چؤمچه خاتون (اویون)
چؤمچه‌خاتون — آذربايجاندا ان چوخ ياغيش ياغماياندا،بایرام قاباغی گونلرده، ائلجه ده ديگر واختلاردا اساساً اوشاق وگنجلر آراسيندا، گئنيش شکيلده اوينانيلان قديم اويونلاريندان بيريدير.
عومومي معلومات
دَییشدیرياغيش چاغيرماق آرزوسو ايله کئچيريلن "چؤمچه‌خاتون" مراسيم-اويونو آذربايجا‌نين ديگر بؤلگه‌لرينده، خوصوصن ناخچيوان و لنکران اکينچيلري طرفيندن "چؤمچه‌خاتون گزديرمک" آدي ايله ايجرا اولوناردي. حتّي ناخچيوا‌نين اوردوباد بؤلگه‌سينده ياغيش چاغيرماق اۆچون عئيني مراسيمه عمل ائديلردي. لاکين چؤمچه‌ني ياشلي قادينلاردان بيري گزديرردي. قادين خمير يوغورار، اليني يوماميش چؤمچه‌ني گؤتوروب قاپيلارا گئدردي. سوروشارديلار: "چؤمچه‌خانيم نه ايستر؟" دئيردي: باخين، خمير يوغورموشام، اليمي يوماغا سو تاپميرام:
چؤمچه خانيم نه ايستر؟
آللاهدان ياغيش ايستر.
تاخيللاري بول ايستر.
باغلارا بال ايستر.
اليني يوماغا
سو ايستر".
ايناما گؤره اويون قورتارديقدان بير آز سونرا ياغيش ياغاردي.
اويونون قايدالاري
دَییشدیرياز فصلي‌نين اوّللرينده ياغيش ياغماياندا، قوراقليق اولاندا اويونو کئچيرمک اۆچون اوشاقلار و يا گنجلر بير يئره جمع اولورلار. اويونچولار ساناما، پوشک يولو ايله و ياخود دا اويونچولارين ايچريسينده شخصي کئيفيتلري ايله سئچيلن بير نفر "چؤمچه گزديرن" (موللا) سئچيرلر.
داها سونرا بير چؤمچه گؤتوروب اوستونه قارا پارچا سالار، چؤمچه‌ني بزه‌ييرلر. چؤمچه‌گزديرن (موللا) چؤمچه‌ني گؤتورور، يئرده قالان اويونچولار ايسه اونونلا بيرليکده قاپي-قاپي گزيب ماهني اوخويارديلار:
چؤمجه‌خاتون اود ايستر،
چمنلرده اوت ايستر.
آغاجلاردا بول محصول،
مئيوه‌سين دولو ايستر.
آنام-باجيم گؤتور گل!
چؤمجه‌يه پاي گتير گل!
ياغيش گتير، بيزه گل!
چؤمجه‌يه پاي گتير گل.
چؤمجه‌خاتون نه ايستر؟
تانريدان ياغيش ايستر.
چؤمجه‌خاتون گول ايستر،
چايلار دولو سئل ايستر.
زميلري ساچاخلي،
محصولونو بول ايستر.
هر ائوده اونلارا پاي وئررديلر، چؤمچه‌يه ايسه بير آز سو تؤکرديلر. بوتون ائولري گزديکدن سونرا اوشاقلار توپلاديقلاري پايي اؤزلرينه گؤتورر، چؤمچه‌ده‌کي سويو بير آغاجين ديبينه تؤکر، چؤمچه‌ني ده همين آغاجدان آسارديلار.
قایناق
دَییشدیرآذربايجان ائتنوقرافياسي، باکي-2007، "شرق-غرب" نشرياتي. اوچ جيلدده. 3. جيلد. ص. 483.