چئبی خاقان
چئبی خاقان - چین حاکمیتی آلتیندا گؤی تورک خاقانی ایدی. اوْ اولجه سئيانتوْ خانلیغی عسگرلری طرفیندن اسیر ائدیلسه‌ده اؤز اوْردوسونو توْپلاياراق اؤزونو مۆستقیل خان اعلان ائتدی. 646-جێ ایلده اۇيغور و تان سۆلاله‌سی اوْردولاری سئيانتوْ خانلیغینی داغیداندان سوْنرا خاقان اوْغلو آشینا شابولوْنو ایمپئراتوْرو قوْناقلیغا دعوت ائتمک اۆچون گؤندردی. لاکین ائلچیلر خاقانین يانینا گلنده خاقانین بئله بیر ایستيی اوْلمادیغینی گؤردولر. باش کوْماندان آشینا جیئمان قارداشی عوضینه اوْغلو آشینا آنشووْنو گؤندردی. ایمپئراتوْرون ائلچیلری قارلوقلارلا بیرلشیب خاقانی اؤلدورمک ایستسه‌لرده خاقان ایشین اۆستونو آچدی. ائلچیلر آشینا چئبی طرفیندن اؤلدورولدو.
| چئبی خاقان | |
|---|---|
| شرقی گؤی‌تۆرک خاقانلیغی‌نین ۶-جۆ خاقانی | |
| ایللر | ۶۵۰-۶۴۵ میلادی |
| اؤلوم | ۶۵۰ میلادی |
| سونراکی شاه | آشینا نیشوفو |
| اؤنجه‌کی شاه | کیلیبی خاقان |
| سولاله | آشینا |
| اوشاقلار | آشینا شابۇلوْ آشینا چئبی آشینا جیئمان |
| دین | تنگری‌چیلیک |
اؤلومو
دَییشدیربۇنا عصبلشن ایمپئراتوْر قاوْ کان آدلی ژنرالی خاقانا قارشی گؤندردی. اۇيغورلاردان کؤمک آلان چینلیلر تۆرک توْرپاقلارینا گیرن کیمی آشینا جیئمان تسلیم اوْلدو. اوْ پايتاختا گؤندریلدی و حیاتی باغیشلاندی. اؤلومو ایله باغلی معلومات يوْخدور. اوْنون اسیر اوْلونماسیندان سوْنرا تۆرک توْرپاقلاریندا خاقانلیق سیستمی لغو ائدیلدی.
قایناقلار
دَییشدیر- آذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Çebi xaqan»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۱۹ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).