صمد وورغون
صمد وورغون (اصل آدی: صمد یوسیف اوْغلو وکیلوف) دوغوم ۲۱ مارس ۱۹۰۶، صلاحی (قازاخ) - اولوم ۱۷ مه ۱۹۵۶، باکی، آذربایجانلی شاعیردیر.
| صمد وورغون | |
|---|---|
| آد | صمد یوسیف اوغلو وکیلوف |
| قیسا بیلگی | شاعیر |
| دوْغوم تاریخ | 1906 صلاحی (قازاخ) |
| اؤلوم تاریخ | 1956 باکی |
| میللیت | آذربایجانلی |
حیاتی
دَییشدیر<صمد يوسف اوْغلو وكيلوو> 1906-جي ايل مارسين 21-ده قازاخ رايونونون يوخاري ساحلي كندينده بگ نسلينه منسوب بير عايله ده آنادان اوْلموشدور. وكيل آغالي لار، سوْنرالار ايسه وكيلوولار آدلانان نسلين 300 ايلليك تاريخي معلومدور. شاعیرين آناسي دا همين نسيلدندير. وكيل آغالي لاردان چوْخ جورأتلي حربچي لر، ماعارفچي لر، حكيم لر، شاعیرلر يئتيشميشلر. شاعیرين آتاسي يوسف آغا كندده، عؤمرونون سوْن ايل لريني ايسه قازاخدا ياشاميشدير. او، چوْخ سخاوتلي اوْلدوغوندان اؤز وار-دؤلتيني الينده ساخلايا بيلمه ميش، يوخسوللاشميشدير.
بالاجا صمدين اوشاقليغي چوْخ آجيناجاقلي اوْلموشدور. 6 ياشي اوْلاندا آناسي محبوب خانيم 28 ياشيندا وفات ائدير. صمد آتاسي يوسف آغانين و آنا ننه سي عايشه خانيمين حمايه سينده ياشايير. عايشه خانيمين اري - شاعیرين باباسي مهدي خان آغا اؤز دؤرونده ائلينده، اوباسيندا كوهنسال لقبي ايله تانينان شاعیر ايدي. گؤركملي آذربايجان شاعیري، قاراباغ خاني ابراهيم خانين وزيري مولاّ پناه واقف (1719-1797) ده بۇ نسله منسوب اوْلموشدور.
شاعیر اوشاقليق ايل لريني دوغما كندينده كئچيرميش، ايلك تحصيليني كند مكتبينده آلميشدير. 1918-جي ايلده گؤركملي ادبيّاتشوناس و ماعارفچي «فريدون بگ كؤچرلي» قوْري موعلّم لر سمينارياسي نين آذربايجان شؤعبه سيني قازاخا كؤچدوررك قازاخ موعلّم لر سمينارياسيني تشكيل ائدير. سميناريا موترقّي بير ماعارف اوجاغي ايدي. بۇ مكتبه قبول اوْلونان كند اوشاقلاري آراسيندا صمد و مهدي خان وكيلوو قارداش لاري دا وار ايديلر. فريدون بگ كؤچرلي نين حيات يولداشي بادصبا خانيم وكيلووا (كؤچرلي) شاعیرين ياخين قوهومو ايدي.
سميناريادا او، ايلك شعرلريني قلمه آلير. بۇنلار خالق پوئزياسي فورماسيندان بيري اوْلان ليريك قوشمالار ايدي. يازديغي شعرلر سميناريانين ديوار قازتينده چيخيردي. سمينارياني بيتيرديكدن سوْنرا صمد وكيلوو آذربايجانين بير سيرا كند و رايون لاريندا، او جومله دن قازاخدا، قوبادا و گنجه ده آذربايجان ديلي و ادبيّاتيني تدريس ائتمگه باشلايير.
پوئزيا گئت-گئده شاعیرين بوءتون وارليغينا حاكم كسيلير. گنج شاعیر اؤز خالقيني، وطنيني، دوغما تورپاغي نين اسرار انگيز طبيعتيني سئوديگي اوءچون «وورغون» تخلّوصونو گؤتورور. او، اؤزو سوْنرالار بئله يازير:
عاشقم انسانا و طبيعته
اليم قلم توتوب يازاندان بري...
1956-جي ايلين مارس آييندا صمد وورغونون 50 ياشي تامام اولور. آذربايجان خالقي شاعیر يوبيلئيي نين كئچيريلمه سينه حاضيرلاشير. آذربايجانين رهبرليگي طرفيندن «آذربايجان خالق شاعیري» آدي تأسيس ائديلير و ايلك دفعه بۇ آدا صمد وورغون لايق گؤرونور. ماي آيي نين 12-ده اورا و بالِت تئاتريندا س.س.ر.اي- نين ادبي اجتماعيّتي نين و خارجي قوناق لارين اشتراكي ايله شاعیرين طنطنه لي يوبيلئي گئجه سي كئچيريلير. يوبيلئي طنطنه سيندن ايكي هفته سوْنرا 1956-جي ايل ماي آيي نين 27-ده، ساعات 19:30-دا شاعیرين گؤزلري ابدي يومولور. آمانسيز اؤلوم، شاعیرين حيات عشقيله چيرپينان اوءرگيني، ياراديجيليق آتشي ايله اودلانان قلبيني ابدي سوسدورور.
بو متن آلتداكي قايناقدا اوْلان اولو شاعیريميزين بيوقرافي نين بير پارچاسي ايدي. بۇ متني تام شكيلده اوخوماق اوءچون قايناق متنه موراجعه ائده بيلرسينيز.
قايناق: صمد وورغون، آذربايجان خالق شاعیري نين رسمي وب سايتي؛
www.samedvurgun.com
یارادیجیلغی
دَییشدیربیر نمونه شعری شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
بولبول اوْلوب دوءشدوم باغا ناله چکدیم سولا، ساغا سسیم دوءشدو مین بوداغا سوسدو چمن، دیندی گوءلشن: شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
کؤنول وئردیم مین آخشاما پروانه تک یاندیم شامعا گؤزوندن یاش داما-داما شامع دا دیله گلدی بیردن: شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
مجلس لره دوءشدو یولوم گنجلیک اوْلدو ساغیم، سولوم دئدیم یاتیب راحات اولوم سوال قوپدو هر اوءرکدن: شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
توفنگ آلیب چیخدیم اووا دوغدو گوءنش، گوءلدو هاوا جئیران لاری قووا-قووا جاواب گلدی گوللـه لردن: شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
کنده گئتدیم، بیر آغ بیرچک قوجاقلادی منی گؤرجک او آغلادی بیر آنا تک دئدی: کاش کی، اؤلَیدیم من شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
غریبه دیر: اوءزو عارسیز شاختا قلبی ایلک باهارسیز عشقی سؤزو اعتبارسیز «دوستلاریم» دا دئییر بعضاً: شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
ویران کؤنلوم واراق-واراق اسدی خزان، دوءشدو یارپاق آنا وطن، آنا توْرپاق بیر آه چکدی سینه سیندن: شاعیر نه تئز قوجالدین سن!
پولاد سینه م، دؤز بۇ درده گوءنش باتماز ایلک سحرده انسان اوْغلو ابلیس لر ده باخیب منه دئییر قصداً: شاعیر، نه تئز قوجالدین سن!
قارتال اوْلوب قاناد آچدیم زامان لاری کئچیب آشدیم انسان لاردان اوزاقلاشدیم صدا گلدی یئرله گؤیدن