کوراوغلو

کوْراوْغلو داستانی (لاتین تورکجه: Koroğlu dastanı، آنادولو تورکجه‌سی: Köroğlu destanı، تورکمن‌جه: Görogly dessany، اؤزبکجه: Ko‘ro‘g‘li dostoni)، آلتای، تۆرکیه، تۆرکمنیستان و آذربایجان تۆرکلری‌نین افسانه‌لرینده و خالق احوالاتلاریندا ایشتیراک ائدن قهرمانی داستاندیر.

حاقّیندا

کوْراوْغلو، بۆتون تۆرک دۆنیاسی‌نین اوْرتاق موْتیولریندن بیریدیر. آناسی ایشیقدان حامیله قالار و دیری-دیری باسدیریلاراق اؤلدورولر. آناسی چمبیل خاتوندور. آنادوْلودا کوْراوْغلو داستانی، قهرمانی روْشن آلی‌نین و آتاسی قوْجا یۇسیفین، بوْلو بَی ایله اوْلان مۆباریزه‌لرینی اله آلار. قهرمانی اوْن آلتی عصرده یاشامیش خالق اوْزانی کوْراوْغلودور. اصل آدی روشندیر. دیگر افسانه‌یه گؤره حسن خان آلی کیشی‌نین گؤزلرینی چێخاردیر و بۇ حادثه‌دن سوْنرا روْشن خالق آراسیندا کوْراوْغلو آدلاندیریلیر.

داستانین نۆسخه‌لری

گۆنئی آذربایجان نۆسخه‌سی

تانینمیش فرانسه شرقشوناسی، شاعر و دیلمانجی الکساندر خوْدزکو گۆنئی آذربایجاندان اۇروپایا آپاردیغی "کوْراوْغلو" داستانی‌نین الیازماسینی حاجی میرزه ایسکندرین تشبّوسو ایله اینگیلیس دیلینه چئویریب لندنده درج ائتدیرمکله (۱۸۴۲) حماسه تاریخینده سیلینمز بیر ایز قوْیموشدور. داستانین سؤیله‌ییجیسی آشیق صادیق آدی ایله اۆن قازانمیش صادیق بَی اوْلموشدور. داستانی میرزه عبدالوهاب قلمه آلمیش، میرزه ایسکندرین نؤکر و قۇللوقچولاری - میرزه مهدی گیلانی، حضرتقولو بَی و یعقوب بَی ایسه بۇ ایشه شاهیدلیک ائتمیشلر. قلمه آلینما تاریخی: چرشنبه گۆنو، ربیع‌الاول آیینین ۱۵-ی، هیجری-قمری ۱۲۵۰-جی ایل. الیازمانین مۆلیفیندن سوْراق وئرن سوْن قئید ایسه بئله‌دیر:

"بۇ نۆسخه‌نی اولدن آخیرا قدر محمود خان دۆنبولی دیرجوی توْپلامیشدیر. متن دۆزگوندور، لاکین تۆرکی رسم‌الخطتینده بیر نئچه سهو گئدیبدیر. اۇلو میرزه ایسکندر بۇنو قئید ائتسه‌ده، اوْنلاری دۆزلتمه‌یه فۆرصت اوْلمادی.

بۇ نثر بیر ایل سوْنرا اوْ.ووْلفون ترجومه‌سینده آلمان اوْخوجولارینا دا چاتدیریلمیشدیر. یئنه همین ایلده ژوْرژ ساند "کوْراوْغلونون سرگذشت و ماجراجوییلری"نی آ. خوْدزکوْنون نثریندن ترجومه ائده‌رک "مۆستقیل ایجمال" ژۇرنالیندا، ۱۸۵۳-جۆ ایلده ایسه اوْغلو موْریس ساندین عکسلری اایله آیریجا کیتاب شکلینده چاپ ائتدیریلمه‌سی ائپوْسون (حماسه‌نین) اۇروپادا داها گئنیش وست آلماسینا تکان وئرمیشدیر. لندن نثری‌نین س. س. پئننی‌نین ترجومه‌سی ایله رۇس دیلینده‌کی چاپی (تیفلیس، ۱۸۵۶) ایسه ائپوْسا داها بؤیوک اوْخوجو ماراغینی قازانمیشدیر.

تیفلیس نۆسخه‌سی

۱۹۶۷.جی ایلده گۆرجو ل. گ. چلایدزه تیفلیسده‌کی اليازمالار اینستیتوتوندا "کوْراوْغلو" داستانی‌نین اۇنیکال (منحصر به فرد) نۆسخه‌سینی تاپیر. تیفلیس نۆسخه‌سی داستان نۆسخه‌لری ایچینده ان قدیمیدیر: نۆسخه‌ده سۇ ایشاره‌لری وار - بۇ دا اليازمانین ۱۸۵۶-جێ ایلده يازیلیدیغینا ایشاره ائدیر. متنین قۇرولوشو، ایستیلی و دیلین اؤزللیکلری ایسه تکستین ۸۰-۱۰۰ ایل اول يازیلدیغینی و ۱۸۵۶-جی ایلده گۆنوموزه گلیب چاتمايان اليازمادان کؤچورولدويونو ثبوت ائدیر.

تبریز نۆسخه‌سیندن فرقلی اوْلاراق، بۇرادا کوْراوْغلو بوْلو بَيه قارشی دئيیل، صفوی شاهی بیر شاه عباسا قارشی ساواشیر. عثمانلی جانیشینی بوْلو بَيه گلینجه، اوْ، کوْراوْغلونون دوْستو کیمی تصویر اوْلونور. ان اساسی ایسه بۇ نۆسخه‌ده کوْراوْغلونون اصلن تۆرک جلالی طایفه‌سیندان اوْلدوغو بیلدیریلیر.