اوزرلیک
اوزَرلیک یا اوزه‌رریک — بیر نوع بیتکی دیر.[۳] لاتین دیلینده «پئقانوم»، روس دیلینده «قارمالا»، «موقیلغنیک» آدلانیر. کسکین خوشاگلمز ایگی وار. طیببی و خالق طبابتینده ایستیفاده اولونور، بویا و تکنیکی بیتکی کیمی فایدالی‌دیر.
| اوزرلیک | |
|---|---|
| |
| Harmal (Peganum harmala) flower | |
علمی قوروپلاشدیرما 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | Peganum |
| نوع: | Template:Taxonomy/PeganumP. harmala
|
| ایکیلی آدی | |
| Template:Taxonomy/PeganumPeganum harmala کارل لینه[۱] | |
| سینونیم‌لر[۲] | |
| |
آدی اوزرلیک(لاتین. Peganum harmala) - نیتراریاسی(nitrariaceae) فسیله‌سی‌نین اوزرلیک جینسینه عایید بیتکی نؤوعو.
اوزرلیک آذربایجانین یاریم چؤل بؤلگه لرینده بیتیر. حکیمله مصلحتلشمه‌دن اونو داخیله قبول ائتمک اولماز – دوزاسی آرتیق اولارسا زهرلنمک تهلوکه‌سی گؤزلنیلیر. 17جی یوز ایلده یاشایان حاجی سولئیمان ایروانی یه گؤره، اوزرلیگی 4 ایل ساخلاماق اولار، اوندان سونرا او، اؤز موعالیجه اؤزللیگینی ایتیریر. اوزرلیگین اوتو و توخوم‌لاری اؤدقوووجو، سیدیک قوووجو تأثیره مالیک‌دیر و جینسی پوتئنسیانی آرتیریر. او، هم‌ده بلغَمگتیریجی ائتگی یه مالیک‌دیر و سویوقدَیمه‌لرده فایدالی‌دیر. اوندان باشقا اوزرلیک هلیمی یادداشی مؤهکملندیریر، نеورالگیادا و باش آغری‌لاریندا خئییرلی دیر. 30 گیرَم دؤیولموش اوزرلیگی 120 گیرَم سودا قاریشدیراراق قاینادیرلار، سونرا حلیمی 90 گیرم بال و 60 گیرم کونجوت یاغی ایله قاریش‌دیری‌لار. اوزرلیک قوسدوروجو و بلغَمگتیریجی واسیطه کیمی چوخ ائتکیلی‌دیر. او، آستما و یاش اؤسکورکده خئییرلی‌دیر. خرونیک(دوره ای) باش آغری‌سینی آرادان قال‌دیرماق‌دان اؤترو 340 گیرم اوزرلیک توخومونو 1 لیتر چاخیردا و یا اوزوم شیره‌سینده او قدر قایناتماق لازیم‌دیر کی، تا قاریشیق قاتی شیره شکلینه دوشسون. سونرا هر گون بو شربت‌دن 60 گیرم دوزاسیندا 3 گون عرضینده ایچمه‌لی – بو، باش آغری‌سینی آرادان قالدیریر. قورو شکیلده دوزاسی 9 گیرم قدردیر. بونو یابانی زیرَه دَییشدیره بیلر. بون‌لاری "فَوایدول-حیکمت" (17جی یوزایل) اثری‌نین مؤلفی قئید ائدیر.
ایبنی سینا (980-1037) یازیر کی، اویناق آغری‌لاری و اوتوراق سینیرین ایلتیهابی زامانی آغرییان یئرلره اوزرلیک توخوم‌لارینین حلیمینی سورتمک خئییرلی‌دیر. ایچیلدیکده حلیم مست ائدیر و برک اورَک بولانماسی وئریر.
موغول خالق طبابتینده مرجیمک کیمی اوزرلیگین تورپاق اوزرین‌ده کی حیسه‌لرینی اورقانیزمی مؤحکمله‌دن و مریضلیک‌لره قارشی گوج‌لو واسطه کیمی ایستیفاده ائدیرلر. تببَت ده اوزرلیک توخومونن حلیمینی قیزدیرمایلا موشایعت اولونان آغ جییَر مریضلیک‌لرینده ایچیرلر.
چاغداش طیب علمی. اوزرلیگین توخوم‌لاری و کؤک‌لرین‌دن آلینمیش آلکالوید هارمالین اسب مریضلیک‌لرینده، اؤزللیکله پارکینسونیزمده، ائله‌جه ده اپیدمیک و لتارگیالی انسفالیتین آغیرلاشمالاریندا ایستیفاده ائدیلیر. پقانین هیدروکسلوریدین عضوله ضعیف‌لیگی‌نین (میوپاتیا و میاستنیا) موعالیجه‌سی اۆچون ایستیفاده ائدیلمه‌سینه ایجازه وئریلمیش‌دیر (28، س.146).
اوزرلیيین ترکیبی
دَییشدیراوزرلیگین شیمی ترکیبی:
خالق اینانجلاری
دَییشدیرتوخوملاری پامبیغا بوکوب میس قابدا یاندیردیقدا باش آغری‌سینی آپارماقلا، خالق آراسیندا پیس نظری و گؤز دَیمه‌یه قارشی ایستیفاده اولونور. بو ماهنی نی دا اونو یاندیران زامان اوخویارلار:
قایناقلار
دَییشدیر- * Azərbaycan Türkcəsi ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Üzərlik»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۰۱۶ فوریه سی‌نین ۳ـو تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
- ^ {{{name}}}. Germplasm Resources Information Network (GRIN) online database. یوْخلانیلیب2008-02-17.Error in the {{GRIN}}: The ID param is requred!
- ^ The Plant List: A Working List of all Plant Species. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-09-13. یوْخلانیلیب2019-01-25.
- ^ جمشیدی النجارقی، سلیمان؛ رمضانی، عادل؛ اسامی محلی گیاهان آذربایجان Archived 2020-07-06 at the Wayback Machine.، گرگان: انتشارات نوروزی، ۱۳۹۵.