمه سی‌نین حرکاتین بین الخالق شوراسی‌نین 30 عوضوو طرفیندن تصدیق‌لندیگینی ده وورغولاییب.
اتک یازی‌لار
دَییشدیر
- ^ "MİSİRƏ İSTİQAMƏT VERƏN MÜSƏLMAN QARDAŞLAR". 2011-02-09 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-10.
- ^ ""Müsəlman Qardaşlar" haqda 5 nöqtə-Araşdırma". 2011-02-09 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-10.
- ^ "Müsəlman Qardaşlar" kimdir?. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-07-09. یوْخلانیلیب2021-07-07.
- ^ "Müsəlman Qardaşları Hərəkatı Misiri yenə çaxnaşdıracaq". 2011-02-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-24.