آرشین(اؤلچو بیریمی)
آرشین— شرقده اوزونلوغو اؤلچمک اۆچون ایستیفاده ائدیلن اوزونلوق اؤلچو بیریمی.
عومومی معلومات
دَییشدیرعالیملر اوزون ایللر آپاردیقلاری جیدی آراشدیرمالار نتیجه‌سینده بئله بیر فیکره گلمیشلر کی، آذربایجان اراضیسی مدنی اکینچیلیگین ان قدیم اوجاقلارینداندیر. سونراکی مدنی-تصروفات اینکیشافی زمینینده جمعیتین ایستحصال موناسیبتلرینده باش وئرن کؤکلو دییشیکلیکلر محصولدار قووّه‌لرین، ائلجه ده امک آلتلری‌‌نین یئنی-یئنی فورمالاری‌نین یارانماسینا موثبت تاثیر گؤسترمیشدیر. بو دؤورده قدیم اجدادلاریمیزین دوشونمه قابیلیتی آرتمیش، حیاتین بعضی سیرلرینی درک ائتمک باجاریغی چوخالمیش، اونلار اکینه‌جکلرده، تورپاق ساحه‌لرینده، مال-قارا‌نین سایی‌نین موعینلشدیریلمه‌سینده، یاشاییش ائولری‌نین تیکینتیسینده و دیگر یوزلرله حیاتی ایشلرده اؤلچویه - حسابلامایا احتیاج دویموشلار. اودور کی، زامان کئچدیکجه، داها دقیق و موکمّل اؤلچو بیریملری مئیدانا چیخمیشدیر. آرشین اوزونلوق اؤلچو بیریمی ده محض بئله یارانمیشدیر.
آرشین تورک سؤزو اولوب چوخ قدیملردن خالقیمیزین معیشتینه داخیل اولموش و بو گون ده کند تصروفاتیندا تورپاق اؤلچمه ایشلرینده گئنیش ایستیفاده ائدیلن 0،71 متره برابر اوزونلوق اؤلچوسودور. حتّی یئر اؤلچمک اۆچون ایکی آغاجدان هاچا شکلینده دوزلدیلن و هر آددیمی 0،71 متره برابر اولان آلت ده آرشین آدلانیر. بو هاچالاری بعضاً 2 آرشینلیق دا دوزلدیرلر.
آرشین 1931-جی ایله‌دک تورکیه‌ده گئنیش ایستیفاده اولونموش اوزونلوق اؤلچو بیریمی ایدی؛ ایپک پارچالارین اؤلچولمه‌سی اۆچون تیجارت آرشینی 60 س‌م-ا، دیگر پارچالار اۆچون 68 س‌م-ا، اینشاآت آرشینی ایسه 75،8 س‌م-ه برابر ایدی.
آرشین روسلارین و دیگر خالقلارین معیشتینه ده تورکلردن کئچمیشدیر. روسیه‌ده آرشین اون آلتینجی عصردن ایستیفاده اولونوردو. اوّللر آرشین اینگیلیس اؤلچو سیستئمینی قبول ائدن اؤلکه‌لرده 27 دۆیم (هولندجه "باش بارماق" دئمکدیر)، 1. پیوترون دؤورونده ایسه 28 دۆیم اولموش و دییشمه‌میش قالمیشدیر. 1 آرشین - 16 گیرِه (4،4 س م) = 28 دۆیم = 71،12 س‌م. آرشینین اؤلچوسو موختلیف اؤلکه‌لرده 65،2-112 س‌م آراسیندا گؤتورولموشدور.
آرشین سؤزونه ایلک دفعه"کیتابی-دده قورقود" داستا‌نیندا راست گلینیر. لاکین باشقا ادبیاتلاردا، فولکلور نومونه‌لرینده ده بو سؤز گئنیش ایشله‌دیلمیشدیر.
قایناق
دَییشدیرآذربایجان ائتنوقرافیاسی، باکی-2007، "شرق-غرب" نشریاتی. اوچ جیلدده. 3. جیلد. ص. 456