خاماق موغول
خاماق-موغول خانلیغی، خاماق-موغول اولوسو (موغولجا . Хамаг Монголын ханлиг, Хамаг Монгол улс; 1080-1206) — تاریخی موغول دؤولتی. خاماق-موغول دئیه تانینان موغول طایفا بیرلیگی‌نین دؤولتی ایدی. ایلک خاقانی خایدوُ خان، سون خاقانی ایسه چنگیز خان ایدی. 1206-جی ایلده بؤیویه‌رک بؤیوک موغول ایمپیراتولوغونا چئوریلمیشدیر. خاقانلیغین باشیندا بؤرچیگین سولاله‌سی دوروردو. پایتاختی‌نین کِروُلِن چایی‌نین یاخینلیغیندا اولدوغو احتیمالی واردیر.
خاماق موغول Хамаг Монголын ханлиг | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 916–1206 | |||||||||||
 Mongol Empire ت 1207 | |||||||||||
| وضعیت | خانلیق | ||||||||||
| پایتخت | کِروُلِن چایی‌نین یاخینلیغیندا | ||||||||||
| عۆموُمی دیللر | Middle Mongol | ||||||||||
| اتنیک قروپلار | موغول‌لار | ||||||||||
| دین | تنگری‌چیلیک موغول شامانیزمی | ||||||||||
| دؤولت | Elective monarchy | ||||||||||
| خان | |||||||||||
• 1130–1148 | خابوُل خان | ||||||||||
• 1148–1156 | آمباقای خان | ||||||||||
• 1156–1160 | خوُتوُلا خان | ||||||||||
• 1160–1171 | یِسوُگئی خان | ||||||||||
• 1189–1206 | چنگیز خان (سون) | ||||||||||
| (Minister/Advisor) | |||||||||||
• 1130 – ? | Khaduli Barlas | ||||||||||
• 12th–Century | Erumduli Barlas | ||||||||||
• 1150s–1171 | Suqu Sechen | ||||||||||
• 1190s–1206 | Shigi Qutuqu (last) | ||||||||||
| قانون اوقانی | قورولتای | ||||||||||
| تاریخی دؤنم | High Middle Ages | ||||||||||
• Liao dynasty records the existence of the Khamag Mongol | 10th century 916 | ||||||||||
• Khabul Khan crowned | 1130 | ||||||||||
• Death of Yesugei | 1171 | ||||||||||
• Temujin becomes Khagan of the Khamag and given honorary name of Genghis Khan | 1189 | ||||||||||
• Jamukha elected as a rival khan to Genghis | 1201 | ||||||||||
• Jamukha defeated by Genghis Khan, who unifies the tribes and establishes the Mongol Empire | 1206 | ||||||||||
| |||||||||||
| بوگون بیر حیصه‌سی | چین موغولیستان روسیه | ||||||||||
اتیمولوژی
دَییشدیرخاماق موغول سؤزو موغولجا " بوتون موغول‌لار " دئمکدیر. بونون سببی خاماق‌موغول اولوسوندا بوتون موغول قبیله‌لری‌نین و خالقلاری نین یاشاماسی ایدی.
| سولاله:بؤرچیگین | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نؤمره | آدی | حاکیمیت ایللری | حیاتی | قئیدلر | پورتره | |
| 1. | خایدوُ خان | 1080-1100/1120 | 1025/1030/1040/1050-1100/1120 | |||
| 2. | خابوُل خان | 1100/1120-1148 | 1101-1148 | چنگیز خانین اولو باباسی و یِسوُگئی باهادوُرون باباسی. |
| |
| 3. | آمباقای خان | 1148-1156 | ?-? | |||
| 4. | خوُتوُلا خان | 1156-1160 | 1111-1160 | |||
| 5. | چنگیز خان | 1160-1206 | 1155/1162-25 avqust 1227 | 1206-جی ایلده بؤیوک ایمپیراتورلوق قوردو و سون خاماق موغول خانی اولدو. |  |
بونولا بئله، گؤرکملی آذربایجان عالیمی فضل‌اله رشیدالدینه گؤره، چنگیز خاقانین آتاسی یِسوُگئی باهاتوُر دا خاماق‌موغول اولوسونون خاقانی ایدی وفضل‌اله اونو اؤز " جوامع التواریخ " -ینده یسوُگئی خان، یسوگئی خاقان آدلاندیریر.