کمال‌الدوله مکتوبلاری
کمال‌الدوله مکتوبلاري — ميرزا فتحعلی آخونداوفون 1865-جي ايلده تورک دیلینده يازديغي بدیعی ـ فلسفی مقاله‌لر. بو اثر آخوندووون یازدیغی ان اؤنملی تنقید تیپلی پوبلیستیک ایشی ساییلیر. هیند شاهزاده‌سی کمال‌الدوله ایله قاجار شهزاده‌سی جلال‌الدوله ایله یازیشماسی سوژئتین اساسینی تشکیل ائدیر. بورادا یازیچی هر جور دینی فاناتیزمی آرادان قالدیرماق اوچون آمانسیز موباریزه‌نی قارشیسینا مقصد قویور. اودور کی، "کمال‌الدوله مکتوبلاری" بشریته خیدمت ائتمک، شرق خالقلارینی دینی خورافاتدان، زالیملارین اسارت زنجیریندن آزاد ائتمک اوچون ظولمه و اسارته قارشی موباریزه سیلاهینا چئوریلیر.
اثر آذربایجان دیلینده یازیلیب، سونرا ایسه دراماتورق اونو روس و فارس دیللینه اؤزو ترجومه ائتدی. آخوندوو یاشادیغی زامان "مکتوبلار" چاپ اولونمادی، و یالنیز 1924 ایلده قیسمن باکیدا «یئنی الیفبا کومیتئتی» طرفیندن درج اولوندو، تام وئرسییا ایسه یالنیز 1938 ایلده «سسری علملر آکادئمییاسی‌نین» باکی فیلیالیندا بوراخیلدی.
سوژه
دَییشدیرکمالالدوله ایله جلال‌الدوله شاهزاده‌دیرلر. هر ایکیسی سیاسی تعقیبلر اوزوندن میصره کؤچمه‌یه مجبور اولموشلار.
گؤروندویو کیمی، هر ایکی شاهزاده اؤلکه‌لرینده حؤکم سورن وضعیتله باریشا بیلمیر، وطنلرینین گئریده قالماسینا آجیییر و دوچار اولدوقلاری فلاکتدن خیلاص اولماق اوچون یوللار آختاریر.
کمال‌الدوله سیاحته چیخیر، اول آمریکا، سونرا آوروپا اؤلکه‌لرینی گزیر. اونون بو سیاهتی عادیجه سئیر ائتمک و یا اَیلنمک مقصدی داشیمیر، اؤز اؤلکه‌سینین و خالقینین، ائلجه ده شرق خالقلارینین گئریده قالماسی سببلرینی اؤیرنمک، ترققی ائتمیش اؤلکه‌لرین ایجتیماعی-سیاسی قورولوشو ایله تانیش اولماق، بیر سؤزل، اونلارین ایره‌لیله‌مه‌سینین اساس شرطلرینی آراشدیرماق اوچوندور. بو مودریک سیاح قرب اؤلکه-ارینی گزدیکدن سونرا دوستو جلال‌الدوله‌‌نین خواهیشی ایله اونون وطنی ایرانا گئدیر.
کمال‌الدوله ایرانین پریشان حالینی گؤروب کدرله‌نیر، آمریکا و آوروپا اؤلکه‌لرینین آبادلیغینی و اهالیسینین سربست یاشاییشینی شرق اؤلکه‌لرینده‌کی وضعیتله موقاییسه ائتدیکده دهشته گلیر. دهشت بیر ده اونا گؤره‌دیر کی، بو اؤلکه‌لرین اهالیسی و اونلارین دونیادان خبرسیز باشچیلاری دوچار اولدوقلاری وضعیتین آغیرلیغینی درک ائتمیر، اونا گؤره ده خالق هر جور ظولم، رذالته دؤزور، "نشگی-آزادیتدن و حوقوقی-اینسانیتدن" خبرسیز یاشاییر.
قایناق
دَییشدیر.jpg){kind=small} | بو تورک ادبیاتی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز. |