فریدون ابراهیمی
فریدون غنی اوغلو ابراهیمی (21 نووامبر 1919، آستارا، ایندیکی گیلان اوستانی – 1947، تبریز) — دؤولت خادیمی، ناطیق و پوبلیسیست، آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی(3 سپتامبر 1945) مرکزی کومیته‌سی نین عوضوو، آذربایجان میلّی مجلیسی نین نوماینده سی، 1945 - 1946-جی ایللرده آذربایجان میلّی حؤکومتی نین باش ساوجیسی(دادستانی)[۱][۲].
فریدون ابراهیمی | |
|---|---|
 | |
| آذربایجان میلی حؤکومتی-نین باش ساوجیسی | |
| ایشده 1945–1946 | |
| شخصی بیلگیلر | |
| دوغوم | 21 نووامبر آستارا، آذربایجان، ایندیکی گیلان اوستانی، ایران |
| اؤلوم | 1947 تبریز, آذربایجان |
| سیاسی حزبی | آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی |
| آلماماتر | تهران بیلیم یوردو حوقوق فاکولته‌سی |
یاشاییشی
دَییشدیرآذربایجاندا میلّی دموکراتیک حرکاتین رهبرلریندن بیری اولان ابراهیمی فریدون غنی اوغلو 1918-جی ایلده نووامبر آیی نین 21-ده آذربایجانین آستارا شهرینده آنادان اولموشدور. [۳]
او، 1943-جو ایلدن ایران خالق پارتیاسی نین عوضوو اولوب. 1945-جی ایلده تهران بیلیم‌یوردونون حوقوق فاکولته‌سینی بیتیریب. اؤیرنجی‌لیک ایللرینده اینقیلابی حرکاتا قوشولموشدور. تبریز شهرینده یایینلانان ایران خالق پارتیاسی نین اورقانی اولان " خاور نو " ( " تزه خبر " ) قزئتی نین رداکتورو اولموشدور.
1945-جی ایلین اوکتوبر آییندا آذربایجان دموکراتیک فیرقهسینین قورولتاییندا فریدون ابراهیمی میلّی مجلیسه نوماینده سئچیلمیشدیر. او، 1945-جی ایلین دسامبر آیی‌نین 12-ده آذربایجان میلّی حؤکومتی نین باش ساوجیسی (دادستانی) تعیین اولونموشدور. فریدون ابراهیمی 1946-جی ایلده پاریسده صولح کونفرانسیندا ایشتیراک ائتمیشدیر. او، عکس‌‌اینقلابچی قووّه لره قارشی موباریزه آپاران " بابک " آدلی کؤنوللو دسته لرین تشکیلاتچی‌لاریندان بیری ایدی. " اطلاعات " ، " آژیر " ، " رهبر " ، " مردم " ، " ظفر " ، " سیاست " ، " آذربایجان " و سایر قزئت‌لرده فریدون ابراهیمی دؤورون چاتیشمامازلیق‌لارینی ایفشا ائدن پوبلیسیستیک مقاله‌لر یازمیشدی.
1946-جی ایلین دسامبر آییندا آذربایجاندا میلّی حؤکومت قان ایچریسینده بوغولدوقدان سونرا ف.ابراهیمینی حبس ائتدیلر. ف.ابراهیمینی 1947-جی ایلین مه آیی نین 22-ده تبریز شهری نین " گولوستان باغی " -ندا دار آغاجیندان آسدیلار[۴].
خالق یازیچیسی میرزه ابراهیمووون " گله جک گون " رومانیندا و شاعیره مدینه گولگونون " فریدون " پوئماسیندا فریدون ابراهیمی نین وطنپرور، قهرمان و گؤزل اینسان اوبرازی قئید اولونموشدو.
تحصیل و بیلیم‌یورد فعالیتی
دَییشدیرفریدون ابراهیمی، تهران بیلیم‌یوردونون حوقوق فاکولته‌سینده تحصیل آلدیغی 1941-جی ایلده ایرانین توده پارتیاسی نین عوضولری سیراسینا قوشولور. او، اؤز سیاسی و ادبی فعالیتینی، بیلیم‌یوردا گیردیگی ایلین اوّل‌لریندن باشلامیش و آز مودّتده سیاسی مقاله‌لری یازماغا باشلامیشدیر. بؤیوک اینقیلابچی سئیید جعفر پیشه‌‌وری‌نین طرفیندن 1943-جو ایلده " آژیر قزئتی[۵]" تأسیس اولوندوقدان سونرا همین قزئتله امکداش‌لیغا باشلامیش و همین ایلده قزئتین ایداره هئیتی نین عوضولوگونه سئچیلمیشدیر. او، اؤز مقاله‌لرینده ایمپریالیزمی و اؤلکه داخیلی ساتقین‌لارینی ایفشا ائدیردی. او، آژیر قزئتی ایله امکداش‌لیق و فعالیت ائتمه‌سی ایله یاناشی ایرانین توده پارتیاسی نین نشر ائتدیگی قزئت و ژورنال‌لارینا مقاله‌لر یازیردی. بو دؤنمده فریدون ابراهیمی نین یازدیغی مقاله‌لر ایرانین توده پارتیاسی نین پارتیانین رسمی قزئتی اولان " رهبر قزئتینده " ، آنتی‌فاشیست قزئت اولان " مردم قزئتینده " و ایرانین فهله‌لر بیرلیگی نین مرکزی بیرلشیک شوراسی‌نین رسمی قزئتی اولان " ظفر"ده و سایر موترقّی قزئت لرینده چاپ اولونوردو. همچنین، فریدون ابراهیمی آذربایجاندا دا " یئنی شرق " ، " آذربایجان " قزئت‌لری و سایر دموکراتیک نشرلرله امکداش‌لیق ائدیب گونون سوسیال و سیاسی پروبلم‌لری نین آنالیزی اوزره چوخلو مقاله‌لر یازیردی.
فریدون ابراهیمی، 1942-جی ایلین ژوئن آییندا تهران بیلیم‌یوردونون سیاسی حوقوق ایختیصاصی اوزره مأذونو اولموشدور. او، آنا دیلی اولان آذربایجان تورکجه سیندن ساوایی فارس، فرانسه و عرب دیللرینی موکمل بیلیردی. همین چاغلاردا ایرانین خاریجی ایشلر ناظیرلیگی و " اطلاعات " قزئتی طرفیندن اونا امکداش‌لیق تکلیفی اولونموشدور، لاکین او، خالقا خیدمتی، ایمپریالیزم و داخیلی ایرتیجاع ایله موباریزه نی اوستون توتدوغو و اؤزونون اساس وظیفه‌سی حساب ائتدیگینه گؤره همین تکلیف‌لری ردّ ائتمیش و آنا یوردو آذربایجانا قاییتمیشدیر.
چالیشمالاری
دَییشدیرفریدون ابراهیمی 1941-جی ایلده، تهران بیلیم یوردونون حوقوق فاکولته‌سینده تحصیل آلدیغی زامان[3]، ایران توده پارتیاسی سیرالارینا قوشولموش و عئینی زاماندا دا اؤیرنجی حرکاتیندا فعال شکیلده ایشتیراک ائتمیشدیر. ادبی فعالیتینه بیلیم یوردونا قبول اولدوغو ایلدن باشلامیش و تئز بیر زاماندا سیاسی مقاله لر ده یازماغا باشلامیشدیر[۶].
فریدون ابراهیمی 1943-جو ایلده سئیید جعفر پیشه‌‌وری نین واسیطه سیله " آژیر " قزئتی تأسیس اولوندوقدان سونرا بو مطبوع نشرله امکداش‌لیغا باشلامیش و همین ایلده ده یازیچی هئیتی نین عوضوو سئچیلمیشدیر. او، اؤز مقاله لرینده ایمپریالیزمی، اونون یئرلی ال آلتی‌لارینی ایفشا ائتمیشدیر[۷][۸].
" آژیر " قزئتینده فعالیتی ایله یاناشی فریدون ابراهیمی نین یازیلاری آردیجیل اولاراق ایران توده پارتیاسی نین رسمی اورقانی اولان " رهبر " ، آنتی فاشیست " مردم " ، فهله و زحمتکش‌لر بیرلیگی نین بیرلشمیش مرکزی شوراسی نین اورقانی اولان " ظفر " قزئت‌لرینده و دیگر موترقّی مطبوعات اورقان‌لاریندا چاپ اولونموشدور. آذربایجاندا چیخان " خاور نو " (یئنی شرق)، " آذربایجان " قزئت‌لری و س. دموکراتیک مطبوعات اورقان‌لاری ایله ده امکداش‌لیق ائتمیش، اونلار اوچون گونون ایجتیماعی-سیاسی مسله لری نین تحلیلینه حصر اولونموش چوخلو سایدا مقاله لر یازمیشدیر[۹].
گونئی اوزره تاپشیریق‌لارین یئرینه یئتیریلمه‌سی ایله باغلی میرزه ابراهیموو میر جعفر باغیرووا یازیردی. گونئی آذربایجان تاریخینی حاضیرلاماق و بو ایشله باغلی ماتریال‌لار توپلاماق مسله‌سینی پیشه‌‌وری فریدون ابراهیمی و زینالعابدین قیامی‌یه تاپشیریلمیشدیر. بونونلا باغلی بیز 100 ایل اول فارس دیلینده یازیلمیش نادر میرزه نین تبریزین تاریخی و جوغرافیاسی حاقیندا مشهور اثرینی ترجومه‌یه وئرمیشیک. تبریزده 1893، 1914 و 1921-جی ایللرده بیرینجی صینیف‌لر اوچون نشر اولونموش آذربایجان دیلی (کیتابلار تورک دیلی و وطن دیلی آدلانیر - ج.ه.) درسلیک‌لرینی سیزه گؤندریریک.[۱۰][۱۱]
5 سپتامبر 1945-جی ایل تاریخینده آذربایجان دموکراتیک فیرقهسینین رسمی اورقانی " آذربایجان " قزئتی نین ایلک سایی نشر اولونور و ائله همین تاریخدن ده فریدون ابراهیمی " آذربایجان " قزئتی ایله امکداش‌لیغا باشلاییر.
" آذربایجان " قزئتی (تبریز، 1945 - 1946)
دَییشدیر5 سپتامبر 1945-جی ایل تاریخینده آذربایجان دموکراتیک فیرقهسینین رسمی اورقانی " آذربایجان " قزئتی نین ایلک سایی نشر اولوندو. فیریدون ابراهیمی ائله همین تاریخدن ده " آذربایجان " قزئتی ایله امکداش‌لیغا باشلادی. فریدون ابراهیمی نین " آذربایجان دانیشیر...ایفتیخارلی تاریخیمیزدن بیر نئچه پارلاق صحیفه " آدلی سیلسیله مقاله‌لری 31 اوکتوبر - 21 نووامبر 1945-جی ایل (9-30 آبان 1324-جو ایل) تاریخ‌لری آراسیندا " آذربایجان " قزئتی نین (آذربایجان دموکراتیک فیرقهسینین اورقانی) 42-جی ساییندان باشلایاراق 60-جی سایی دا داخیل اولماقلا آیری-آیری باشلیقلار آلتیندا چاپ اولونموشدور. بو یازیلار فریدون ابراهیمی نین موقدّیمه‌سیندن و آذربایجانین قدیم تاریخی، اهالیسی، اونلارین میلّی کیملیگی، بو دیارین آزادلیغی، ایستیقلالیتی اوغروندا آپاردیقلاری موباریزه و فداکارلیق‌لاری، مدنیت تاریخی، دؤولت و اوردو قورولوشو، ادبیاتی، خطی، دیلی، سیاسی تشکیلات‌لاری، مذهب‌لری، گئییم، عادت-عنعنه لری عکس ائتدیرن 19 مقاله دن عیبارت‌دیر. فریدون ابراهیمی نین آذربایجان مدنیتی، تاریخی باره ده مقاله‌لری آذربایجان خالقی‌نین میلّی غورور حیسی نین اویانماسیندا موهوم رول اوینادی.[۱۲]
فریدون ابراهیمی نین سؤزوگئدن مقاله لری 1946-جی ایلده توپلو شکلینده " شوروی مدنیتی ائوی " طرفیندن " آذربایجانین قدیم تاریخی حاقیندا " آدی ایله تبریزده آذربایجان دیلینده اسکی الیفبادا چاپ اولونموشدور.[۱۳]
فریدون ابراهیمی بو توپلونون ترتیب اولونماسی باره ده اصل مقصدینی اؤزونون آذربایجان دموکراتیک فیرقه‌سی اورقانی " آذربایجان " قزئتینده فارس دیلینده چاپ ائتدیگی موقدیمه‌سینده شرح ائده رک بئله یازیر:
" بو خاطیره لری یازماقدا ایلک مقصدیم بودور کی، تهران بوش‌بوغازلارینی یئرینده اوتوردوم. ایکینجیسی، آزادلیق‌سئور و ایفتیخارلی میلتیمین حوقوقونو، تاریخینی و پارلاق مدنیتینی مودافیعه ائتمکله گؤستریم کی، او، کیمدیر، تاریخی کئچمیشی ندیر و اولو بابالاری کیملر اولوب و اؤز میلّی حیثیت‌لرینی قوروماق اوچون هانسی فداکارلیق لاری ائتمیشلر؟ ایسته ییرم کی، آزاد و دموکراتیک بیر جمعیتده اؤزونه عایید یئرینی و مؤوقئعینی الده ائتمک اوچون آیاغا قالخمیش آذربایجان میلتی نین حقیقی کیملیگینی بوتون دونیایا بیلدیرم " .[۱۴]
همین موقددیمه ده آذربایجان دیلی و مدنیتینه موناسیبتده فارس شووینیست‌لری طرفیندن حیاتا کئچیریلن معلوم سییاسته ایشاره ائدن مؤلیف یازیر:
" آوانتوریست‌لر آذربایجان میلتی نین دیلی، مدنیتی و ادبیاتی علئیهینه قلم چالماقدا داوام ائدیرلر و بیزیم دیلیمیزه، عادت-عنعنه لریمیزه موناسیبتده تام لیاقت‌سیز بیر شکیلده مینلرله آشاغیلاما و حؤرمت‌سیزلیک گؤستریرلر، بیزی تاریخسیز بیر میلت کیمی تقدیم ائدیرلر، میلتیمی تهقیر ائدیرلر، بیزی مدنیت‌سیز میلت کیمی قلمه وئریرلر، بیزی آنایاسا علئیهینه چیخان کوتله کیمی گؤستریرلر[۱۵]. بونلار آنا دیلی نین برپاسی، اونودولموش آنایاسانین اساس مادّه لری نین ایجراسی طلبینی و حقیقی دموکراتیک پرینسیپ‌لرین ایجراسینی سیاسی قانونا ضید بیر حرکت کیمی گؤستریر و بئله‌لیکله، آذربایجانین غئیرتلی و لیاقتلی موجاهیدلری و اؤولادلاری‌نین قانی باهاسینا الده ائدیلمیش نایلیت‌لری اینکار ائدیرلر".[۱۶] اولو اجدادلاریمیزین تاریخیندن، مدنیتیندن و دؤولتچی‌لیک عنعنه‌لریندن بحث ائدن فریدون ابراهیمی توپلونون " مادلار بیزیم اولو بابالاریمیزدیر " باشلیقلی یازیسیندا اوزون ایللر آذربایجانلی‌لارا قارشی سوی‌قیریم سیاستی یئریدن پهلوی‌لرین میلّی شووینیست سیاستینه قارشی اعتیراض علامتی اولاراق قئید ائدیر:
" بیزیم اولو بابالاریمیز اولان مادلار بشر تاریخینده موهوم رول اوینامیشلار. اونلار میلاددان 800 ایل اول گوجلو موستقیل دؤولت قورماغا نایل اولموشلار. بو دؤولت شیمال-غربده اورارتو (وان)، غربده آسور دؤولتی ایله همسرحد و قونشو اولموشدور. همین زامان‌لاردا ماد دؤولتی نین شرق حیصه‌سینده پارس (فارس) خالقی یاشاییردی. مادلار مدنیت و سیویلیزاسیا باخیمیندان او دؤورون ان موترقّی و اینکیشاف ائتمیش خالق‌لاری سیراسیندا آسورلار و بابیل‌لرله یاناشی دایانیردیلار. آما تاریخی تدقیقات‌لار گؤستریر کی، پارس خالقی مدنیت و یاشاییش طرزی باخیمیندان مادلارا نیسبتده خئیلی گئری قالیردیلار... " [۱۷]پاریس صولح کونفرانسی 1946
بو دؤورده فریدون ابراهیمی نین حیاتیندا ان موهوم و دیقت‌چکن حادیثه لردن بیری اونون اوروپایا، خوصوصیله ده پاریس شهرینه سفری ایدی. او، 1946-جی ایلده پاریسده صولح کونفرانسیندا ایشتیراک ائتمیشدیر.
پاریس صولح کونفرانسی 1946
دَییشدیرقئید اولونمالی‌دیر کی، پاریس صولح کونفرانسیندا ایرانا اؤز حؤکومتی نین ایکینجی دونیا موحاریبه سینده غالیب گلمیش آنتی‌هیتلر کوالیسیاسی دؤولت‌لری ایله فاشیست آلمانی‌نین اوروپاداکی کئچمیش موتفیق‌لری آراسیندا صولح موقاویله لری حاقیندا مؤوقئعینی شرح ائتمک ایمکانی وئریلمیشدی.
فریدون ابراهیمی ده آذربایجان میلّی حؤکومتی آدیندان مطبوعات نوماینده سی صیفتی ایله بو کونفرانسا گئدیر و 1946-جی ایل آقوست آیی نین 10-دان پاریس شهری نین " لوکزامبورگ " آدلانان ان مشهور تاریخی قصرینده کئچیریلن کونفرانسین ایجلاسلاریندا ایشتیراک ائدیر.[۱۸]
بو کونفرانسین ایجلاسلاریندا ایشتیراکین نتیجه سی اولاراق فریدون ابراهیمی آذربایجان دموکراتیک فیرقهسینین اورقانی اولان " آذربایجان " قزئتی نین 9 نووامبر – 10 دسامبر 1946-جی ایل تاریخ‌لری آراسیندا چیخمیش 23 ساییندا " صولح اوغروندا " باشلیغی آلتیندا پاریس صولح کونفرانسی باره ده گئنیش حسابات کاراکترلی سیلسیله مقاله لرینی چاپ ائتدیریر.[۱۹]
فریدون ابراهیمی پاریس صولح کونفرانسینا یولا دوشدوگو گوندن قاییدانا کیمی اوراداکی فعالیتینده، آذربایجانا گؤندردیگی حسابات‌لاریندا، " آذربایجان " قزئتینده بو کونفرانس باره ده " صولح اوغروندا " باشلیغی آلتیندا چاپ ائتدیردیگی سیلسیله یازیلاریندا دا آذربایجانی، اونون خالقینی، میلّی وارلیغینی، قوردوغو میلّی حؤکومتین ایصلاحات‌لارینی، آذربایجانچی‌لیق ایدئیالارینی اؤزو اوچون اساس فعالیت خطی کیمی قبول ائتمیش و سون نفسینه کیمی ده بو پرینسیپ‌لره صادیق قالمیشدیر.
پاریس صولح کونفرانسی باره ده فریدون ابراهیمی‌دن آردیجیل، ایضاحلی، دوغرو و دوزگون معلومات آلان سئیید جعفر پیشه‌‌وری 3 سپتامبر 1946-جی ایل تاریخینده آذربایجان دموکراتیک فیرقهسینین تأسیس اولونماسی نین بیر ایل‌لیگی موناسیبتیله تبریز تئاتر سالونوندا تشکیل اولونموش بایرام مراسیمینده کی نیطقینده بؤیوک بیر فخرله قئید ائتدی: " ایندی صولح کونفرانسیندا یاخین شرقده یوخ، بلکه الجزایر و تونیس‌دن گلن مطبوعات نوماینده‌لری ده بیزیم نوماینده لره دئمیشلر کی، اونلار دا بیزیم بؤیوک ایشیمیزی آلقیشلاییرلار. " [۲۰]
اؤلومو
دَییشدیربین الخالق موناسیبت‌لرده یارانان گرگینلیک سببیندن شوروی آذربایجان مسله‌سینده غرب دؤولت‌لری نین مودافیعه ائتدیگی ایرانا گوذشته گئتمگه مجبور اولدو. شوروی قوشون‌لاری بورادان چیخاریلدیقدان سونرا ایران شاه قوشون‌لاری آذربایجان میلّی حؤکومتی نین اراضی‌سینه هوجوما کئچدیلر. گوجلو موقاویمته باخمایاراق 1946-جی ایلین دسامبر آییندا شاه قوشون‌لاری میلّی حؤکومتی سوقوطا اوغرادا بیلدی. میلّی حؤکومتین بعضی عوضولری و طرفدارلاری قوزئی آذربایجانا کئچدیلر. لاکین فریدون ابراهیمی اؤز دوغما یوردوندا قالماغی سئچدی. حبس ائدیلدیکدن سونرا، 1947-جی ایلین مه ین 22-ده تبریزده کی گولوستان باغیندا آسیلاراق اعدام ائدیلدی.
حکیم آذری فرهادین و موهندیس علی اکبری علاالدین‌ین گؤردوک‌لری و دئدیک‌لریندن:
" 1947-جی ایلین مه آی‌نین 22-ده تبریز شهرینده گونشلی هاوادا بؤیوک جانلانما وار ایدی. اهالی " گولوستان باغی "-نا ییغیلمیشدی. اورادا دار آغاجی قورولموشدو. جاماعاتا معلوم ایدی کی، بو گون میلّی حؤکومتین باش ساوجیسی فریدون ابراهیمینی دار آغاجیندان آساجاقلار (دیگر اینقیلابچی‌لارین هامیسینی تبریز شهری‌نین " ساعات قاباغی " آدلانان یئرینده دار آغاجیندان آسیردیلار). " گولوستان باغی " شاه قوشونو و ژاندارمالاری ایله احاطه اولونموشدو. ساعات 12-یه یاخین اوجا بویلو، ائنلی کورک، اَینینده میله-میل پئنجک، آغ کؤینک و قیرمیزی قالستوک تاخمیش، شوخ گئییملی فریدون ابراهیمینی ژاندارمالارین احاطه‌سینده دار آغاجینا گتیردیلر. او واختا قدر ف.ابراهیمینی گؤرمه‌میشدیم. بیردن اهالی تلاطومه گلدی. ژاندارمالارا و شاه قوشونونا هوجوم ائتمک ایسته دیلر. خالقین ناحاق قانی‌نین تؤکوله‌جگیندن احتیاط ائدن ف.ابراهیمی الینی یوخاری قالدیردی و اوجا سسله دئدی: " منیم عزیزلریم، هموطنلی‌لریم، صبر ائدین، قوی قان تؤکولمه‌سین! چوخ کئچمز کی، آذربایجان خالقی غلبه چالاجاق و یئنیدن آذربایجاندا میلّی حؤکومت قورولاجاق. یاشاسین آذربایجان خالقی! یاشاسین دوغما آنا وطنیمیز آذربایجان! " جللادلار قورخولاریندان ف.ابراهیمینی درحال اعدام ائتدیلر. "
فریدون ابراهیمی و آذربایجان ادبیاتی
دَییشدیرفریدون ابراهیمی حاقیندا آذربایجان ادبیاتی نین موختلیف اثرلرینده یئر آیریلمیشدیر. 21 آذر حرکاتی ایله یاخیندان تانیش اولان و اؤزوده اصلا گونئی آذربایجانلی اولان میرزه ابراهیموو یازدیغی " گله‌جک گون " اثرینده فریدون ابراهیمی‌یه ده یئر آییرمیشدیر. میرزه ابراهیموودان سونرا حبیب ساهر، فتحی خوشگنابی، بالاش آذراوغلو، مدینه گولگون، سهراب طاهر، خلیل رضا، عاریف صفا، تاری‌یئل اومید اثرلرینده اونون پوئتیک اوبرازینی یارادیبلار.
فریدون ابراهیمی اوبرازی میرزه ابراهیمووون " گله جک گون " رومانیندا
دَییشدیر" گله جک گون " رومانی میرزه ابراهیمووون یارادیجی‌لیغیندا موهوم مرحله تشکیل ائدیر. میرزه ابراهیموو آذربایجاندا باش وئرن آزادلیق حرکاتینی روماندا پارلاق بدیعی بویالارلا عکس ائتدیرمیشدیر. آذربایجانی، ایرانی یاخیندان تانیماسی، خالقین حیاتینا دریندن بلدلیگی ادیبه بو حیاتی و شاهلیق رژیمی نین چوخ‌یؤنلو سیاسی گئدیش‌لرینی بوتون آیرینتی‌لاری ایله تصویر ائتمک ایمکانی یارادیر. بو بلدلیک اونا خالقین میلّی آزادلیق حرکاتی نین باش قهرمان‌لاریندان بیری کیمی تصویر ائتدیگی اوبرازی جانلی حیاتدان گؤتورمک شانسینی دا وئریر. بو مؤحتشم اوبرازین پروتوتیپی میلّی حؤکومتین یارادیجی‌لاریندان بیری و باش ساوجیسی اولان، فریدون ابراهیمی‌دیر.[۲۱]
روماندا خالقین آزادلیغی اوغروندا موباریزه آپاران فریدون ابراهیمی‌نین و اونون عاییله‌سی نین فاجیعه‌سی ایناندیریجی بدیعی لؤوحه لرله تصویر اولونور. " گله جک گون " ده یازیچی ایران و آذربایجان خالق‌لاری نین ایضطیراب‌لارلا دولو مشققتلی حیاتینی حسنعلی و موسی کیشی نین عاییله‌لری فونوندا عومومی‌لشدیریر. مینلرله زحمتکش اینسان بیر قارین چؤرک اوچون هر گون اساس‌سیز دهشتلی قانون‌لارلا اوزلشمه‌لی اولور. حاکیم رژیمین مأمورو حکمت اصفهانی نین " محصولون بئشده بیری رعیته چاتاجاق " امری کندلی‌لر اوچون سانکی اؤلوم حؤکمودور. بو آغریلی گونلرین بیرینده حسنعلی کیشینی ایلان چالیر و دوستونون عاییله‌سی‌نین یوکو ده اؤلوم-ظولوم دولانان موسی‌کیشی نین اوزرینه دوشور. خیرماندا تاخیل دئژی نین پوزولماسی اوستونده ه.اصفهانی موسی کیشینی آغاجا ساریتدیراراق وحشی‌جه سینه دؤیدورور. اوغول-گنج فریدون بو ایشگنجه یه، ظولمه قارشی عوصیان ائدیر، اصفهانی‌لره، اونلارا هاوادارلیق ائدن مؤوجود قانونلارا نیفرین‌لر یاغدیریر. فریدون حبس ائدیلیر و بونونلا دا عاییله نین زنجیرواری فاجیعه‌لری باشلانیر. موسی کیشی نین باشینا مین بیر بلا گلیر، یوردونون داشینی-داش اوستونده قویمور، تالان ائدیرلر. او، شیکایت ائتمک، عدالت اومیدی ایله تهرانا گئدیر. لاکین اونو هئچ کس دینله‌میر، آختاردیغی عدالتی تاپا بیلمیر، عکسینه، حبسه سالینیر. اوزلشدیگی حاق‌سیزلیق‌لار زینداندا اونو دلی ائدیر و زاواللی قوجا ائله اوراداجا اؤلور. سریّه خالا دا اری‌نین قاییتمادیغینی گؤرونجه اونو آختاریب تاپماق اوچون یولا چیخیر. آغیر یولچولوق و آجلیق ایکی اوشاغینی محو ائدیر. یول‌اوستو کندلرده اونلاری دفن ائدن آنا تهرانا گلیر. یازیچی یاخیجی بدیعی دیلله ایکی عاییله‌نین فاجیعه لری نین فونوندا بوتون خالقین مشققتلی حیاتی‌نین آیدین منظره سینی یارادیر. و سوندا حبسدن قورتولان فیریدون ابراهیمینی یئنه ده موباریزه مئیدانینا قوووشدورور. بونونلا دیقته ائدیر کی، خالقین ظولم و ایشگنجه دن، اسارت زنجیریندن یئگانه قورتولوش یولو موباریزه یه قالخماق، اینقیلاب ائتمک‌دیر. خالقین نیجاتی یالنیز میلّی بیرلیکده، میلّی وحدتده دیر. " [۲۲]
عاییله‌سی
دَییشدیرفریدون ابراهیمی‌نین آتاسی، غنی ابراهیمی اؤز دؤورونون موعاصیر دوشونجه‌لی ضیالی‌لاریندان اولموش و گیلان ایالتی‌نین رشت شهرینده میرزه محمد آخوندزاده نین (سیروس) باشچی‌لیغی ایله عدالت فیرقه‌سی یارادیلدیقدان سونرا، آستارا شهرینده عدالت فیرقهسینین تشکیلات قورولوشونو یاراتماغا باشلامیشدیر. غنی ابراهیمی 1920-جی ایلین ژوئیه آییندا عدالت فیرقهسینین انز لی شهرینده کئچیریلن ایلک کونقرسینده ایشتیراک ائتدیکدن و ایرانین کومونیست پارتیاسی نین یارادیلماسیندان سونرا همین پارتیانین تشکیلات قورولوشونون تملینی آستارادا قویور. غنی ابراهیمی دفعه لرله کومونیست دوشونجه‌لی فعالیت‌لرینه گؤره یاخالانیب محبوس اولونموشدور. 1931-جی ایلین سونلاریندا پولیس امکداش‌لاری طرفیندن اردبیل شهرینه آپاریلیب تحویل وئریله رک اورادان دا تبریزه کؤچورولموشدور. بیر مودت سونرا تبریزین حبسخاناسیندان تهرانین قاجار قصری حبسخاناسینا کؤچورولور و 2 ایل حبسدن سونرا، خسته‌لندیگینه گؤره، بوراخیلیب نهاوند رایونونا سورگون ائدیلیر. غنی ابراهیمی سورگونده اولماسینا باخمایاراق موباریزه‌سیندن گئری اوتورمور. ایراندا آزادلیق حرکاتی نین یئنیدن گوجلندیگی ایکینجی دونیا موحاریبه سی دؤنمینده 1944-جو ایلده ایرانین توده پارتیاسی نین تشکیلات تملینی نهاوندده قویور. 1946-جی ایلین دسامبر آییندا یئنیدن یاخالانیب حبس اولونور و آغیر ایشگنجه لره معروض قالیر. 1958-جی ایلین دسامبر آییندا بوراخیلدیقدان سونرا بعضی ال آلتی‌لارین واسیطه سیله زهرلندیریلیب اؤلدورولور.
ابراهیمی غنی نین حیاتی وطنی نین ایستیقلالی و آزادلیغی یولوندا، ایمپریالیزم و ایرتیجاعچی قووّه لره قارشی موباریزه ایله زنگین‌دیر و اوغلو ابراهیمی فریدونون تربیه‌سینده و دونیا گؤروشونون فورمالاشماسیندا بؤیوک تاثیر ائتمیشدیر.
اتک یازیلار
دَییشدیر- ^ Jamil Hasanli "At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946", Establishment of the National Government of Iranian Azerbaijan, p. 119
- ^ «Коммунист», 1946, 9 января
- ^ http://aze.adfmk.com/entries/m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r/firidun-i%CC%87brahimi-az%C9%99rbaycan%C4%B1n-dan%C4%B1%C5%9Fan-dili-firidun[دائمی اولو باغلانتیلی] i%CC%87brahimi-%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99ti-iftixarl%C4%B1-tariximizin-parlaq-s%C9%99hif%C9%99si
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2022-03-28. یوْخلانیلیب2021-01-06.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-17. یوْخلانیلیب2021-01-06.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-01-10. یوْخلانیلیب2021-01-06.
- ^ Əkrəm Rəhimli:http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2016/noyabr/514807.htm
- ^ Səməd Bayramzadə. Firidun İbrahimi və azərbaycançılıq (1-ci yazı), - “Bütöv Azərbaycan” qəzeti, say 08 (323), 18 may 2017
- ^ Səməd Bayramzadə - "Firidun İbrahimi - Azərbaycanın danışan dili, Firidun İbrahimi şəxsiyyəti-iftixarlı tariximizin parlaq səhifəsi"http://aze.adfmk.com/entries/m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r/firidun-i%CC%87brahimi-az%C9%99rbaycan%C4%B1n-dan%C4%B1%C5%9Fan-dili-firidun-i%CC%87brahimi-%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99ti-iftixarl%C4%B1-tariximizin-parlaq-s%C9%99hif%C9%99si Archived 2021-01-12 at the Wayback Machine.
- ^ Cəmil Həsənli - "Güney Azərbaycan: Tehran - Bakı - Moskva arasında (1939 - 1945) " Bakı 1998. s.254 i.73. http://elibrary.bsu.az/kitablar/914.pdf Archived 2018-06-13 at the Wayback Machine.
- ^ "Mozaffər" qəzeti, 1945, 29 oktyabr.
- ^ Səməd Bayramzadə. Firidun İbrahimi və azərbaycançılıq (1-ci yazı), - “Bütöv Azərbaycan” qəzeti, say 08 (323), 18 may 2017
- ^ Əhəd Vahidi.“Tərcümə və təhqiq, yoxsa təhrif və təxribat?” http://www.pensouthazerbaijan.org/2015/06/blog-post_18.html?m=1
- ^ “Azərbaycan” qəzeti (ADF orqanı), say 43, 1 noyabr 1945.
- ^ “Azərbaycan” qəzeti (ADF orqanı), say 42, 31 oktyabr 1945
- ^ “Azərbaycan” qəzeti (ADF orqanı), say 43, 1 noyabr 1945
- ^ “Azərbaycan” qəzeti (ADF orqanı), say 45, 4 noyabr 1945
- ^ https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Milli_Hokumetinin_bas_prokuroru_olmus_Firidun_Ibrahiminin_xatiresi_anilib-1064326
- ^ Eynulla Mədətli - "Firudin İbrahiminin "Sülh uğrunda" əsərinə bir baxış" https://525.az/site/?name=xeber&duzelis=0&news_id=99354#gsc.tab=0
- ^ “Azərbaycan” qəzeti (ADF orqanı), say 1 (290), 5 sentyabr 1946
- ^ Parvana Mammadli interview. October 1, 2017
- ^ Esmira Fuad interview with Voice of America. December 31, 2011. Baku, Azerbaijan