لهیستان: نوسخهلر آراسینداکی فرق
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش |
Vikibot (دانیشیق | چالیشمالار) ک Beautification Vikipediya) (۲.۷) |
||
خط ۱:
'''لهیستان''' یا دا رسمی آدیلا لهیستان جمهوریتی اۇرتا [[اوروپا]]دا یئرلشن بیر اوْلکه دیر. پایتختی [[ورشو]] شهریدیر.
'''لهیستان''' و یا '''لهیستان جومهوریتی مرکزی اوروپادا اوْلۇب غربده [[آلمان]]، جنۇبدا [[چک جومهوریتی]] و [[ایسلوواکی]]، شرقده [[اوکراین]] و [[بلاروس]]، شیمالدا ایسه [[بالتیک دنیزی]]، [[لیتونی]] و [[روسیه]] ([[کالینینگراد اوستانی]]) ایله همسرحددیر. اؤلکنین همچینین [[دانمارک]] و [[سوئیس]] ایله دنیز سرحدلری واردیٛر. لهیستاننیٛن اراضیسی 312.683 کیلومئتر موربع -دیر (دۆنیادا اراضیسینه گؤره 69-جی یئرددیر). اهالیسی 38.1 میلیوْندان چوْخدۇر،
سطر ۲۰ ⟵ ۱۸:
[[1970]]-جی ایلده ینی آغیٛر ورگیلر و حددیندن آرتیٛق قییمت یۆکسلملری ینی عصیانلارا یوْلاچتیٛ. [[1980]]-جی ایلده حادیثه لر داها شیددتلندی. لنین لیمانلاریٛندا اینکیشاف ائدن "ایشچی تتیللری" سوْنۇندا، ایشچینین یانیٛندا اوْلدۇغۇنۇ سؤیلین کوْممۇنیست ایداره "21 ایمتییازیٛ" ورمک مجبۇریییتینده قالدیٛ. [[قدانسک]] آدیٛیلا بیلینن بۇ تتیللر سوْنۇندا، مۆستقیل ایشچی پشلری قۇرما حاققیٛ لده ائدیلدی.
حادیثه لرین گدیشیندن حۆرکن [[روسیه]]نیٛن تحدیدلری اؤلکده حربی وضیعت ائلانیٛنا سبب اوْلدۇ. ایشچی قییاملاریٛنیٛ تشکیل ائدن همریلیک پشسی لیدرلری حبس اوْلۇندۇ. [[1982]]-جی ایلده [آمریکا بیرلشمیش
== اهالی و سوْسیال حیات ==
سطر ۲۸ ⟵ ۲۶:
لهیستاندا تحصیل و تحصیل ایمکانلاریٛ اوْلدۇقجا گنیشدیر. خالقیٛن اوْخۇما یازما نیسبتی 98%-دیر. ووللر کاتوْلیک اینانجیٛنا گؤره حاضیرلانمیٛش تحصیل تدریس پلانیٛسیٛ، کوْممۇنیستلرین ایش باشیٛنا گلمسییله داها پیس بیر وضیعته سالیٛندیٛ. درسلر تامامیله دیندن اۇزاقلاشدیٛریٛلمیٛش و کوْممۇنیست ایدوْلوْگییاسیٛیلا شاگیردلرین بیینلری زهرلنمیه چالیٛشیٛلمیٛشدیٛر. مارخسیست-لنینیست فلسفه ایچینده بوْغۇلمۇش دۆشۆنجه و پرینسیپلر، هر سویییده مجبۇری اؤیردیلمکده ایدی. 1986 دان سوْنرا بۇ مجبۇر ائتمه یاواش یاواش یۇمۇشالمیٛشدیر. مؤوجۇد بیلیمیوردولر ایچینده کراکوْودا ژاگرللوْنیوْن بیلیمیوردوی، لیۇبلین کاتوْلیک بیلیمیوردوی و ورشو بیلیمیوردوی ان اهمیییتلیلریدیر.
== دیل ==
۱- [[لهیستانی]] ۹۸٫۷ %
سطر ۳۸ ⟵ ۳۶:
۴- [[:بلاروس|بلاروسی]] ۰٫۱ %
== مذهب ==
لهیستان اوروپانیٛن ان دیندار اؤلکسیدیر. کاتوْلیک اوْلدۇغۇنۇ سؤیلینلر 90%، گدری اینسان نیزعملیٛ اوْلاراق کیلیسایه گتدیینی بیان ائدنلر 80% چاتماقدادیٛر. دینی اینانجیٛ اوْلانلار آراسیٛندان 4 قرۇپ سچه بیلریک. بیرینجی قرۇپا آید 15% لهیستانلیٛ چوْخ دیندار اوْلۇب، هر گۇن دینی آیینلرینی یئرینه یتیریب، بؤیۆک بیر اینانجلا دۇا ائدنلردیر. ایکینجی قرۇپ- 35-55% خالق، بۇ اینسانلار آللاحا اینانیٛر و دۇا ائدیر آمما هر واخت کیلسنین سسینه قۇلاق آسمیٛر. اۆچۆنجۆ قرۇپ- 20-25% آللاحا اینانیٛب، کیلیسایه جوْخ نادیر گدنلردیر. آیریٛجا کیلسنی تنقید ائدیرلر. دؤردۆنجۆ قرۇپ 20-30% اینسانلار آللاحا اینانیٛب، دۇا ائتمین و کیلیسایه گتمینلردیر. لهیستان مجلیسی (سیم) باشچیٛ کۆرسۆسۆنۆن آرخاسیٛندا خاچ واردیٛر. کوْنستیتۇسییادا علاقه دار هر هیسسده کاتوْلیکلییه یئر آییٛرلمیٛشدیٛر. بۇ منادا، کاتوْلیسیزم دؤولتین رسمی دینی اوْلاراق قبۇل ائدیلمکددیر ده دییله بیلر. کیلس، دؤولت، سییاست و جمعیت حیاتیٛندا لازیٛم اوْلدۇغۇندا ایستیفاده ائتدیی جیددی بیر نۆفۇزا مالیکدیر. بعضی کاتوْلیک کشیش و قرۇپلار سییاسته آچیٛقجا گیرمکده و بۇ گۆنکی کوْالیسییا ایقتیداریٛنیٛن ان بؤیۆک و ان کیچیک پارتییالاریٛنیٛ دستکلمکددیر.
۱- [[کاتولیک]] ۹۵ %
سطر ۴۵ ⟵ ۴۳:
۳- [[پروتستان]] ۰٫۴ %
== لهیستانین اوستانلاری ==
سطر ۹۲ ⟵ ۸۹:
== ایقتیصادییات ==
[[file:Warsaw7ob.jpg|thumb|300px|Varşavanın maliyyə mərkəzi]]
لهیستان ایقتیصادییاتیٛ، ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی و مۆختلیف ایستیلالر اۆزۆندن بؤیۆک سارسیٛنتیٛلار سوْوۇشدۇرمۇشدۇر. داها سوْنرا آمریکا بیرلشمیش
کوْممۇنیستلر اؤلکنی له کچرینجه ایقتیصادییاتدا دؤولتلشدیرمه و کوْللکتیفلشتیرمئ باشلادیٛ. کوْممۇنیست اؤلکلر آراسیٛندا قۇرۇلان "قارشیٛلیگلیٛ ایقتیصادی کؤمکلشمه شۇراسیٛ" (جوْمجوْن) ایقتیصادی ایستیقامتی یۆنگۆلشدیرمک. لهیستان بۇنۇن بیر عضوۆ اوْلاراق، تیجارتینی بۇ اؤلکلرله ائدردی. اؤلکده سوْسیالیستلر سچکیلری ایتیرینجه و سوْوتلر بیرلیی داغیٛلیٛنجا باشا کچن حۆکۇمت ایقتیصادی پروْبلملری حلل ائتمک اۆچۆن غربه آچیٛلما سییاستینی تتبیق ائتمکددیر.
سطر ۱۰۱ ⟵ ۹۸:
انرژی باخیٛمیٛندان اوْلدۇقجا اینکیشاف ائتمیش بیر اؤلکدیر. سوْوت کؤمییله قۇرۇلمۇش حیدروْلکتریک ستانسییالاریٛ مؤوجۇددۇر. کؤمۆره سؤیکنن دمیر و پوْلاد صنایعسی اهمییتلی بیر گلیر قایناغیٛدیٛر. [[وروْسلاو]]، [[پوْزنان]]، [[بیٛدقوش]]، [[یۇخاریٛ سیلسیی]] ان اهمییتلی مخانیکی و ائلکتریک مۆحندیسلیی صنایعئ مرکزلریدیر. [[گدانسک]] و [[شچین]]ده ایسه لیمانلار مؤوجۇددۇر. سوْن زامانلاردا قیدا، آلۆمینیۇم صنایعسی ماجاریٛستان بوْکسۇ ایدی و یئرلی قیدا، آلۆمینیۇم و سۆنی گۆبره صنایعلری اینکیشاف ائتمیش وضیعتددیر. آلۆمینیۇم صنایعسی; ماجاریٛستان بوْکسۇ ایدینه و یئرلی گحو رنگلی کؤمۆره باغلیٛدیٛر.
کینچیلیک محصوللاریٛ باخیٛمیٛندان داها چوْخ کارتوْف، تۆتۆن، کتان، چوْودار، آرپا، بۇغدا و یۇلاف قاباقدا گلیر. حیواندارلیگدا ایسه داها چوْخ مال و قوْیۇن یتیشدیریلر. آیریٛجا بالیگچیٛلیگ دیگر اهمییتلی بیر قایناقدیٛر.ایشلین اهالینین 30% آ یاخیٛن بیر هیسسسی کینچیلیک و حیواندارلیگلا مشغۇل اوْلار. لهیستان، پۇل واحیدی اوْلاراق [[زłوْتی]] ایستیفاده ائدر. آدام باشیٛنا دۆشن میللی گلیر 7200 دوْللاریٛن اۆستۆنددیر. لهیستان خاریجی تیجارتینین تخمینن اۆچده ایکیسی کوهنه جوْمجوْن عضوۆ کوْممۇنیست بلوْک اؤلکلرییله اوْلماقدادیٛر. بۇ اؤلکلردن ان چوْخ تیجارت ائدیلنی روسیهدیٛر. ایدخالاتیٛن 35 % و ایخراجاتیٛن 26 % ایٛ بۇ اؤلکلردیر. غربلی اؤلکلر آراسیٛندا ان چوْخ آلمان ایله تیجاری مۆناسیبتلری مؤوجۇددۇر. آیریٛجا اینگیلتره و آمریکا بیرلشمیش
لهیستاننیٛن ایدخالات محصوللاریٛ; تکستیل خاممالیٛ، دمیر جؤوهری، ماشیٛن و تجحیزات، تاخیٛل محصوللاریٛ و نفتدیر. نفتین هامیسی "دوْستلۇق بوْرۇ ختتی" یوْلۇیلا روسیهدان تامین ائدیل
سطر ۱۲۹ ⟵ ۱۲۶:
</gallery>
</center>
{{Template:اوروپا اؤلکه لری}}
|