بنگ و باده

بنگ و باده ـ محمد فضولینین مشهور منظومه‌سی دیر. بو مثنوی 450 بیت‌دیر. بورادا فضولی بیر تمثیلی حکایت گتیریب افیون ایله شرابی مقایسه ائدیر. بنگ و باده مضمونو ایلک دؤنه تورک ادبیاتیندا، امیری هروی جغتایی طرفیندن نظمه چکیلمیشدیر.

کتاب تحمیدیه، نعت و حضرت علی‎نین مدحی ایله باشلیر. سونرا شاه خطایی اۆچون یازیلمیش بیر مدحیه گلیر. اؤنجه شرابین وصفی گئدیر. شراب بیر گنجدیر. بو گنج بیر مجلسده کئفله‎نیب اؤزونو اؤگنده، ساقی بنگدن خبر وئریر که اودا اؤزونو اؤگورموش. باده، بنگ اۆچون بیر ائلچی یوللاییر، ائلچی باده‎یه خیانت ائدیر. باده بنگه ساری قوشون چکیر، و ماجرانین سونوندا بنگه غلبه ائدیر. بعضی یازانلار دئمیشلر که فضولی‎نین باده‎دن قصدی شاه خطایی و بنگدن قصدی سلطان بایزیددیر.

اثرده هم باده و همده بنگ غرور و خودبینلیگه دچار اولموشلار و هر زمان اؤزلرینی اؤیورلر.

دوکتور حسین محمدزاده صدیق «بنگ و باده» مثنویسی‌نین الده ائدیلن الیازمالارینی قارشیلاشدیراراق، علمی- تنقیدی متنینی حاضرلاییب، 1389 ـنجو ایلده تبریزده نشر ائتدیرمیشلر.

جانبی داستان لار

فضولی بنگ و باده متنینین دیبینده و اصلی حیکایتین یانیندا دورد قییسا حیکایت ده نقل ائتمیشدیر کی ترتیب له «می کش اصفهانی »،«خجسته خصال رازی»،«پیر مصری»و«مرید بصری» حیکایت لریدیلر کی اول ایکی حیکایت باده طرفیندن و آخیر ایکی حیکایت بنگ طرفیندن اوز لرینین فضائل لرینی گورسد ماغ اوچون نقل اولور.

کتابدا اولان مثنوی لردن

بوکتابین شعرلری فعلاتن .مفاعلن .فع لن وزنینده گلیب .

بحر خفیف مسدس مخبون اصلم

فعلاتن، مفاعلن، فع‌لن

1 ای وئره‌ن بزم کائناته نسق!

بوراخان جام عشقه نشئه‌ی حق.

عشق مِیخانه‌سین قیلان معمور،

سونان آندان جهانا جامِ غرور.

کیم، ائدیب اول غرور جامینی نوش،

اهلِ نطق اولا واله و مدهوش.

جمله‌دن مخفی اولا اسراری،

اولمایا هئچ کیم خبرداری.

فی‌التوحید

5 ای صفاتیندا خیره هر مُدرِک!

ما عَرَفناکَ حقّ مَعْرِفَتِکْ.

نشئه‌ی دانشین مفرّحِ جان،

عاری اول کِیفدندیر اهل جهان،

مِی عشقینده، آفرینش مست،

بزمِ شوقوندا، جمله باده‌پرست.

ائشیک باغلانتی‌لار

• ملا محمد فضولی‎نین اثرلری - 2