میرات (درگی)
میرات ، باکیدا یاییلان بیر طنز درگی ایدی.
میرات | ||
|---|---|---|
| ||
| سوروملو مودور | علی‌عباس تاغی‌زاده | |
| یاییلان ایللر | 1910 | |
| دیل | آذربایجان تورکجه‌سی | |
| یاییلان یئر | باکی ، آذربایجان | |
| موضوع | ساتیریک | |
تاريخي دَییشدیر
"موللا نصرالدین" ادبي مکتبي‌نين تاثيري ايله ياراديلان بير نئچه ساتيريک درگی نشر اولونوردو کي، اونلاردان بيري ده "ميرات" ايدي. "ميرات" گولگو مجموعه‌سي اولوب 1910 - جو ايلين اييون آيي‌نين 19 - دان اعتيباراً باکيدا نشر اولونماغا باشلاميشدير. درگی‌نين رئداکتورو علي‌عباس تاغي‌زاده ايدي. م.ب.محمدزاده‌نين "آذربايجان تورک مطبوعاتي" کيتابيندا "ميرات"-ين يالنيز بير سايي‌نين ايشيق اوزو گؤردوگو قئيد اولونسا دا، اصلينده بو ساتيريک درگی‌نين 5 نؤمره‌سي ايشيق اوزو گؤرموشدو. آشاغيداکي ايکي ميصراعني اؤز فعاليت پرينسيپي کيمي سئچن "ميرات" حياتدا باش وئرنلره لاقئيد قالماياجاغيني، دوغرونو يازاجاغيني، موشاهيده اولونان نؤقصانلاري کسکين تنقيد ائتمگي اوخوجولارا وعد ائديردي. بو ميصراعلاردا درگی‌نين حقيقتدن يازاجاغيندان، تنقيد اولوناجاق آداملارين درگی صحيفه‌لرينده اؤز صورتلريني گوزگوده گؤردوکلري کيمي گؤره‌جگيندن خبر وئريردي. درگی‌نين بوتون نؤمره‌لرينده ائپيقراف اولاراق آشاغيداکي ايکي ميصراع شئعير وئريليردي:
دئمه روسواي ائده‌جک عالمه "ميرات" مني،
اولدوغون صورت ايله گؤستره‌جک خلقه سني.
اصلينده ايسه درگی‌نين مؤليفلري حيات حقيقتلرينه صاديق قالميرديلار. بها سيد کيمي مورتجئع فيکيرلي يازيچيلار بو درگیدن ايستيفاده ائديب، آذربايجان خالقينا، آذربايجان يازيچيلارينا بؤهتانلار ياغديريرديلار.
مؤوضوسو دَییشدیر
"ميرات"-ين هئچ ده بوتون ماتئرياللاري بئله دئييلدي. درگیده "موللا نصرالدین"-ين تنقيد اوصوللاريندان دا ايستيفاده ائديليردي. بو اوصوللار کينايه، موقايسه، دولايي يوللا تنقيد، سؤزو ترس معنادا دئمک، مؤعتريضه ايچينده بعضي توتارلي فاکتلاري وئرمک و س. ايدي. درگی‌نين بيرينجي نؤمره‌سي‌نين باش مقاله‌سينه نظر سالساق بونلاري آيدين گؤره‌ريک. "ميرات"-چيلار درگی‌نين ايلک ساييندا قارشيلارينا ائله بير جيدي سد قويماديقلاريني آچيقلاياراق يازيرديلار:
" تزه‌ليکجه مؤوقئعيي-اينتيشاره قويولان هر بير قزئته و مجموعه‌نين بيرينجي نؤمره‌سينده ايداره طرفيندن بير باش مقاله يازماق لازيم گلير. آما بيز خيلاف قانون اولاراق مجموعه‌ميزده باش مقاله يازماديق. "
سونراکي جومله‌لري اوخودوقجا درگی‌نين مقصدي آيدين اولور. درگی اونا گؤره باش مقاله يازماق ايستمير کي، باش مقاله يازسا گرک مسلگيني گؤستره، مسلگيني ده گؤسترنده رئداکتورلا اوخوجولار موناقيشه ياراتماغا باشلاييرلار. درگی اوخوجوسونو اينانديرماغا چاليشير کي، اونون هئچ بير مسلکي يوخدور. ائله بو سؤزلردن درگیين مسلکي موعين درجه‌ده آيدينلاشير.
فعاليتي دَییشدیر
درگی‌نين صحيفه‌لرينده اساس فئليئتونلار "قهقهه" باشليغي آلتيندا وئريليردي. بيرينجي نؤمره‌ده‌کي فئليئتوندا خالقين معاريفلنمه‌سي قايغيسينا قالمايانلار تنقيد اولونوردو. ايکينجي سايداکي فليئتوندا ايسه شرق اؤلکه‌لري‌نين موستملکه ظولمو آلتيندا ياشاماسي ساتيريک يوللا اوخوجولارا چاتديريليردي.
ساتيريک شئعيرلر "ادبيات" باشليغي آلتيندا وئريليردي و بو شئعيرلردن "موللا نصرالدین"-چيلرين اوصلوبلاري آچيق-آيدين سئزيليردي. بو شئعيرلرين بير قيسمي بديعي جهتدن ضعيف اولسا دا، دؤورون بير سيرا نؤقصانلاريني اوخوجولارا چاتديريردي. دايمي شؤعبه‌لردن بيري "بادکوبه" ايدي. بورادا يئرلي خرونيکا ساتيريک اوسلوبدا، "موللا نصرالدین"-ه اوخشار طرزده وئريليردي.
کاريکاتورالار دَییشدیر
درگی‌نين کاريکاتورالاريندا هم بين‌الخالق حاديثه‌لر، هم ده يئرلي احوالاتلار عکس ائتديريليردي.بيرينجي نؤمره‌نين اوز قابيغيندا وئريلن "دونيا صحنه‌سينده" آدلي کاريکاتورادا بين‌الخالق عالمده‌کي وضعيت عکس اولونور: شير قوزونو پارچالايير، جاناوار تويوغو يئيير، افعي ايلان آغاجا ساريليب دووشاني بوغور، شکلين سول طرفيندن بير هؤرومچگين تور توتدوغو گؤستريلير. درگی سانکي بو کاريکاتورا واسيطه‌سيله دئمک ايسته‌يير کي، دونياداکي قووّتلي دؤولتلر ضعيف دؤولتلري ديديب پارچالاماغا باشلاميشلار. بئله‌ليکله، موحاريبه تورو يارانميشدير. بو تور گئنيشلنه بيلر.
درگی‌نين 5-جي نؤمره‌سينده وئريلن کاريکاتورادا اينگيليسين ميصير هئيکلي‌نين اوزرينه مينديگي گؤستريلميشدير. يئرلي مؤوضودا چکيلميش کاريکاتورادان بيرينده مشدي ايله ضيالي‌نين صورتي عکس ائتديريليريلميشدير.
درگی‌نين باغلانماسي دَییشدیر
درگی‌نين جمعي 5 نؤمره‌سي چيخميشدير. 5-جي نؤمره‌ده‌کي معلوماتدا دئييلير کي، درگی‌نين نشرينده "تعطیل اولوندوغونا گؤره سونراکي داوامي غئيري-مومکوندور". [1]
قایناقلار دَییشدیر
- ن.ن.زئينالوو "آذربايجان مطبوعات تاريخي"،1. حيصّه . باکي، 1973، آدو-نون نشرياتي
- ولي‌يئو عاکيف عبدالعظیم اوغلو (آشيرلي). "آذربايجان مطبوعاتي تاريخي" (1875-1920)، باکي "عئلم و تحصيل" ،2009، 172 ص
ايستيناد دَییشدیر
[1] . شاهوئردي‌يئو آ.ب. آذربايجان مطبوعاتي تاريخي. "تحصيل" نشرياتي، 2006 - 248 ص