یومورتا دؤیوشدورمه(اویون)
یۇمۇرتا دؤیۆشدۆرمه - آذربایجاندا ان چوخ یازقاباغی (بایرام‌قاباغی) گونلرده اساساً اوشاق و گنجلر آراسیندا، گئنیش شکیلده اوینانیلان قدیم اویونلاریندان بیریدیر.
عومومی معلومات
دَییشدیریومورتا دؤیوشدورمه اویونو نوروز بایرامی‌نین چرشنبه‌لریندن باشلامیش اوغلان اوشاقلاری و جاوانلار طرفیندن ایجرا اولونان اویون-اَیلنجه‌لردن بیریدیر. بعضی بؤلگه‌لرده حتّی بؤیوک چیلله‌‌نین گلیشی ایله بو اویون اوینانیلماغا باشلاییر.
یومورتا دؤیوشدورمه اویونوندا هم چیی-بیشمه‌میش، هم ده بیشمیش، رنگلرله آلا-بزه‌ک بویانمیش یومورتالاردان ایستیفاده اولونور. دؤیوشمه‌دن اول طرفلرین راضیلیغی ایله یومورتالار دَییشدیریله‌رک دیشه ووروب برک-بوشلوغو یوخلانیلیر. بو، "یومورتانی دادما" آدلانیر.[۱]
اویونون قایدالاری
دَییشدیربیلیننده کی، دؤیوشدورولن یومورتالاردان بیری دیگری‌نینکیندن برکدیر، بوش اولان یومورتا‌نین صاحیبی، اونا:
- اَی، ووروم، - دئییر. "اَی، ووروم" یومورتا‌نین سیوری طرفیندن آزجا آشاغی نیشان قویماق دئمکدیر. اوشاقلارین داها چوخ سئودیگی، بو گونلرده یاشایان همین عادت اَیلنجه‌لی بیر صحنه‌یه چئوریلیر:
داش، داش...
باش یومورتام،
باش، باش...
حجی دایینی
یاندیردیم.
بیر سبدلیک
یومورتاسینی سیندیردیم.
داش، یومورتام
داش، داش...
کیمین اویون یومورتاسی چوخ سینارسا، او دا سینیقلاری ییر-ییغیش ائله‌ییر، غالیب قهرمانلار کیمی سئوینیر. بو اویوندا حیله و مهارت غالیب گلیر: "سن توت، من ووروم" ،"بونو من توتورام، اونو سن توت" ،"گل یومورتالاری دَییشیب، ووراق" ،"گل دادیشاق" ،"یوخ، سنین یومورتان زیییلیدیر" و س.
دؤیوشمه‌ده سیندیریلمیش یومورتالارلا اویون داها ماراقلیدیر. دؤیوشمه‌ده اودوزولموش سینیق یومورتالاری سیرایا دوزورلر. سونرا بورایا بیر خوروز بوراخیرلار. خوروز سیراداکی هانسی یومورتانی دیمدیکله‌ییرسه، صاحیبی سیراداکی بوتون یومورتالاری اودموش ساییلیر.
بیر اویون دا بیشمیش یومورتالاری یوخوشدان اوزو آشاغی دَیییرلتمکدیر. هانسی یومورتا داها اوزاغا دَیییرله‌نیرس، صاحیبی غالیب ساییلیر.
یومورتا دؤیوشدورمه‌‌نین خوصوصیتلری بؤیوک آذربایجان یازیچیسی جلیل محمدقولوزاد‌ه‌نین (1866-1932) بیر فئلیئتونوندا دا اؤزونه یئر آلمیشدیر. فئلیئتونداکی همین ائپیزود بئله‌دیر: "... معلومدور کی، اوشاقلار یومورتا دؤیوشدورنده اول بیر دادیرلار، یعنی یومورتالارینی دَییشدیریب وورورلار دیشلرینه و سونرا قایتاریب وئریرلر بیر-بیرینه. سونرا باشلاییرلار اویناماغا. مثلا، علی بونو قانیر کی، یومورتاسی ولی‌نین یومورتاسیندان برکدیر. اول دئییر:
- توت!
ولی دئییر:
- سن توت!
ولی دئییر:
سن توت!
آخیردا علی توتور، چونکی بیلیر کی، توتسا دا، ولی‌نین یومورتاسی سیناجاق.
ولی ده ایشی دویوب وورمور، چونکی بیلیر کی، یومورتاسی بوشدور، سیناجاق علی دئییر:
- وور!
ولی وورمور. علی یومورتاسینی یان توتور و دئییر.
- وور!
ولی وورمور، چونکی بیلیر کی، یومورتاسی سیناجاق.
علی یومورتا‌نین کونه‌سین توتور و دئییر:
- وور!
ولی وورمور، بیلیر کی، یومورتاسی سیناجاق. سونرا علی هر یئرده ولینی گؤرنده یومورتاسینی آچیق توتوب ولی‌یه دئییر:
- باخ، توتموشام، هارادان ووراجاقسانسا وور!
چونکی علی بیلیر کی، ولی‌نین یومورتاسی بوشدور".
قایناق
دَییشدیر• نوروز بایرامی انسکلوپدیاسی. باکی-2008 (شرق-غرب). ص.200.
اتک یازیلار
دَییشدیر- ^ آذربایجان ائتنوقرافییاسی، باکی-2007، "شرق-غرب" نشریاتی. اوچ جیلدده. 3. جیلد. ص. 483. ایسبن 978-9952-34-152-2