بودا
بۇدا٬ سانسکریت دیلینده «اوْیانماق٬ ایدراک ائتمک٬ بیلینجلنمک» آنلامیندا گلن «بۇده» ائیلمینین کئچمیش زامان تیپیدیر. «اوْیانمیش٬ ایدراک ائتمیش٬ بیلینجلنمیش آنلامیندا گلر.
«سیدارتا قۇتاما»٬ تاریخده «بۇدا» سؤزجوگونو اؤزونه گؤره ده٬ اوْنا اینانان و بیر یوْل گؤرسدیجی اوْلمادان اؤزوندن «اوْیانان» هرکس اۆچون ده ایشلتمیشدیر. بۇدیزمده «بۇدا» آنلاییشی ایله ایفاده ائدیلن: شخصین رۇحونون صافلیق٬ معصومیت و مۆکمّللیگینین گۆجونه٬ اؤزلوگوندن چاتماسی و بؤیلهجه داها اؤنجه اوْرتایا چیخارمادیغی آیدینلاشمیش (مۆکمّل) بیلگیه چاتمیش (پراژنا)٬ آیریجا شفقت و مرحمتدن اۇزاق سوْنسوز یاشامی سینیرسیزجا گلیشدیرمکدیر.
بۇدا٬ اؤزونو دۆنیاسال شئیلره آرتیق باغلی اوْلمایاجاق درجهده هر شئیدن آریندیرماغی باجارمیشدیر (نیروانا). بئلهجه بۇدیست اینانجینا گؤره آرتیق یئنیدن دوْغوش دؤنگوسونه باغلی قالمامیش اوْلاجاقدیر. بۇدیزم٬ شخصین اؤز بئینی ایله (عقلی ایله) دانیشامایاجاغی اۆچون٬ آیری بیر وارلیق اوْلاراق «منلیک» دۆشونجهسینی رد ائدیبدیر.
اوْیانیش: بیلینجلنمهمیش (اوْیانمامیش)٬ اؤزونو دۆنیایا باغلاتمیش اینسانلاردان اۇزاق بیر آنلاییشدا٬ اوقیانوس کیمی درین و آنلاشیلماسی چتین٬ دۆنیاسال دۇیغولاردان آرینمیش بیر طبیعتدیر (ماهیتدیر٬ یارادیلیشدیر٬ کاراکتِردیر). بۇ سببله٬ بۇ تجرۆبهلری سیرادان بیر دیلله یا دا بیلیمسل گؤروشلرله آچیقلاماق ایمکانسیزدیر. بۇ تجرۆبهلرین (بیلگیلرین) دَیَرینی٬ شخص اؤزو یاشامادیقجا آنلایانماز. بۇ بۇدا تجرۆبهسی٬ عئینی بۇدا گلنکلری ایله داوام ائتمهیه بیلر٬ بۇدانین اوْرتایا چیخدیغی مۇتلو٬ گؤزل زامانلاردان سوْنرا؛ بۇدانین اوْلمادیغی چوخ آرتیق قارانلیق٬ پیس دؤنملر یاشاندیغی اۆچون٬ هئچبیر دوْکترانین سوْن قۇرتولوش تعلیمی آنلامینا گلمز.
قایناقلار
دَییشدیرآنادوْلو تۆرکجهسی ویکیپدیاسینین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Buda»، مقالهسیندن گؤتورولوبدور. ( تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).