بیرباشا دموکراسی
بیرباشا دموکراسی و یا دوغرودان دموکراسی - وطنداش‌لارین هر هانسی بیر آرا تمثیلچی و یا پارلمان بیناسی اولمادان بیرباشا بیر سیاسته سس وئرمه‌سی. حؤکومت موعین بیر قانون و یا سیاست قبول ائتمه‌لی‌دیرسه، خالقین ایختیارینا وئریلیر. بو مؤوضودا سس وئریرلر و اؤز اؤلکه‌لری‌نین طالعیینی حلّ ائدیرلر. اینسان‌لار بو مؤوضودا اهمیتلی بیر کونسِنسوسا(ایجماع) صاحیب اولدوقلاری تقدیرده مسله لری اؤزلری ده گوندمه گتیره بیلرلر. دؤولت دستگی اولمادان وئرگی‌لر بئله آرتیریلا بیلمز!
اهالی آز، ساوادلی و اساساً هموژن اولدوقدا (ان آزیندان سیاسی باخیمدان) بیرباشا دموکراسی پیس بیر فیکیر کیمی گؤرونمور. مثلا، سوئیس، اوغورلو بیرباشا دموکراسی‌نین اوزون بیر تاریخچه‌سینه صاحیب‌دیر. اؤلکه‌نین موعین یئرلرینده هله ده Landsgemeinde وار یعنی: اینسان‌لارین موعین بیر گونده آچیق هاوادا بیر آرایا گله‌رک جمعیت‌لری‌نین قانون‌لارینا سس وئردیکلری مجلیس‌لر.
بو دموکراسی مودلی اینسان‌لاری اؤز مقصدلری اوچون پارتیالار یاراتماغا سؤوق ائدیر. غئیری-عادی شکیلده، بو ایداره ائتمه سیستمی سایه‌سینده سوئیس‌ده‌کی سیاسی پارتیالاردان بیرینه، اینانین یا دا اینانمایین، آنتی-پاورپویینت پارتیاسی دئییلیر. پارتیانین تک مقصدی اوفیس تقدیمات‌لاریندا پاورپویینت ایستیفاده‌سینی قاداغان ائتمک‌دیر!
دوغرودان دموکراسی آبش-دا حقیقی فورمادا مؤوجود اولماسا دا، موعین المنت‌لر ایالت و یئرلی سویه‌لرده رفراندوم و تشبّوث (و یا تکلیف) شکلینده مؤوجوددور. عادی وطنداش‌لار بیر رفراندومدان ایستیفاده ائده بیلرلر کی، وطنداش‌لار سس چوخلوغونو قازانا بیلسه‌لر، حؤکومتدن موعین بیر قانونو لغو ائتمه‌سینی ایسته‌سینلر. عکسینه، بیر تشبّوث، وطنداش‌لارا سس چوخلوغو قازاندیقلاری تقدیرده قانون یاراتماق گوجونو وئریر.
بونونلا بئله، اکثر اؤلکه لر بیرباشا دموکراسی‌نین سیاسی سرحدلری داخیلینده ایشله‌یه بیلمه‌مه‌سی اوچون چوخ بؤیوک و چوخ مورکّب‌دیر. بو حال‌لاردا، اینسان‌لار هر مؤوضودا سس وئرمکدنسه، اؤز آدلارینا تمثیلچی سئچمگی اوستون توتورلار.
قایناق
دَییشدیر- https://az.uppercreditfieldnaturalists.org/ Archived 2023-07-24 at the Wayback Machine.