عبدالله توقای
محمد عاریف اوْغلو عبدالله توقای (تاتار تورکجه‌سی: Möxämmätğärif ulı Ğabdulla Tuqay)، تاتار شاعیر، ناشیر و یازیچی‌سی دیر. چاغداش تاتار ادبیاتی‌نین آتاسی ساییلیر.[۱]
| عبدالله توقای | |
|---|---|
 | |
| آد | عبدالله توقای |
| دوْغوم تاریخ | 26 تاتارستان |
| اؤلوم تاریخ | 15 قازان |
| میللیت | تاتار |
| آیری آدلار | Möxämmätğärif ulı Ğabdulla Tuqay |
حیاتی
دَییشدیرتوقاي چاغجيل ايديل تاتار ادبياتي و ديلي‌نين باباسي‌دير. 26 آوریل 1886-جی ایلده کازان بؤلگه‌سي قوشلاويچ آدلي کندده دوغمولموشدور. ائلدن ائله دولاشاراق اوشاقلیق دؤورونو ساسنا، اوچيلي کندلرینده گئچيردي، ايلک اؤیرتيميني کيرلاي مدرسه‌سینده آلدي. 1895 سونرا قازاقيستاندا اورالسک آدلي کندده اقربالاری‌نين يانيندا عایله تربييه‌سي گؤردو. اورادا تاتار ادبياتي ايله خالق ادبياتيني اینجه‌لیک‌لریله اؤیره‌ندی، عربجه، فارسجا، روسجا، باشقورتجا، تورکجه کیمی و ديگر خالقلارين ادبیاتلاری، شرق فلسفه‌سي ايله عروض تئوريسيني مطیع‌الله حضرتین اؤزوندن اؤیرندی.تورک چالیشقانی، کؤچری عبدالولی اونو تورکجه و فرانسيز ادبیاتلاری ايله تانيشديردي. توکاي داها سونرا عبدالولی ايچين دونياني تانيماق ايچين گؤزومو آچان کيشي دئميشدیر.
توقاي مدرسه‌ده اوخورکن شعرلر يازماغا باشلادي. 1905 ایلی‌نين باشيندا سوسيال دئموکرات‌لار اورگاني اولان اورالئتس گازئته‌سينه مرتّب اولاراق گيردي. شهرده جريان ائدن احتلال حرکتلرینه ده ايشتيراک ائتدي. کاميل مطیع نين چيخارديغي فيکير، العصر الجدید نشریاتیندا، اوخلار ژورناليندا فعال اولاراق چاليشدي. بو اورگانلارين هم مورتيبي، هئم مساهمی، هم يازارلاريندان بيريسي، هم ده رئداکتورو ايدي. جاييک‌دا توقايين شاعيرليگي وه يازارليغي گليشده، شؤهرئتي بوتون روسيايا ياييلدي. توقاي 1907 ايلي نين گوزونده قازانا دؤندو. او زامانکي ادبی مدنی موحيطين مرکزينده اولگونلاشدي. 15 آوریل 1913-جو ایلده تاريخينده توبئرکولوز خسته‌خانالیغیندا 26 ياشيندايکن اؤلموشدور.
شعري
کتاب
هیچده کوڭلم آچلماسلق اچم پوشسه،
اوز اوزمنی کوره‌لمیچه روحم توشسه،
جفا چیکسه‌م، جوده‌ب بتسه‌م بو باشمنی
قویالمیچه جانغه جلی هیچ بر توشکه،
حسرت صوڭره حسرت کیلب آلماش، آلماش،
کوڭلسز اوی بله‌ن تمام ئه‌یله‌نسه باش،
کوزلرمده کیببده جیتمگان بولسه
حاضرگنه صغلوب، صغلوب جلاغان یاش.
شول وقتده مین قولیمه کتاب آلام
آنڭ ایزگی صحیفه‌لرن آقتارام
راحتله‌نوب کیته شونده جانم، ته‌نم.
شوندنغنه دردلريمه درمان طابام.
اوقوب بارغان هربر یولم، هربر سوزم،
بولا مینم یول کورسه‌تکوچی یولدزم
سویمی باشلیم بو دنیانڭ واقلقلرن
آچیلا‌در، نورلانا‌در کوڭلم، کوزم.
جیڭلله‌نه‌م، معصومله‌نه‌م مین شول چاقده
رحمت ئه‌یته‌م اوقوغانم شول کتابقه
اشانچم آرطه مینم اوز اوزیمه،
امید برلن قاری باشلیم بولاچقغه.
قایناق
دَییشدیر- ^ [تاتارجا ويکي‌پئديا]