قاسم انوار
شاه قاسیم انوار (1356-1434) - گؤرکملی شاعر و صۇفی فیلوْسوْف.
| وفاتی: | شابلون:وفات تاریخی |
|---|
بو مقاله [[{{{1}}}]] مقاله‌سینه چوخ یاخین اولدوغو اۆچون، ایکی مقاله‌نی بیر مقاله‌ده بیرلشدیرمک اولار.حیاتی
دَییشدیرسئیّد علی بن هارون بن ابولقاسیم حسینی تبریزی (1356-1434) زمانه‌سی‌نین ادبی عالمینده “قاسیم”، “قاسیمی”، “قاسیمی-انوار” تخلوصلری ایله تانینمیشدی. قاسیمی-انوار گنج ایکن شیخ صدرددین اردبیلی‌نین مۆریدلریندن اوْلموش، صۇفی ایدئیالارینا عؤمرونون سوْنونادک صادق قالمیشدیر. اوْ، تقریباً بۆتون عؤمرونو مۆختلیف یاخین و اوْرتا شرق اؤلکه لرینده کئچیرمیش، کامیل مۆرشید کیمی اؤزونه خئیلی مۆرید توْپلامیشدی. گیلان ویلایتی، قزوین، هرات، بلخ، سمرقند شهرلری قاسیمی انوارین یاشادیغی، ادبی-فلسفی فعالیت گؤستردیگی، صۇفی تبلیغاتی ایله مشغول اوْلدوغو مکانلارداندیر. شاعر هراتدا اوْلارکن امیر تئیمور و اوْنون اوْغلو شاهروخ طرفیندن حؤرمتله قارشیلانمیش، لاکین یئرلی دین خادیملری‌نین طلبی و شاهروخون اوْغلو بایسونقورون خواهیشی ایله هراتی ترک ائده‌رک سمرقنده گئتمیشدی. بۇرادا اوْ، بیر مودت مشهور دؤولت خادیمی، عالیم اۇلوغ بَیین حیمایه‌‌سینده یاشامیش، سوْنرا ایسه خوْراسانا قاییداراق عبدالرحمان جامینین وطنی اوْلان جاجرود کندینده مسکن سالمیش، عؤمرونون سوْنونادک بۇرادا یاشامیش، صۇفی ایدئیالاری‌نین تبلیغی ایله مشغول اوْلموشدور. عبدالرحمان جامینین یازدیغینا گؤره، شاه قاسیم انوارین مۆریدلری ایسلام دینی احکاملارینا اعتیناسیز یاناشیر و برابرلیشدیریجی جمعیت ایدئیالاری یاییردیلار.
قاسیمی انوار همین کندده وفات ائتمیش و اوْرادا دفن اوْلونموشدور.28 اۇلوغ بَی اوْنون قبری اۆزرینده عظمتلی تۆربه تیکدیردی و بۇ عابده علم، فلسفه، ادبیات خادیملری‌نین زیارت اوْبیئکتینه چئوریلدی.
یارادیجیلیغی
دَییشدیرشاه قاسیم انوار آذربایجان ادبی مۆحیطینده عمادالدین نسیمی عنعنه‌‌لرینه صادق قالان، بۇ عنعنه‌‌لری یاشادان مۆتفککیر-شاعر کیمی مشهورلاشمیشدی. شاه قاسیم انوار بیر سێرا قزللرینی هم آذربایجان، هم ده فارس دیللریندن ایستیفاده ائتمکله یازاراق، سانکی بۇ ادبی حادیثه‌نین سیمووْلیک فوْرماسینی یاراتماق ایسته‌میشدیر.
انوارین ایستر دیوانیندا توْپلانان فارس و آذربایجان دیلینده یازدیغی شعرلر، ایسترسه ده "انیس العاریفین" اثری ماهیت اعتباریله صیرف اۆرفانی-فلسفی مظمون داشیییر. دؤرونون سۇلطانلاریندان قوْرخمایان شاعر اؤز شعرلرینده، همچینین صۇفی تعلیمینده اینسانلاری قارداشلیغا و برابرلییه چاغیریردی. شاعرین ادبی ایرثی فارس و آذربایجان (تۆرک) دیللرینده‌دیر.
اوْنون “انیسو العاشقین” (“عاشقلرین دوْستو”)، “توجه نامه” (“دقت کیتابی”)، “سۇال-جواب”، “ریساله وۆجود” (“وارلیغا داییر ریساله”) اثرلری ده معلومدور. قاسیمی انوارین کۆلیاتی غزللریندن، فلسفی مظموندا یازیلمیش مثنویلردن عبارتدیر. رۆبایلریندن بیرینه نظر یئتیرمکله اوْنون اوْبیئکتیو عالمه گئرچکچی مۆناسیبتی‌نین شاهیدی اوْلوروق:
|
رۆتبه‌ده قارینجا اوْلساق دا بۇ آن، یئنه ده چوْخ ایشده بیزیک حؤکمران.
بیر لحظه گداییق، بیر لحظه شاهیق، بیز اؤز حالیمیزا اوْلموشوق حئیران. |
|