مشهدی عزیزبیگوف
مشهدی عزیز اوغلو عزیزبیگوو (۶ ژانویه ۱۸۷۶ -۲۰ سپتامبر ۱۹۱۸) — اینقیلابچی، باکی خالق کومیسارلاری سووئتی نین و "نجات" معاریف جمعیتینین فعال عضولریندن بیری. روسیه داخیلینده‌کی بیر نئچه آنتی-چاریزم اینقیلابلارینا و گونئی آذربایجانداکی ستار خان اینقیلابینا یاخین دستک وئرمیشدیر. ایلک آذربایجانلی موهندیسلردن بیری.[۱]
| مشهدی عزیزبیگوف | |
|---|---|
 | |
| آد | مشهدی عزیزبیگوف |
| دوْغوم تاریخ | 6 ژانویه 1876 باکی |
| اؤلوم تاریخ | 20 سپتامبر 1918 (42یاشیندا) تورکمنیستان |
| اؤلوم سببی | اعدام |
| ایش | سیاستچی |
یاشاییشی
دَییشدیر
موهندیس، ایجتماعی خادیم، اینقیلابچی اولان مشهدی عزیزبیگوف ۱۸۷۶-جی ایلده باکی‌دا آنادان اولموشدور. سووئت دؤورونده اونون بنّا عائله‌سیندن گلدیگی ادعا اولونوردوسا بئله بیلینه‌نه گؤره اصلینده عزیزبیگوف زده‌گان نسلیندن اولموشدور. نایله عزیزبیگوفا و مشهدی عزیزبیگوفون اوغلو مهدی عزیزبیگوفون سؤزلرینه گؤره اصیللری تاجیر عائله‌سیندن اولموش، آتاسی عزیز عظیم اوغلو عزیزبیگوف ایسه حاجی زینالعابدین تاغییئو ایله یاخین اولموشدور. او، چار روسیه‌سی دؤورونده سیبیره سورگون ائدیلمیشدیر. ۲۰ سپتامبر ۱۹۱۸-جی ایلده کراسناوودسکدان (ایندیکی تورکمن‌باشی) ۲۰۷ کم آرالیدا یئرلشن آغجاقوم چؤلونده باکی کوْمموُناسی‌‌نین دیگر عضولری ایله بیرلیکده گوللـه‌نمیشدیر.
۱۸۹۶-جی ایلده باکی رئالنی مکتبینی بیتیردیکدن سونرا پتربورق تکنولوژی اینسیتوتونا داخیل اولموشدور. او مارکسیست ایدئولوژی‌سینه بورادا ماراق سالمیش و سونرالار روسیه سوسیال-دموکرات فهله پارتیسینین (RSDFP) ایلک عضولریندن بیرینه چئوریلمیشدیر. ۱۸۹۸-جی ایلده RSDFP-یه داخیل اولوب. ۱۸۹۹-جو ایلده پتربورق تکنولوژی اینستیتوتونا قبول اولونوب، ۱۹۰۰-جو ایلده پتربورق عالی مکتبلرینده اوخویان آذربایجانلی طلبه‌لرین همیئرلیلر جمعیتینین صدری سئچیلیب. ۱۹۰۲-جی ایلده پتربورق فهلهلرینین اینقیلابی چیخیشلارندا ایشتیراکینا گؤره حبس ائدیلیب، ۱۹۰۵-جی ایلده هومّت سوسیال-دموکرات تشکیلاتینین رهبر اؤزیینه داخیل اولوب. ائله همین ایل باکی فهلهلرینین عمومی تعطیلینده فعال ایشتیراک ائدیب، الکتریچسکایا سیلا سهمدار جمعیتینین شهر کونتوروندا ایشه گیریب، شهرده ائرمنی-موسلمان توققوشمالارینین قارشیسینی آلماغا چالیشیب. ۱۹۰۶-جی ایلده RSDFP باکی تشکیلاتینین تاپشیریغی ایله بایراغی-نوصرت (ظفر بایراغی) آدلی پارتی دؤیوش دروژیناسینی یارادیب. باکی‌دا آز مدتده موهندیس‌لیکله مشغول اولموشدور.
ژنرال-مایور عزیزآغا عزیزبیگوف آرالاریندا اولماقلا ۴ اوشاق آتاسی اولموشدور، دؤورون باکی میلیونچوسو زربیگی‌یئوین قیزی ایله ائولنمیشدیر. اؤزوده زدگان نسلیندن گلمه‌سینه باخمایاراق عزیزبیگوف بولشویکلره قوشولموش و صینیف‌سیز جمعیت آرزوسوندا اولموشدور. مشهدینین عمیسی اوغلونون نوه‌سی جانیبی عزیزبیگوف داغلیق قاراباغ محاربه‌سینده شهید اولموشدور.[۲] ایلک قادین آکادمیکلریمیزدن و آذربایجان تاریخ موزهسینین کئچمیش دیرکتورو پوسته‌خانیم عزیزبیگوفانین باباسیدیر.
موهندیس، ایجتماعی خادیم، اینقیلابچی اولان مشهدی عزیزبیگوف ۱۸۷۶-جی ایلده باکی‌دا آنادان اولموشدور. سووئت دؤورونده اونون بنّا عائله‌سیندن گلدیگی ایدیعا اولونوردوسا بئله بیلینه‌نه گؤره اصلینده عزیزبیگوف زده‌گان نسلیندن اولموشدور. نایله عزیزبیگوفا و مشهدی عزیزبیگوفون اوغلو مهدی عزیزبیگوفون سؤزلرینه گؤره اصیللری تاجیر عائله‌سیندن اولموش، آتاسی عزیز عظیم اوغلو عزیزبیگوف ایسه حاجی زینالعابدین تاغییئو ایله یاخین اولموشدور. او، چار روسیه‌سی دؤورون‌ه سیبیره سورگون ائدیلمیشدیر. ۲۰ سپتامبر ۱۹۱۸-جی ایلده کراسناوودسکدان (ایندیکی تورکمن‌باشی) ۲۰۷ کم آرالیدا یئرلشن آغجاقوم چؤلونده باکی کومموناسی‌‌‌نین دیگر عوضولری ایله بیرلیکده گوللـه‌نمیشدیر.
۱۸۹۶-جی ایلده باکی رئالنی مکتبینی بیتیردیکدن سونرا پتربورق تکنولوژی اینسیتوتونا داخیل اولموشدور. او مارکسیست ایدئولوژی‌سینه بورادا ماراق سالمیش و سونرالار روسیه سوسیال-دموکرات فهله پارتیسینین (RSDFP) ایلک عوضولریندن بیرینه چئوریلمیشدیر. ۱۸۹۸-جی ایلده RSDFP-یه داخیل اولوب. ۱۸۹۹-جو ایلده پتربورق تکنولوژی اینستیتوتونا قبول اولونوب، ۱۹۰۰-جو ایلده پتربورق عالی مکتبلرینده اوخویان آذربایجانلی طلبه‌لرین همیئرلیلر جمعیتینین صدری سئچیلیب. ۱۹۰۲-جی ایلده پتربورق فهلهلرینین اینقیلابی چیخیشلارندا ایشتیراکینا گؤره حبس ائدیلیب، ۱۹۰۵-جی ایلده هومّت سوسیال-دموکرات تشکیلاتینین رهبر اؤزیینه داخیل اولوب. ائله همین ایل باکی فهلهلرینین عمومی تعطیلینده فعال ایشتیراک ائدیب، الکتریچسکایا سیلا سهمدار جمعیتینین شهر کونتوروندا ایشه گیریب، شهرده ائرمنی-موسلمان توققوشمالارینین قارشیسینی آلماغا چالیشیب. ۱۹۰۶-جی ایلده RSDFP باکی تشکیلاتینین تاپشیریغی ایله بایراغی-نوصرت (ظفر بایراغی) آدلی پارتی دؤیوش دروژیناسینی یارادیب. باکی‌دا آز مدتده موهندیس‌لیکله مشغول اولموشدور.
ژنرال-مایور عزیزآغا عزیزبیگوف آرالاریندا اولماقلا ۴ اوشاق آتاسی اولموشدور، دؤورون باکی میلیونچوسو زربیگی‌یئوین قیزی ایله ائولنمیشدیر. اؤزوده زاده‌گان نسلیندن گلمه‌سینه باخمایاراق عزیزبیگوف بولشویکلره قوشولموش و صینیف‌سیز جمعیت آرزوسوندا اولموشدور. مشهدینین عمیسی اوغلونون نوه‌سی جانی‌بیگ عزیزبیگوف داغلیق قاراباغ محاربه‌سینده شهید اولموشدور.[۲] ایلک قادین آکادمیکلریمیزدن و آذربایجان تاریخ موزهسینین کئچمیش دیرکتورو پوسته‌خانیم عزیزبیگوفانین باباسیدیر.
سیاسی و ایجتیماعی فعالیتی
دَییشدیر
باکی فهلهلرینین چاریزمه قارشی چیخیشلاریندا یاخیندان ایشتیراک ائتمیشدیر. سانکت پتربورقدا اوخودوغو واختلاردا بورادا فهله و ایشچی صینفی‌‌نین موباریزه‌لرینه دستک وئرمیش، بو سببدن چار حکومتی طرفیندن جزالاندیریلمیشدیر. "نجات" معاریف جمعیتینین فعال عوضولریندن بیری اولموشدور. "دعوت قوچ" قزئتی‌‌نین یارادیلماسیندا یاخیندان ایشتیراک ائتمیشدیر. تاریخده‌کی ایلک موسلمان مارکسیست پارتیاسی اولاراق دا ساییلا بیله‌جک هومّتین یارادیجیلاریندان بیریدیر. ستار خان اینقیلابی دؤورونده تئز-تئز گونئی آذربایجانا گئتمیش، ارزاق، سلاح و ادبیات باخیمدان چوخلو دستک وئرمیشدیر. رشت و انز‌لی‌ده اینقیلابی ایش آپارمیش، ستار خانی ایسه شخصاً تانیمیشدیر. ۱۹۰۵-جی ایل روس اینقیلابیندا و مازوت کونستیتوسیا‌‌نی‌نین حیاتا کئچمه‌سینده ده رول اوینامیشدیر. ۱۹۰۶-جی ایلده ایران سوسیال-دموکرات ایجتیمایون-عامیون (موجاهید) پارتیاسی MK-نین عوضوو، باکی شهر دوماسینا سئچکی کامپانیاسی‌‌نین رهبرلریندن بیری سئچیلیب. ۱۹۰۸-۱۰-جو ایللرده RSDFP باکی کومیته‌سی‌‌نین تاپشیرغی ایله ایران اینقیلابینا (۱۹۰۵-۱۱) کؤمک ائتمک اۆچون بیر نئچه دفعه اورایا گئدیب، اینقیلابچیلار اۆچون گیزلی ادبیات و سلاح آپاریب. ۱۹۰۹-جو ایلده باکی‌دا یارادیلان ایران اینقیلابچیلارینا یاردیم کومیته‌سینه باشچیلیق ائدیب. همین ایلده یئنیدن نیجات جمعیتی صدری‌‌نین موعاوینی سئچیلن عزیزبیگوف ۱۹۱۰-جو ایلده باکی شهر دوماسی اوزولوگونه نامیزد ایره‌‌لی سورولوب، شهر اؤزونوایداره‌سی رئیسی وظیفه‌سینده چالیشمیش، ۱۹۱۱-جی ایلده باکی شهری اهالیسی‌‌نین یوخسول طبقه‌لرینه یاردیم گؤسترمک اۆچون شهر اؤزونوایداره‌سی یا‌‌نیندا تیکینتی بوروسو آچیب، همین ایل باکی شهر دوماسی‌‌نین عوضوو سئچیلیب، بورادا یوخسوللارین منافعی‌‌نین مودافیعه‌چیسی کیمی چیخیش ائدیب. عزیزبیگوف شهر الکتریک تکنیکی وظیفه‌سینده چالیشیب، شهر معماری اولوب، شوللار-باکی سو کمری چکیلیشینه باخان ایجراییه کومیسیاسی‌‌نین و الکتریک کومیسیاسی‌‌نین عوضوو سئچیلیب، ۱۹۱۴-جو ایلده باکی فهلهلرینین عومومی تعطیلی‌‌نین حاضرلانماسیندا ایشتیراک ائدیب.
عزیزبیگوف ۱۹۱۵-جی ایلده میلّیتیندن آسیلی اولمایاراق، قاچقینلارا یاردیم کومیته‌سی صدری‌‌نین موعاوینی، ۱۹۱۷-جی ایلده هوّمت بولشویک تشکیلاتی موقتی کومیته‌سی‌‌نین عوضوو سئچیلیب. باکی موسلمان سوسیالیست پارتیالاری بوروسونون صدری اولان عزیزبیگوف قافقاز موسلمانلان‌‌نین باکی‌دا کئچیریلن قورولتاییندا ایشتیراک و چیخیش ائدیب. ۱۹۱۷-جی ایلده باکی قوبرنیاسی ارزاق کومیته‌سی‌‌نین مووکّیلی کیمی قزالارا اعزام ائدیلیب، بولشویک باکی کومیته‌سی‌‌نین هئیتینه جلب اولونوب، یئرلی هومّتچی بولشویکلرله علاقه یاراتماق اۆچون تیفلیسه گئدیب. مرکزی تعطیل کومیته‌سی‌‌نین عوضوو کیمی، ۱۹۱۷-جی ایل سپتامبرین سونوندا باکی فهلهلرینین عمومی تعطیلینه رهبرلیک ائدیب.
مشهدی عزیزبیگوف فهله کندلیلری اؤز حوقوقلاری اوغروندا ساواشماغا چاغیرمیش، عینی زاماندا باکی‌یا الکتریکین چکیلمه‌سینده بیر موهندیس کیمی و اؤلکه‌‌‌نین مدنیتی‌‌نین اینکیشاف ائتمه‌سینده، تئاتر صنعتی‌‌نین و صنعتکارلاری‌‌نین اینکیشافی اۆچون چالیشمیشدیر. او حتی باکی دؤولت دوماسیندا عوضو اولان واختلاردا آذربایجاندا اهالینی سیاهیا آلماق و اونیورسیتت یاراتماق کیمی فیکیرلر اورتایا آتمیشدیر.
۲۶ باکی کومیساری (باکی کومموناسی)
دَییشدیراوکتوبر اینقیلابیندان سونرا سووئت روسیه‌سی‌‌نین طرفداری اولوب. اوکتوبرون سونوندا بولشویک باکی کومیته‌سی‌‌نین و هومّت تشکیلاتینین سیاهی‌سی ایله شهر دوماسینا عوضو سئچیلیب. بولشویک پارتیاسی‌‌نین قافقاز دیار کومیته‌سی طرفیندن گونئی قافقازدان مؤسیسه‌لر مجلیسینه آدایلیغینی ایره‌‌لی سورولن بولشویکلر ایچری‌سینده عزیزبیگوف دا اولوب. عزیزبیگوف ۱۹۱۷-جی ایل اوکتوبرون ۳۱-ده قناعت کووپراتیو جمعیتینین صدر موعاوینی سئچیلیب، ۱۹۱۸-جی ایل ژانویه‌نین ۳۱-ده باکی قوبرنیاسی ارزاق تشکیلاتلاری‌‌نین نظارتچی-تعلیماتچیسی تعیین اولونوب. ائله همین واخت قیرمیزی قواردیا دسته‌لری یارادان تشکیلات کومیسیاسی‌‌نین ترکیبینه سئچیلیب.
۱۹۱۸-جی ایلده باکی خالق کومیسارلاری سووئتینده قوبرنیا کومیسساری، سونرا خالق داخیلی ایشلری کومیساری‌‌نین موعاوینی ایشلمیشدیر. مه‌ین ۲۶-۲۹-دا باکی قزاسی کندلی دپوتاتلاری سووئتی‌‌نین ۱-جی قورولتایی‌‌نین ایشینده فعال ایشتیراک ائدیب و ایجراییه کومیته‌سی‌‌نین صدری سئچیلیب. ایونون ۹-دا هومّت تشکیلاتی کومیته‌سی‌‌نین یئنی هئیتی‌‌نین فخری صدری سئچیلیب.
او، ۱۹۱۸-جی ایل مارت آیی‌‌نین سونلاریندا باکی شهرینده داشناکلار طرفیندن موسلمان اهالیسی‌‌نین قتل عامی تؤردیلرکن باکی کوموناسیندا مسئول وظیفه توتموشدور. محض بو سببدن عزیزبیگوفون سیاسی فعالیتی‌‌نین بو دؤورو ضدیت‌لی‌دیر، و تاریخچیلر طرفیندن موختلیف یوزولوب. عزیزبیگوف اوللر سیاسی وضعیتین گرگینلیگیندن آسیلی اولاراق قیرغینا سس چیخارتمامیشسا بئله داشناکلارین میلتچیلیک ائدیب قارشیلارینا چیخان بوتون موسلمانلاری قیردیغینا شاهید اولدوقدان سونرا عزیزبیگوف قیرغینی ساخلاماق اۆچون نریمان نریمانوو ایله علاقه قورموش، و خوصوصاً شاماخی اهالی‌سینی خلاص ائتمیشدیر. مشدی‌‌نین فیکرینجه ساده کند جاماعاتی هئچ واخت عکس اینقیلابی قوه اولاجاق قدر تهلوکه‌لی دئییلدی. بیر باشقا منبعیه اساسلاناراق دئمک اولارکی عزیزبیگوف حتی شهرین گوناه‌سیز اهالی‌سینی قوروماق اۆچون خلاص کومیته‌لری ده تشکیل ائتمیشدیر. نریمانوو عزیزبیگوف ایله باغلانتی‌یا کئچمه‌سی‌‌نین آردیندان مارس حادثه‌لری حاقیندا ائشیتدیگیندن دهشته گلمیشدیر، او بونو مکتوبلاری‌‌نین بیرینده قئید ائدیر: شاماخی‌دان قاییداندان سونرا منیم عزیز یولداشیم م. عزیزبیگوف گؤز یاشی ایچینده شاهیدی اولدوغو فاجعه‌نی منه دانیشدی.[۳] همین ایلین مارس آییندان سپتامبرا کیمی باکی‌دا اولموش م. ا. افندی‌‌نین نقلیندن آنلاشیلدیغی قدریله عزیزبیگوف باکی سووئتینده داشناکلارین فعالیتینه قارشی اولوب. او بو باره‌ده دئییر: همین بورادا مشهدی عزیزبیگوف و (حمید) سطانوو بانا راست گلدیلر. اونلار شیکایت ائتدیلر کی، موسلمانلار آز اولدوقلارینا گؤره، ائرمنیلر آلچاق فیکیرلرینه نایل اولدولار.[۴] روح‌الله آخوندووون خاطیره‌لری و دؤورون باکینسکی رابوچی قازتینده یازیلانلارا اساساً عزیزبیگوف اولدوقجا ساکیت و تمکینلی بیر شخص ایدی، کندلیلرین و فهله‌لرین پروبلملریله یاخیندان ماراقلانار، بولشویزمله باغلی اونلاری معلوماتلاندیریردی. میلّتچی داشناک ائرمنیلر کومیسارلیقدا عزیزبیگوف کیمی بیر آذربایجانلی‌‌نین اولماسیندان ناراحات ایدیلر و بو سببدن اونو اورادان اوزاقلاشدیرماق اۆچون چوخ چالیشیر، عزیزبیگوفون اصلینده آذربایجان خالق جومهوریتینه طرف اولدوغونو ایدیعا ائدیردیلر.[۵] بوتون بونلارا باخمایاراق یعقوب محمودوو عزیزبیگوفون اصلینده مارس حادثه‌لری‌‌نین گوناهکارلاریندان بیری اولدوغونو ایدیعا ائدیر و اونو صابرآباددا قیرغین تؤره‌تدیگینی بیلدیریر. کلاسیک خالق جبهه‌سی پارتیاسی‌‌نین صدر موعاوینی، یازیچی-پوبلیسیست مهربان وزیر ایسه بونونلا راضیلاشمیر و دئییرکی بو گون هم مشهدی عزیزبیگوفون، هم ده میرحسن وزیرووون تدقیقاتچیلاری وار. بو اینسانلار حقیقتاً ده باکی کوموناسیندا اولوبلار و قیرغی‌‌نین قارشیسینی آلماق اۆچون اللریندن گلنی ائدیبلر. چونکی اونلار موعیّن بیر ایدئولوژی ایستیقامتده فعالیت گؤسترسه‌لر ده، مثلاً، میرحسن وزیروو سولچو اس‌إر ایدی، او داها چوخ فهله-کندلی صینفینی مودافیعه ائدیردی. او، عدالت‌سیزلیگه قارشی موباریزه آپاران بیر موجاهید اولوب. یوکسک اونیورسیتتلرینده تحصیل آلمیشدی، دؤورونون چوخ موتفکّیر بیر شخصیتی ایدی، اونون اثرلری قالیر، فعالیتی خاطیرلانیر. مشهدی عزیزبیگوف دا همچینین باکی‌داکی قیرغینی گوجلری چاتاجاق قدر اونون قارشیسینی آلماغا چالیشان بو ایکی شخصین اوزرینه آتماق دوزگون دئییل.[۶] آذربایجان کومونیست پارتیاسی و آذربایجان یئنی نسیل کومونیست پارتیاسی دا بو فیکیرلری دستکله‌ییر.
باکی سووئتی‌‌نین ۲۵ ایول تاریخلی فؤوق العاده ایجلاسیندا اینگیلیس قوشونلاری‌‌نین باکی‌یا دعوت اولونماسی علیهینه چیخیش ائدیب. بخکس-نین سوقوطوندان سونرا قیرمیزی عسگر دسته‌لری‌‌نین باکی‌دان سووئت هشترخا‌‌نینا کؤچورولمه‌سینی تشکیل ائدیب. عزیزبیگوف قافقاز ایسلام اوردوسونا قارشی دؤیوشلرده ایشتیراک ائدیب. آوقوستون ۱۷-ده باکی کومیسارلاری ایله بیرلیکده سِنترو-کاسپی دیکتاتوراسی طرفیندن حبس ائدیلیب، سپتامبرین ۱۴-دک حبسخانادا ساخلانیب. بورادا قاچماغا چالیشارکن تورکمن گمیسینه مینمیش آنجاق گمیده بس ائدیجی درجه تداروک اولمادیغیندان تورکمنیستانا گئتمه‌لی اولموشلاردیر، بورادا اینگیلیسلر طرفیندن سپتامبرین ۱۷-ده BXKS-نین دیگر عوضولری ایله بیرلیکده حبس ائدیلیب، کراسنووودسکدا (ایندیکی تورکمن باشی) حبسخانایا سالینیب، سپتامبرین ۲۰-ده کراسنووودسک ین ۲۰۷ کیلومترلیگینده‌کی آغجاقوم چؤلونده گولـله‌لنیب.
عزیزبیگوف، دیگر کومیسارلارلا بیرلیکده ۱۹۲۰-جی ایلده باکی‌‌نین مرکز کوچه‌لری‌‌نین بیرینده دفن ائدیلیب. ۲۰۰۹-جو ایلین اوللرین‌ده کئچمیش "۲۶-لار"، ایندیکی "ساحل" باغیندا دفن اولونان ۲۶-لارین قبری سوراخانی رایونو اراضیسینه کؤچورولدو. عایله‌سی همین واخت اونو شووه‌لانداکی عایله قبیریستانلیغیندا آناسی پوسته‌خانیمین یا‌‌نیندا دفن ائتمک قرارینا گلسه ده، کؤچورولمه پروسه‌سینده عایله‌یه هئچ بیر معلومات وئریلمه‌ییب. بحثی کئچن قبیرستانلیقدا اهنگ داشی قویولسا دا اونلاردان هانسی‌‌نین مشهدی عزیزبیگوفا عایید اولدوغو بیلینمیر.[۷]
عزیزبیگوف حاقیندا موعاصیر گؤروشلر ایسه فرقلیدی، بعضی سیاسی پارتیالار اونو آذربایجا‌‌نین موستقیل‌لیگینه قارشی اولان و آذربایجان تاریخیندن آدی سیلینمه‌سی لازیم اولان بیر شخص کیمی قلمه وئریرسه بئله، عزیزبیگوف سولچولار طرفیندن هله ده چوخ سئویلیر و موهوم بیر تاریخی فیقور کیمی مؤوقعیینی قورویور. عزیزبیگوفو بولشویزم ایدئولوژی‌سی ایله یاخینلاشدیران ان اساس فیکیرلر او ایدیکی اؤز خالقی‌‌نین بو واسطه ایله معاریفله‌نمه‌سینه و فهله-کندلی صینفی‌‌نین داها یاخشی یاشایاجاغینا اینانماسی ایدی. قافقازین ایلک مارکسیستلریندن بیری اولدوغو اۆچون دیگر پوست-سووئت اؤلکه‌لری‌‌نین سول گؤروشلو وطنداشلاری و سیاسی پارتیالاری طرفیندن‌ده تا‌‌نینان بیر شخصیتدیر.
خاطیره‌سی
دَییشدیر
عزیزبیگوف، آذربایجان ادبیاتی‌‌نین ایلک تاریخی پووِستی حساب اولونان مهدی حسین‌ین کومیسار پووستینده قهر‌مان کیمی چیخیش ائدیر. آذربایجاندا باشدا ایمیشلی پروسپکتینده‌کی کوچه اولماقلا موعین یئرلر اونون آدینی داشیییر. اونون آدینا هله‌ده قازاخیستان، روسیه،اوکراین، تاجیکیستان، اؤزبکیستان کیمی اؤلکه‌لرین موختلیف شهرلرینده اونون آدینی داشییان کوچه‌لر مؤوجوددر. ائرمنیستاندا شرفینه بیر شهر آدی وئریلمیشدیسه بئله داغلیق قاراباغ موحاربه‌سیندن سونرا شهرین آدی دَییشدیریلدی. ائرمنیستان و گورجوستاندا یئر آلان عزیزبیگوف بوستو داها سونرالار گؤتورولدو.موسکوداکی بوستو ایسه هله ده دورماقدادیر. آذربایجاندا مشهدی عزیزبیگوفون آدینا اولان بیر چوخ یئر عزیزبیگوفون اساس فعالیتی‌‌نین سووئت حاکیمیتی اوغروندا موباریزه اولدوغوندان قالدیریلمیشدیر. عزیزبیگوف رایونونون آدی خزر، متروسو ایسه کوراوغلو اولموشدور. داغیستا‌‌نین ماقورامکنت شهرینده ده مشهدی عزیزبیگوف آدینا پروسپِکت مؤوجوددور.
آنادان اولماسی‌‌نین یوز ایل‌لیگی موناسیبتیله اونون حاقیندا قیسا متراژلی باکی کومیساری مشهدی عزیزبیگوف (فیلم، ۱۹۷۵) فیلمی چکیلمیشدیر. داها بیر نئچه فیلمده، اثرلرده اونون سرعتی عکس اولونموشدور. مشهدی عزیزبیگوفون ائو موزه‌سی ۱۹۹۲-جی ایله کیمی فعالیت گؤسترمیشدیر، سونرالار اونون اشیالاری آذربایجان ایستیقلال موزه‌سینه وئریلمیشدیر.
اتک یازیلار
دَییشدیر- ^ Görkəmli Şəxsiyyət Heydər Əliyev - V.İ.Andriyanov, H.F.Mirələmov. səh 123
- ^ Родственников Мешади Азизбекова называют врагами народа[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ Odlar yurdu qəzeti 8-9 aprel, 1990-cı il
- ^ 31 mart soyqırımı: 1918-1920-cı illər mətbuatında - Akif Aşırlı
- ^ "Naşe znamya", 22 iyul 1918-ci il, № 52. "Qələmdən fırtına". Səh.3.
- ^ Əsl "26-lar" abidəsinin AXC hakimiyyəti vaxtı söküldüyünə dair yeni sensasiya...
- ^ Məşədi Əzizbəyov tarixdən silinir[دائمی اولو باغلانتیلی]