کیلوگیرم

کیلوگیرم
کیلوگیرم
بیریم بیلگیسی
اؤلچو سیستمی	اس‌آی اصلی بیریملری
نه‌یین بیریمی	کۆتله
سیمگه	kg
بیریم دؤنۆشوملری
۱ kg ...	... برابر دیر ...
آوواردوپوآ	≈ 2.205 پوند
British Gravitational	≈ 0.0685 ایسلاق

کیلوگیرم ویا کیلوقرام (اینگیلیسجه: Kilogram)، کۆتله‌نین میلتلرآراسی بیریملر سیستمینده اوْلان اصلی بیریمی دیر و kg سیمگه‌سی ایله گؤستریلیر. معمولا قیسا اولاراق کیلو آدلاندیریلیر. ۱ کیلوگیرم دقیقا بیر لیتر سو'یون کۆتله‌سی دیر.

۱۷۹۵-جی ایلده کیلوگیرم بیر لیتر سو'یون کۆتله‌سی اوْلاراق تعریفلنمیشدیر. ۱۸۷۹-جو ایلدن ۲۰ مئی ۲۰۱۹ تاریخینه‌دک، بیر پلاتین-ایریدیوم جینسیندن اوْلان سیلندر (اوستووانه)، میلتلرآراسی کیلوگیرم نومونه‌سی (IPK) آدلاناراق متریک سیستمینده کۆتله بیریمی اۆچون ایستاندارد سئچیلمیشدیر.^[۲]

تعریف

کیلوگیرم اۆچ فیزیکسل ثابیتین واسیطه‌سی ایله تعریفلنیر: ایشیق سۆرعتی $c$ ، اؤزل بیر اتوم گئچیش فرکانسی $Δ ν Cs$ و پلانک ثابیتی $h$ .^[۳]^[۴]

.mw-parser-output .sfrac{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sfrac.tion,.mw-parser-output .sfrac .tion{display:inline-block;vertical-align:-0.5em;font-size:85%;text-align:center}.mw-parser-output .sfrac .num,.mw-parser-output .sfrac .den{display:block;line-height:1em;margin:0 0.1em}.mw-parser-output .sfrac .den{border-top:1px solid}.mw-parser-output .sr-only{border:0;clip:rect(0,0,0,0);height:1px;margin:-1px;overflow:hidden;padding:0;position:absolute;width:1px}(299792458)2/(6.62607015×10−34)(9192631770)hΔνCs/c2

= 1 kg

بو تعریفده پلانک ثابیتی ‎6.62607015×10⁻³⁴‏ میقداری ایله برابر نظرده آلینیر و بیریمی kg⋅m²⋅s⁻¹ (همان J⋅s) دیر کی بو بیریمده اوْلان متر و ثانیه $c$ و $Δ ν Cs$ واسیطه‌سی ایله تعریلفلنیرلر.

قاباقکی تعریف

گیرم (1/1000 کیلوگیرم) قاباقجا ۱۷۹۵-جی ایلده بۇزون اریمه نۆقطه‌سینده اوْلان بیر سانتیمتر مۆکعب سویون کۆتله‌سی اوْلاراق تعریفلنمیشدیر.^[۵] ۱۷۹۹-جو ایلده «Kilogramme des Archives»^[۶] آدلانان بیر پلاتین جینسیندن اوْلان نومونه، کیلوگیرمین ایستانداردی اۆچون یارادیلمیشدیر و ۱۸۷۵-جی ایلیندن باشلایاراق کیلوگیرمین میلّتلر آراسی نومونه‌سی اوْلاراق تانیملاندی. بو نومونه‌نین کۆتله‌سی، ماکزیموم سیخلیق و اتموسفر باسقیسی آلتیندا اوْلان بیر دسیمتر مۆکعب سۇیون کۆتله‌سی ایله برابر ایدی.

۱۸۷۹-جو ایلده، آغیرلیقلار و اؤلچولر کوْنفرانسیندا (CGPM) بیر پلاتین-ایریدیوم جینسیندن اوْلان سیلندر (اوستووانه)، میلتلرآراسی کیلوگیرم نومونه‌سی (IPK) آدلاناراق متریک سیستمینده کۆتله بیریمی اۆچون ایستاندارد سئچیلمیشدیر.^[۷]

کیلوگیرم سوْنونجو اصلی بیریم ایدی کی فیزیکسل میقدارلار و ثابیتلر یئرینه اینسان الی ایله یارادیلمیش بیر نومونه ایله تعریفلنیردی.^[۷]

A replica of the International Prototype Kilogram on display at Cité des Sciences et de l'Industrie, featuring the protective double glass bell. The IPK served as primary standard for the kilogram until 2019.

میلتلرآراسی کیلوگیرم نومونه‌سی‌نین دییشیلمه‌سی

آد

بیریملر آراسیندا، آدینین بیر پارچاسی اس‌آی اؤن‌اکی (کیلو) اوْلان تکجه بیریم کیلوگیرم دیر. کیلوگیرم آدی فرانسه‌جه اولان kilogramme سؤزوندن آلینمیشدیر. آنجاق بو آدین کؤکو یونانجا "مین" آنلامیندا اوْلان کیلو (χίλιοι/khilioi) و لاتینجا "کیچیک آغیرلیق" آنلامیندا اوْلان gramma سؤزلرینین بیرلشمه‌سیندن دۆزلمیشدیر.

آغیرلیق و کۆتله

Measurement of weight – gravitational attraction of the measurand causes a distortion of the spring

Measurement of mass – the gravitational force on the measurand is balanced against the gravitational force on the weights.

کیلوگیرم کۆتله‌نین بیریمی دیر. کۆتله ایلمسیزلیک (اینرسی) ایله ایلگیلی بیر کمیّت دیر. بیر جیسمین آغیرلیغی، ائتگیسینده اوْلدوغو یئرچکیمی مئیدانینا باغلی دیر^[۸]، آما جیسمین کۆتله‌سی یئرچکیمیندن مۆستقیل اولاراق ثابیت و دییشیلمزدیر. نئجه کی جاذیبه گۆجۆنون دییشیلمه‌سینه گؤره بیر جیسمین آی اۆستونده اوْلان آغیرلیغی، همن جیسمین یئر اۆزونده‌کی آغیرلیغی ایله فرقلی اوْلابیلر، آنجاق اوْ جیسمین کۆتله‌سی آیدا و یئرده برابر و دییشیلمز دیر. کۆتله‌نین بیریمی کیلوگیرم و آغیرلیغین بیریمی ایسه نیوتون دور.

۲۰۱۹ اس‌آی اصلی بیریملری‌نین یئنی‌دن تعریفلنمه‌سی

The SI system after the 2019 redefinition: the kilogram is now fixed in terms of the second, the speed of light and the Planck constant, and the ampere no longer depends on the kilogram

اس‌آی اؤن‌اَکلری

کیلوگیرم کۆتله‌نین اصلی بیریمی اولدوغونا رغما، اس‌آی اؤن‌اکلری «کیلوگرم» ایله یوخ، بلکه «گیرم» ایله ایشلنیرلر. چۆنکو کیلوگیرم اؤزو گیرم'ین بیر اؤن‌اکه یاپیشماسیندان دۆزلمیشدیر.^[۹] (کیلو + گیرم)

گیرم (g) اۆچون اِس‌آی اؤن‌اَکلری
دَیَر	سیمگه	آد	دَیَر	سیمگه	آد
آلت ضریب‌لر			ضریب‌لر
۱۰^-۱ g	dg	دسی‌گیرم	g ۱۰^۱	dag	دکاگیرم
۱۰^−۲ g	cg	سانتی‌گیرم	۱۰^۲ g	hg	هکتوگیرم
۱۰^−۳ g	mg	میلی‌گیرم	۱۰^۳ g	kg	کیلوگیرم
۱۰^−۶ g	µg	میکروگیرم	۱۰^۶ g	Mg	مقاگیرم
۱۰^−۹ g	ng	نانوگیرم	۱۰^۹ g	Gg	قیقاگیرم
۱۰^−۱۲ g	pg	پیکوگیرم	۱۰^۱۲ g	Tg	تراگیرم
۱۰^−۱۵ g	fg	فمتوگیرم	۱۰^۱۵ g	Pg	پتاگیرم
۱۰^−۱۸ g	ag	آتوگیرم	۱۰^۱۸ g	Eg	اکزاگیرم
۱۰^−۲۱ g	zg	زپتوگیرم	۱۰^۲۱ g	Zg	زتاگیرم
۱۰^−۲۴ g	yg	یوْکتوگیرم	۱۰^۲۴ g	Yg	یوْتاگیرم
چوْخ ایشلنن اؤن‌اَکلر قالین فونت (Bold) ایله یازیلمیشلار.

قایناقلار

^ The avoirdupois pound is part of both United States customary system of units and the Imperial system of units. It is defined as exactly 0.45359237 kilograms.
^ International prototype of the kilogram (IPK). International Bureau of Weights and Measures.
^ Draft Resolution A "On the revision of the International System of units (SI)" to be submitted to the CGPM at its 26th meeting (2018) (PDF), 2018-04-29-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر, 2019-07-20-ده یوخلانیب {{citation}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)
^ Decision CIPM/105-13 (October 2016). The day is the 144th anniversary of the Metre Convention.
^ Decree on weights and measures (April 7, 1795). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-02-25. یوْخلانیلیب2019-11-15. “Gramme, le poids absolu d'un volume d'eau pure égal au cube de la centième partie du mètre, et à la température de la glace fondante.”
^ Armoire de fer, (in English: Iron chest), vault built in 1790 and used to store kilogram and metre prototypes
^ ^۷٫۰ ^۷٫۱ Resnick, Brian (May 20, 2019). "The new kilogram just debuted. It’s a massive achievement.". vox.com. https://www.vox.com/science-and-health/2019/5/17/18627757/kilogram-redefined-world-metrology-day-explained. Retrieved May 23, 2019.
^ de Silva, G.M.S. (2002), Basic Metrology for ISO 9000 Certification, Butterworth-Heinemann
^ BIPM: SI Brochure: Section 3.2, The kilogram

[1] The avoirdupois pound is part of both United States customary system of units and the Imperial system of units. It is defined as exactly 0.45359237 kilograms.

[2] International prototype of the kilogram (IPK). International Bureau of Weights and Measures.

[3] Draft Resolution A "On the revision of the International System of units (SI)" to be submitted to the CGPM at its 26th meeting (2018) (PDF), 2018-04-29-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر, 2019-07-20-ده یوخلانیب {{citation}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)

[4] Decision CIPM/105-13 (October 2016). The day is the 144th anniversary of the Metre Convention.

[decree-5] Decree on weights and measures (April 7, 1795). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-02-25. یوْخلانیلیب2019-11-15. “Gramme, le poids absolu d'un volume d'eau pure égal au cube de la centième partie du mètre, et à la température de la glace fondante.”

[6] Armoire de fer, (in English: Iron chest), vault built in 1790 and used to store kilogram and metre prototypes

[vox-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ Resnick, Brian (May 20, 2019). "The new kilogram just debuted. It’s a massive achievement.". vox.com. https://www.vox.com/science-and-health/2019/5/17/18627757/kilogram-redefined-world-metrology-day-explained. Retrieved May 23, 2019.

[8] Silva, G.M.S. (2002), Basic Metrology for ISO 9000 Certification, Butterworth-Heinemann

[9] BIPM: SI Brochure: Section 3.2, The kilogram

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]