یوسف خاص حاجب
یوسف خاص حاجیب بؤیۈک تۈرک شاعیری 412نجی ه.ق ایلینده بالاساغون شهرینده آنادان اولدی . یوسف خاص حاجیب دۈنیادا قوتادغو بیلیک اثری ایله تانیلیر .[۱]
یاشاییش
دَییشدیرئهللی ایل بالاساغون تۈرکلرینین ایسلام گتیرمسیندن سونرا 412نجی ه.ق ایلینده او شهرده یوسف آدلی بیر اوغلان آنادان اولدی . اوشاقلیقدا تۈرکجه ، عربجه ، سغدجا و دریجهنی اؤگرندی و ابن سینانین عربجه اثرلرین اوخودو . ئهللی یاشیندا قوتادغو بیلیکی یازیپ 495نجی ه.ق ایلیندن اؤنجه الله رحمتینه گئتدی .
قوتادغو بیلیک
دَییشدیریوسف خاص حاجیب اللی یاشیندا 462نجی ه.ق ایلینده قوتادغو بیلیک مثنویسین کاشغرده یازدی ، اونو تاوغاچ بوغرا خان ابوعلی حسن ، سلیمان ارسلان خان اوغلونا تقدیم ائتدی . بؤیۈک قاراخانلی خاقانی بۇ مثنوینین دهیهرین آنلیییپ یوسفی آغیرلادی و اونو خاص حاجیبلیق مقامینا یئتیردی .
بو مثنوی ، یوسف خاص حاجیبین یونان فلسفهسی ، ایسلام دۈنیاسینین فارابی ، ابن سینا و الکندی کیمی عالیملری ایله تانیشلیغین بهلگیلندیریر .
یوسف خاص حاجیب قوتادغو بیلیکده اینسانلار بیلیگین اۈچ یئره بؤلۈر :
- آویچغا سؤزۈ (آتالار سؤزۈ )
- بیلیگلیک سؤزۈ
- شاعیر سؤزۈ
یوسف اؤز اثرینده اینسانلاری اینسانلیق فضیلتلرینه چاغیریپ بۇ یئددی فضیلتی اینسانلیق یولونون قیلاووزو تانیییر :
- قوتی (دۈزلۈک)
- ائدگو (یاخجیلیق)
- بیلیگلیک
- اوقوشلوق (دۈشۈنجه)
- اوس
- سریملیگ (دؤزۈم)
- آقی (ارکنلیک)
قایناقلار
دَییشدیر- ^ برگزیده متون نظم ترکی ، دکتر صدیق ، نشراختر ص 22