بؤیوک بولغار خانلیغی
بؤیوک بولغار خانلیغی (بولغار دیلی: Стара Велика България) - ۷-جی عصرین ایلک یاریسیندا اوروپادا، ایندیکی بولغاریستان، اوکراین و غربی روسیه دا مؤوجود اوْلموش دؤولت.
تاریخی دَییشدیر
بولغارلار بیر چوْخ تورک سویلارینین بیرلشمسی‌له ۶۳۰-جو ایلده اوْرتایا چیخدیلار. بؤیوک بولغار خانلیغی نی کوبرات خان قوردو. ۷-جی عصرین ایلک یاریسیندا خان کوبرات قارا‌ده‌نیزین شیمالیندا داغینیق یاشایان تورک کوتریگور، اۇتریگور، سابیرلر و اوْنوگورلار کیمی سویلاری و بۇندان باشقا ۷ ایسلاو قومونو، بیزان‌سین راضی‌لیغی ایله قوردوغو ایلک بؤیوک بولغار دؤولتی‌نین ترکیبینده بیرلشدیرمیش‌دیر. بئله‌لیک‌له بولغار آدین‌دا یئنی بیر بوی عمله گلمیش‌دیر. آنجاق قۇرولان دؤولت اۇزون عؤمورلو اوْلما‌دی. ۷-جی عصرین ایکینجی یاریسیندا، کوبرات خانین ۶۶۵-جی ایلده اؤلومون‌دن سوْنرا دیگر بیر تورک خالقی اوْلان (خزرلر) بۇ دؤولتی مغلوب ائتمه یی باجارمیشلار.
کوبراتین بؤیوک اوْغلو باتبایان (بایان) خزرلرین حؤکمدارلیغی آلتیندا یاشاماغا راضی اوْلموش و خزرلره قاتیلمیشلار. خزرلرین حاکمیّتی آلتیندا یاشاماغا راضی قالان بولغارلارا قۇرو بولغارلار دئییلیر. خالقین ان اهمیت‌لی حیصّه لریندن بیر قیسمی شیمالا کؤچ ادیب ایدیل بولغارلاری دؤولتینی قوردولار و و شیمالا کؤچ ائدن ایدیل بولغارلارینا آغ بولغارلار دا دییلر. آغ بولغارلاردان بۇ گونکی چوواشلار خالقی میدانا گلمیش‌دیر. خان آسپاروهون تابع‌چی‌لییی آلتیندا جنوب-غربه کؤچ ائدن حیصّه ایسه ۶۷۸-جی ایلده تونا بولغار دؤولتینی قۇرموشلار و بۇ گونکی بولقاریستانین تملینی قوْیموش‌دولار. دیگر بیر قروپون ایسه آوارلارا قاتیلا‌راق داها دا غربه، اوْرتا اوروپایا دۇغرو کؤچ ائتدیی گومان ائدیلیر.