ناظم حکمت

ناظم حکمت (ناظیم حیکمت) و یا (ناظیم حیکمت ران) (۱۵ ژانویه ۱۹۰۲، سالونیکی — ۳ ژوئن ۱۹۶۳، موسکو) — تورکیه‌لی شاعر، یازیچی، رسام، سناریست و دراماتورق، ایجتیماعی خادیم، میلتلر آراسی باریش اؤدولونو قازانمیش (۱۹۵۰) و تورک اینقیلابی پوئزیاسی‌نین بانی‌سی.

ناظم حکمت
آد	ناظم حکمت Nazım Hikmet Ran
قیسا بیلگی	شایر، رومانجی، اویون یازاری
دوْغوم تاریخ	۱۵٫۰۱٫۱۹۰۲ صالونیکی، عثمانلی ایمپیراتورلوغو
اؤلوم تاریخ	۰۳٫۰۶٫۱۹۶۳ موسکو، س.س.ر.ی
آیری آدلار	گوزل یوزلو شایر ماوی گوزلو ضو

یاشاییشی

ناظیم حیکمت ۱۹۰۲-جی ایل ژانویه آیی‌نین ۱۵-ده نجیب بیر عاییله‌ده آنادان اولموش‌دور. ۱۹۱۸-جی ایلده ایستانبولدا حربی دنیزچی‌لیک مکتبینه داخیل اولموش، تورکیه‌نین خاریجی موداخیلچی‌لر طرفین‌دن ایشغالی علیه‌ینه شعر یازدیغی اۆچون ۱۹۱۹-جو ایلده اورادان خاریج ائدیلمیش‌دیر. «سرولیک‌لرده» آدلی ایلک شعری ۱۹۱۸-جی ایلده «یئنی مجموه» ژورنالیندا درج اولونموش‌دور. ۱۹۲۰-جی ایلده او، ایشغال اولموش ایستانبول‌دان میلّی آزادلیق اوغروندا ووروشان آنادولویا گئتمیش‌دیر. ۱۹۲۱-جی ایلده سووئت روسیاسینا گلمیش، ۱۹۲۲–۱۹۲۴-جو ایللرده موسکوادا شرق زهمتکئش‌لری‌نین کوممونیست اونیوئرسیتئتینده اوخوموش‌دور.

۱۹۲۴-جو ایلده تورکیه‌یه قاییتمیش، اینقیلابی «اوراق-چکیج» قزئتینده، «آیدین‌لیق» ژورنالیندا لئنین ایدئیالارینی ترننوم ائدن اثرلرله چیخیش ائتمیش‌دیر. همین اورقان‌لار باغلاندیق‌دان سوْنرا تعقیب اولونان و ۱۹۲۵-جی ایلده قیابی صورتده ۱۵ ایل هبسه محکوم ائدیلن ناظیم حیکمت ۱۹۲۷-جی ایلده یئنی‌دن گیزلی اولاراق سسری-یه گلمیش‌دیر. ۱۹۲۸-جی ایلده باکیدا شاعرین «گونشی ایچن‌لرین تورکوسو» آدلی ایلک شعرلر کیتابی چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. ۱۹۳۸-جی ایلده یئنی‌دن تورکیه‌یه قاییتدیق‌دان سوْنرا حبس اولونان ناظیم حیکمت ۸ آی حبس‌خانادا یاتمیش و ایشده هئچ بیر دلیل-ثبوت اولمادیغینا گؤره آزاد ائدیلمیش‌دیر.

۱۹۲۹-جو ایلده "۸۳۵ سطر"، ۱۹۳۰-جو ایلده "بارون-۳"، ۱۹۳۰-جو ایلده "۱+۱=۱"، ۱۹۳۱-جی ایلده "سسینی ایتیرمیش شهر" کیتاب‌لارین‌داکی شعرلرده خالقین آغیر حیاتی، اینقیلابی موباریزه‌یه چاغیریش اؤز عکسینی تاپمیش‌دیر. ۱۹۲۴-جو ایلده یازدیغی "جوکوندا و شی-یا – او" پوئماسی، ۱۹۳۲-جی ایلده یازدیغی "بئنئرجی اؤزونو نیه اؤلدوردو" منظوم رومانی ایمپئریالیزمین موستملکه سیاستینه قارشی یؤنلمیش‌دیر. اونون "کلله"، ۱۹۳۲-جی ایلده "بیر اؤلو ائوی، یاخود مرحومون ناله‌سی"، "بایرامین ایلک گونو"، ۱۹۳۵-جی ایلده "شؤهرت و یا اونودولان آدام" پیئس‌لرینده کاپیتالیزم قورولوشو کسکین شکیلده ایفشا ائدیلمیش‌دیر. ۱۹۳۲-جی ایلده تورک کوممونیست‌لرینی یئکدیل موباریزه‌یه سسله‌ین "گئجه گلن تئلئقرام" شعر توپ‌لوسونا گؤره ۵ ایل هبس جزاسینا محکوم اولونموش‌دور. بیر ایلدن سوْنرا آمنیستیا اساسیندا آزاد ائدیلمیش‌دیر. سونرالار شاعر دئمک اولار کی، هر یئنی کیتابین نشرین‌دن سوْنرا هبسه محکوم اولونموش‌دور.

۱۹۳۵-جی ایلده یازدیغی "تارانتا بابویا مکتوب‌لار" پوئماسیندا، ۱۹۳۶-جی ایلده قلمه آلدیغی "آلمان فاشیزمی و ایرقچی‌لری" پوبلیسیستیک اثرلرینده فاشیزم و اونون تورکیه‌دکی طرفدارلاری ایفشا اولونور. ۱۹۳۶-جی ایلده شاعرین تورکیه‌ده ساغلیغیندا سون کیتابی – "شئیخ بدرددی‌نین داستانی" چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. ۱۹۳۸-جی ایلده ثبوت اولونمامیش اتهام اساسیندا ۲۸ ایل ۴ آی هبس جزاسینا محکوم ائدیلن ناظیم حیکمت مشهور "اینسان منزره‌لری" ائپوپئیاسینی، "حبس‌خانادان مکتوب‌لار" سیلسیله‌سینی، "محبت افسانه‌سی"، "یوسیف و زولئیخاً پیئس‌لرینی و س. اثرلرینی حبس‌خانادا یازمیش‌دیر. ۱۹۵۰-جی ایلده مترقی دونیا ایجتیمایتی‌نین طلبی ایله تورکیه حکومتی ن. حیکمتی آزاد ائتمه‌یه مجبور اولموش‌دور. ۱۹۵۱-جی ایلدن اؤمرونون سونونادک ایکینجی وطنی ساییلان سسری-ده یاشایان و بۇ دؤورده ۱۹۵۲-جی ایلده "تورکیه‌ده"، ۱۹۵۵-جی ایلده "قریب آدام"، ۱۹۵۶-جی ایلده "ایوان ایوانوویچ واردیمی، یوخدومو"، ۱۹۶۰-جی ایلده "دوموکل قیلینجی" و س. پیئس‌لرینی، شعر و پوئما، پوئزیایا و دراماتورگیایا دایر مقاله‌لرینی یازمیش‌دیر. سسری-ده ناظیم حیکمتین سسئناری‌لری و اثرلری‌نین سوژئت‌لری اساسیندا کینوفیلم‌لر ("بیر محله‌لی ایکی اوغلان"، "سئودالی بولود"، "یاشاماق گؤزل‌دیر، قارداشیم"، "مهببتیم، کدریم منیم") چکیلمیش‌دیر.

نوواتور شاعر اوْلان ناظیم حیکمت تورک ادبیاتینی یئنی فورما و موترققی مزمونلا زنگینلشدیرمیش‌دیر. اونون پوئزیاسینا کسکین پوبلیسیستیکا ایله یاناشی درین لیریزم خاس‌دیر. تورک پوئزیاسینا سربست شعر وزنینی ناظیم حیکمت گتیرمیش‌دیر. یارادیجی‌لیغی مۆعاصیر تورک ادبیاتینا گوج‌لو تأثیر گؤسترمیش‌دیر. اثرلری دونیا خالق‌لاری‌نین چوخونون دیلینه ترجومه اولونموش، پیئس‌لری بیر سیرا اؤلکه‌لرده تاماشایا قویولموش‌دور.

۱۹۵۱-جی ایلده اومومدونیا سوله شوراسی بوروسونون و ۱۹۵۹-جو ایلدن سوْنرا ایسه اونون ریاست هئیتی‌نین عضوو اولموش‌دور.

ناظیم حیکمت آذربایجان خالقی‌نین و ادبیاتی‌نین یاخین دوستو ایدی. او، دفعه‌لرله باکییا گلمیش، آذربایجان شاعر و یازیچی‌لاری‌نین بیر چوخو ایله شخصاً دوست اولموش، اونلارلا یارادیجی‌لیق علاقه‌سی ساخلامیش‌دیر. آذربایجانا حصر اولونموش شعرلری، آذربایجان مدنیتینه دایر مقاله و خاطره‌لری واردیر. اثرلری آذربایجاندا دؤنه-دؤنه نشر اولونموش، پیئس‌لری تاماشایا قویولموش‌دور. بسته‌کار آ. ملیکوو شاعرین «مهببت افسانه‌سی» پیئسی اساسیندا ائینیادلی بالئت یازمیش، آذربایجانین دیگر بستکارلاری شعرلرینه رومانس‌لار بستلمیش‌لر. ر. بابایئو «کلله» پیئسینه ایللوستراسیالار چکمیش، م. رزایئوا شاعرین بوستونو یاراتمیش‌دیر. آذربایجان ادبیاتچی‌لاری شاعرین حیات و یارادیجی‌لیغینا دایر بیر سیرا سانبال‌لی اثرلر یازمیش‌دیر.

ناظیم حیکمت ۱۹۶۳-جو ایلده موسکودا وفات ائتمیش‌دیر.

اثرلری

۱. مملکت‌دن اینسان منظره‌لری (Memleketimden İnsan Manzaraları)

۲. قافاتاسی (Kafatası)

۳. اونودولان آدام (Unutulan Adam)

۴. تاراناتا بابویا مکتوبلار (Taranta Babu'ya Mektuplar)

۵. فرهاد ایله شیرین (Ferhad ile Şirin)

۶. قورتولوش ساواشی داستانی (Kurtuluş Savaşı Destanı)

۷. قیز اوشاغی (Kız Çocuğu)

۸. طاهیر ایله زهره (Tahir ile Zühre)

۹. شیخ بدرالدین داستانی (Şeyh Bedrettin Destanı)

۱۰. سئودالی بولود/تییاتر اویونو (Sevdalı Bulut/Teatr oyunu)

۱۱. سئچیلمیش اثرلر (Seçilmiş əsərləri, 2 cilddə. -B. : Azərnəşr, 1961. -1963; C I. -512 s; C.II. -394 s)

۱۲. یاشاماق گؤزل شئی‌دیر، قارداشیم (Yaşamaq gözəl şeydir, qardaşım – B. : Yazıçı. ۱۹۸۳. – ۱۸۰)

آذربایجان تورکجه‌سنه اویغونلاشمیش بیر شعری

«حسرت»

دنیزه دؤنمک ایسته‌ایرم

ماوی آیناسیٛندا سۇلاریٛن

بوْی وئریب گؤرۆنمک ایسته‌ایرم

دنیزه دؤنمک ایسته‌ایرم

گمی‌لر گئدر آیدیٛن اوْفوْقلارا گمی‌لر گئدر!

گرگین آغ یئلکن‌لری شیشیرمز کدر

البت بیر گۆن گمی‌لرده عؤمرۆم سوْنا یئتر

و ایندی کی، هامییا قیسمت‌دیر بۇ سفر

من سۇلاردا باتان بیر ایٛشیٛق کیمی

سۇلاردا سؤنمک ایسته‌ایرم

دنیزه دؤنمک ایسته‌ایرم