سالار تورکجه‌سی
سالار تۆرکجه‌سی، سالار دیلی یوخسا سالارجا، تورک دیللری نین اوغوز قروپونا باغلی بیر دیل دیر. 70000 نوفوس دانیشانی واردیر. سالارلارین چوخو چین اؤلکه‌سینین قانسو و چینقهای اوستانلاریندا یاشاییرلار. کئچمیشده بو دیلی اویغور تورکجهسینین بیر دیالکتی حساب ائدیردیلر. لاکین بو دیل اوغوز-تورکمن قروپونا باغلی دیر چونکو سالارلار سالور (اوغوز تورکمانلار) طایفاسیندان اولموش و 14-جۆ عصرده تورکیستاندان چینه کؤچموشلر. سالار تورکجه‌سی ایکی بؤیوک دیالکته آیریلیر. بیرینجی دیالکت تبت دیللری و چین دیللریندن و ایکینجی دیالکت اویغور تورکجه‌سی و قازاق تورکجه‌سیندن تاثیر آلمیشدیر. ایلک دفعه روس سیاح ق.ن. پوتانین 1886 -1883 ایللرینده اورتا آسیایا اولان تدقیقی سفرینده بو اتنیک قروپلا قارشیلاشیب اونلارین دیللریندن معلومات توپلامیشدیر. پوتانین 1893-جو ایلده توپلادیغی معلوماتی جمعلشدیریب کیچیک سؤزلوکلرله بیرلیکده چاپا یئتیرمیشدیر. پوتانین‌ین کیتابی[۶] 1950 -نجی ایلده یئنیدن چاپ اولوندو، آنجاق سؤزو گئدن سؤزلوکلره اوندا یئر وئریلمه‌میشدیر. پوتانین‌دن سونرا 1894-جو ایلده راک هیل آدیندا باشقا بیر شخص، بیر نئچه واخت آرالاریندا یاشادیغی چین سالارلارینین دیلی و یاشاییشی باره‌ده اؤز معلومات و موشاهیده‌لرینی بیر کیتابدا چاپ ائتدی[۷].
| سالار دیلی | |
|---|---|
| Salırça سالارچا | |
| دوْغما دانیشانلار | چین |
| منطقه | چینقهای، قانسو |
دوْغما دانیشانلار | ۷۰,۰۰۰ (۲۰۰۲)[۱] |
| تورکجه اساسلی لاتین الیفباسی پین‌یین اساسلی لاتین الیفباسی عرب الیفباسی | |
| رسمی وضعیت | |
رسمی دیلی |  چین
|
| دیل کوْدلاری | |
| ISO 639-3 | slr |
| Glottolog | sala1264 |
| ELP | Salar |
الیفبا
دَییشدیر| А а | B b | C c | Ç ç | D d | Е е | F f | G g |
| Ğ ğ | H h | I ı | İ i | J j | K k | L l | M m |
| N n | Ñ ñ | O o | Ö ö | Р р | Q q | R r | S s |
| Ş ş | T t | U u | Ü ü | V v | X x | Y y | Z z |
سالار تورکلری
دَییشدیرسالار تورکلری چین اؤلکه سینین قانسو اوستانیندا یاشاییرلار. اونلار لانچو شهرینین باتی‌سیندا، هوانقهو چایی‌نین گونئی ساحیلینده یاشاییرلار. سالارلار اکینچیلیک و مالدارلیقلا مشغول اولورلار.[۸] سالار تورکجهسینین باتی دیالکتلریندن بیری قازاخیستانین سینیرلاری یاخینلیغیندا، گولچا بؤلگه‌سینده ایشلَنیر.[۹]
سالار تورکجه‌سیندن نومونه لر
دَییشدیر- سای یَهخی دَرَی؟ (?Sai yehxi derei) : سن یاخشیسان؟
- مای یَهخیا اَیرا. (Mai yehxia eira) : من یاخشی یام.
پوتانین ین سنگیر چایی کناریندا یئرلشن تاشکول کندیندن قئیده آلدیغی بیر نئچه سؤز[۱۰] و اونلارین آذربایجان تورکجه‌سینده موعادیللری:
- آخساخ (axax): چلاق، آغساق
- آروخ (arux): اَرخ
- آگا (aga): آغا
- آگاش (agaş): آغاج
- آگی (agı): آغو، زهر
- آگیر (agır): آغیر
- آلچی (alçi): آلتی
- آیاخ (ayax): آیاق
- اوش (üş): اوچ
- اُخ (ox): اُخ
- ایپخ (ipex): ایپَک
- ایدی (idi): یئددی
- ایشکی (işki): ایکی
- ایلان (ilan): ایلان
- ایلخ (ilex): الک
- بولوت (bulut):بولود
- پال (pal): بال
- پالتا (palta): بالتا
- پالچیگ (palçig): پالچیق
- پالیگ (palig): بالیق
- پیر (pir): بیر
- تؤرت (tört): دؤرد
- تُتاخ (totax): دوداق
- تَمیر (temir): دَمیر
- توز (tuz): دوز
- تیرناگ (tırnag): دیرناق
- چیچین (çiçin): توتون، توستو
- خاب (xap): قاب
- خاتی (xati): بَرک، قاتی
- خالون (xalun): قالین
- خیسیراخ (xısırax): قیسراق
- ساگیر (sagır): کار، ائشیتمه ین
- سکسن (seksen): سَکسَن(80)
- کاز (kaz): قاز
- کانات (kanat): قانات
- کِگِلیخ (kegelix): کَکلیک
- کمه (keme): گَمی
- کوت (kut): قورد
- کؤخ (köx): گؤگ، گؤی
- کوساخ (kusax): قورساق
- کولاخ (kulax): قولاق
- کومیش (kümiş): نقره= گوموش
- کوی (koy): قویون
- کویروخ (kuyrux): قویروق
- کیزیل (kızıl): قیزیل
- کیشی (kişi):کیشی، اینسان
- کیلیش (kiliş): قیلینج
- گُل (gol): قول
- گندیخ (gendix): گؤبک
- گوری (guri): قورو
- گؤمیر (gümir): کؤمور
- یاخا (yaxa): یاخا
- یاخین (yaxın): یاخین
- یارواخ (yarvax): یارپاق
- یامان (yaman): یامان
- یاناخ (yanax): یاناق
- یوز (yüz): عدد یوز(100)
- یول (yol): یول
- یوم (yum): قوم
قایناقلار
دَییشدیر- ^ salar at Ethnologue - 18th ed., 2015
- ^ Concise Encyclopedia of Languages of the World. Contributors Keith Brown, Sarah Ogilvie (revised ed.). Elsevier. 2010. p. 1109. ISBN 978-0080877754. 24 April 2014-ده یوخلانیب.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(کؤمک)CS1 maint: others (link) - ^ Olson, James Stuart (1998). An Ethnohistorical Dictionary of China. Greenwood Publishing Group. p. 297. ISBN 978-0313288531. 24 April 2014-ده یوخلانیب.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(کؤمک) - ^ Roos, Marti (1998). "Preaspiration in Western Yugur monosyllables". In Johanson, Lars (ed.). The Mainz Meeting: Proceedings of the Seventh International Conference on Turkish Linguistics, August 3–6, 1994. Turcologica Series. Contributor Éva Ágnes Csató. Otto Harrassowitz Verlag. p. 28. ISBN 978-3447038645. 24 April 2014-ده یوخلانیب.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(کؤمک) - ^ Martí, Fèlix; et al. (2005). Words and worlds: world languages review (illustrated ed.). Multilingual Matters. p. 123. ISBN 978-1-85359-827-2. 2011-06-03-ده یوخلانیب.
- ^ Tangutsko-tibetskaya Okraina Kitaya i Central'naya Mongolia I-II. Sanktpeterburg 1893
- ^ یادداشتهای سیاحت مغولستان و تبت در سال 1891 و 1892
- ^ TURK ANSiKLOPEDiSi CiLT XXVIII MiLLi EGiTiM BASIMEVi ANKARA 1980
- ^ Tangutsko-tibetskaya Okraina Kitaya i Central'naya Mongolia I-II. Sanktpeterburg 1893
- ^ TURK ANSiKLOPEDiSi CiLT XXVIII MiLLi EGiTiM BASIMEVi ANKARA 1980