ایمام صادق
ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق معروفدور ایمام جعفر صادقـه، شیعه‌لرین آلتینجی ایمامی و ایمام باقرین اوغلودور. او ۱۷ ربیع‌الاول ۸۳ هیجری ایلینده مدینه شهرینده دونیایا گؤز آچدی.[۱] ایمام جعفر صادق نهایتاً عباسی خلیفه‌سی اوْلان منصور دوانیقی توسوطیله مسموم اوْلوب و ۲۵ شوال ۱۴۸ هیجری ایلینده ۶۵ یاشیندا مدینه شهرینده دونیادان گؤز یومدو و بقیع قبریستانیندا تورپاغا تاپیشیریلدی. او شیعه ایماملاری ایچینده، ان اوزون عؤمری اوْلان ایمامدیر (حضرت مهدی (عج)دان سوْنرا).[۲]
ایمام جعفر صادق ۳۱ یاشیندا و آتاسی‌نین اؤلمه‌سین‌دن سوْنرا ایمامته چات‌دی. اونون ایمامتی بنی‌امیه حوکومتی‌نین سون ایل‌لری و بنی‌عباس حوکومتی‌نین باشلانیش ایل‌لریله همزمان اوْلموش‌دو. سیاسی نیظام‌لارین ضعف‌لرینه گؤره، او فرهنگی و مذهبی چالیشمالار اۆچون یاخشی بیر فورصت اله گتیردی. بیر آیری طرف‌دن اونون عصری، موختلیف ایسلامی مذهب‌لرین توققوشما چاغی‌دیر. اونون چالیشماسی اوقدر چوخودور کی شیعه حدیث‌لری‌نین اکثریتی اوندان نقل اوْلونوب و شیعه فقهی‌ده اونون روایت‌لرینه باغلی‌دیر و بۇ مذهب، جعفری مذهبی آدلانیر.[۳][۴]
ایمام جعفر صادق گونده‌لیک درس مجلیسین‌دن سوْنرا موختلیف فردلرله و مخصوصاً آللاهی قبول ائدمه‌ین‌لرله موناظیره ائدیردی. بۇ موناظیره‌لیرین بعضی‌سین‌ده بیر پارا علمی مسائیل (قانین دولانماسی کیمی) مطرح اوْلونوب کی او زامان بشر اۆچون نامعلوم ایمیش.[۵]
آدلار و لقب‌لر
دَییشدیراونون ان معروف لقبی صادق‌دیر دوزدانیشان معناسین‌دا.
اونون آیری لقب‌لری:
- فاضل (فضیلت و برترلیق صاحیبی)
- قائم (ثابیت، قیام ائدن)
- کامل (عیب‌لردن اوزاق)
- منجی (نجات وئرن، رستگارلیق عامیلی)
- کلمةالحق (حاقین سؤزو)
- لسان‌الصدق (سؤزو دوز اولان)
- صابر (صبر ائدن)
یاشاییش
دَییشدیرایمام جعفر صادقین یاشاییش باره‌سین‌ده شیعه منبع‌لرین‌ده موفصل صورت‌ده صؤحبت اوْلونوب.[۶]
- ویلادت ایلی: ۸۳ هیجری (۸۰ و ۸۶ هیجری‌ده ذیکر اوْلونوب)
- ایمامت ایلی: ۱۱۷ هیجری (۱۱۴ و ۱۲۶ هیجری‌ده ذیکر اوْلونوب)
- اؤلوم ایلی: ۱۴۸ هیجری
شهادت
دَییشدیرایمام جعفر صادق ۱۴۸ هیجری ایلینده منصور الیله مسموم اوْلوب و دونیادان گئت‌دی. او ان بؤیوک اوغلونو (اسماعیل) جانیشین سئچمیش‌دی؛ آما اسماعیل اوندان قاباق اول‌دو. شیعه‌لرین بیر قیسمتی دئدی‌لر کی اسماعیل اؤلمه‌ییب و تکجه گیزله‌نیب‌دیر و بیر آیری عیده‌ده دئدی‌لر کی اسماعیلین اوغلو محمد گرک ایمام اولا. بۇ فیرقه‌لرین هر ایکی‌سی سوْنرالار اسماعیلیه‌لره معروف اوْلدولار. آما شیعه‌لرین اکثریتی ایمام کاظمی ایمام‌لیق اۆچون قبول ائت‌دی‌لر و اون‌ایکی‌ایمامی شیعه تأسیس ائدیل‌دی.[۶]
آیری‌لارین باخیشین‌لارین‌دان
دَییشدیرمالک بن انس مالکی سونولرین ایمامی بیر مودت ایمام جعفر صادقین اؤیرنجی‌سی‌میش و اونون باره‌سین‌ده بئله دئییر:[۷][۸][۹]
|
من فقیه تر و داناتر از جعفر بن محمد گؤرمه‌میشم. او بو اومتین ان بیلیجی فردی‌دیر. آللاها آند اولسون منیم گؤزلریم گؤرمه‌دی او کسی کی زوهد، علم، فضیلت، عیبادت و ورع‌ده جعفر بن محمددن برتر اولسون. | 
|
ابوحنیفه حنفی سونولرین ایمامی‌دا ایمام جعفر صادیقین ایکی ایل اؤیرنجی‌سی‌میش و بۇ باره‌ده دئییر:[۱۰][۱۱][۱۲]
|
|
اگر او ایکی ایل اولماسایدی، ابوحنیفه هلاک اولاردی و اگر جعفر بن محمد اولماسایدی، خالق احکام و حج مناسک‌لرینی بیلمزدی‌لر |
|
ایمامت
دَییشدیرایمام جعفر صادقین ایمامت دؤورانی ۳۴ ایلی‌دیر کی اموی‌لرین سون و عباسی‌لرین ایلک ایل‌لریله موصادیف ایدیر.[۳]
موعاصیر اموی خلیفه‌لری:
- هشام بن عبدالملک (۱۲۵- ۱۱۴)
- ولید بن یزید بن عبدالملک (۱۲۶- ۱۲۵)
- یزید بن ولید بن عبدالملک (۱۲۶)
- ابراهیم بن ولید (۱۲۶)
- مروان بن محمد معروف (حمار) (۱۳۲- ۱۲۶)
موعاصیر عباسی خلیفه‌لری:
- ابوالعباس (سفاح) (۱۳۷- ۱۳۲)
- ابوجعفر منصور (دوانیقی) (۱۴۸- ۱۳۷)
اوشاق‌لار
دَییشدیرایمام جعفر صادقین ۷ اوغلو و ۳ قیزی واریدی.[۱۳]
- اسماعیل
- عبدالله افطح
- موسی کاظم
- محمد دیباج
- اسحاق
- علی عریضی
- عباس
- ام‌فروة
- اسما
- فاطیمه
اؤیرنجی‌لر
دَییشدیرایمام جعفر صادقین ۴۰۰۰ مین‌دن آرتیق اؤیرنجی‌سی واریمیش.[۱۴]
- ابان بن تغلب
- اسحاق بن عمار صیرفی کوفی
- برید بن معاویه بن العجلی
- ابوحمزه ثمالی
- حریر بن عبدالله سجستانی
- زرارة بن اعین شیبانی
- بکر بن اعین شیبانی
- حمران بن اعین شیبانی
- صفوان بن مهران جمال اسدی
- عمران بن عبدالله سعد اشعری قمی
- عیسی بن عبدالله سعد اشعری قمی
- فیض بن مختار الکوفی
- محمد بن علی بن نعمان کوفی (مؤمن الطّاق)
- محمد بن مسلم بن ریاح
- معاذ بن کثیر
- هشام بن محمد بن السائب
- مفضل بن عمر
- جابر بن حیان
- مالک بن انس
- جمیل بن صالح
- جمیل بن دراج
- محمد بن مسلم طائفی
- برید بن معاویه
- هشام بن حکم
- هشام بن سالم
- ابوبصیر حلبی
- عبیدالله حلبی
- محمد حلبی
- عمران حلبی
- عبدالله بن سنان
- ابوالصباح کنانی
- یحیی بن سعید انصاری
- ابن‌جریح
- سفیان ثوری
- ابن عیینه
- ابوحنیفه
- شعبه
- ایوب سختیانی
- ابوعمرو بن علا
- عمرو بن دینار
قایناق‌لار
دَییشدیر- ^ تصویر امامان شیعه در دائرةالمعارف اسلام (ترجومه و نقد)، ۲۸۷
- ^ شیخ عباس قومی، کلیات مفاتیح الجنان
- ^ ۳٫۰ ۳٫۱ امام صادق علیه‌السلام، دائرةالمعارف طهور
- ^ حسن‌زاده آملی، فضایل و سیره چهارده معصوم (ع) ، ص ۳۵۴
- ^ مغز متفکر جهان شیعه، ص ۳۷۸، استراسبورقون ایسلامی موطالیعه‌لر مرکزی
- ^ ۶٫۰ ۶٫۱ Robert Gleaves,JAʿFAR AL-ṢĀDEQ i. Life in Encyclopædia Iranica
- ^ شرح الاخبار فی فضایل الائمه الاطهار، ج۳، ص ۲۹۹، ح ۱۲۰۳
- ^ شمس‌الدین ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۶، ص ۲۵۷؛ تاریخ‌الکبیر، ج ۲، ص ۱۹۹ و ۱۹۸، ح ۲۱۸۳
- ^ امالی صدوق، ص ۴۳۵ و ۴۳۶، ح ۲
- ^ شیعه و بعضی سونو منبع‌لره گؤره: ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقة، ص ۱۲۰؛ محمد ابوزهره، ابوحنیفه، ص ۷۲؛ رسائل جاحظ، ص ۱۰۶.
- ^ «لولا السنتان لهلک النعمان»: محمد ابوزهره، ابوحنیفه، ص ۳۱.
- ^ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۱۹
- ^ مناقب
- ^ سیره معصومان، ج ۵، ص ۶۶ و ۷۴ / زندگانی امام صادق علیه‌السلام، ص ۶۵