آندرانیک اوزانیان
آندرانیک اوزانیان (ائرمنیجه . Անդրանիկ Թորոսի Օզանյան؛ 25 فوریه 1865 – 31 آقوست 1927) — ائرمنیستان میلّی قهرمانی، بولقاریستانین میلّی قهرمانی. 1918-جی ایلده اساساً قاراباغ و زنگه‌زوردا آذربایجانلی‌لارین[۱]یاشادیقلاری کندلرین داغیدیلماسیندا و اهالیسی‌نین قیرغینیندا آندرانیکین باشچی‌لیق ائتدیگی دسته بؤیوک رول اوینامیشدی[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷].
آندرانیک اوزانیان | |
|---|---|
 General Andranik ت 1920 | |
| Nickname(s) | آندرانیگ پاشا |
| Born | ۲۵ فوریهٔ ۱۸۶۵ شبین‌قاراحیصار, عثمانلی ایمپیراتورلوغو |
| Died | ۳۱ آقوست ۱۹۲۷ (۶۲ یاش) ریچاردسون اسپرینقز، کالیفورنیا, U.S. |
| Buried | |
| باغلیلیق |  Dashnaktsutyun (1892–1907) بولغاریستان کراللیغی (1912–13) روسیه ایمپیراتورلوغو (1914–16)Armenian paramilitaries (1917–19) |
| خیدمت ایللری | 1888–1904 (فدایی) 1912–13 (بولقاریستان) 1914–16 (WWI) 1917–19 (ائرمنیستان) |
| روتبه | ارمنی فدایی (1899–1904)
.png){kind=small} بیرینجی لئیتنانت (Bulgaria) ژنرال مایور (روسیه)قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ منابع بدون نام باید محتوا داشته باشندائرمني کورپوسو غربي ائرمني ديويزييا کومانديري (1918) خوصوصي دؤيوش ديويزيياسي کومانديري (1919) |
| Wars | ارمنی اۇلوسال حرکتی Sasun Uprising بیرینجی بالکان ساواشی بیرینجی دونیا ساواشی آذربایجان-ائرمنیستان ساواشی (۱۹۱۸-۱۹۲۰) |
| موکافات | see below |
| Signature |  |
ایلک ایل‌لر دَییشدیر
عوثمانلی ایمپراتورلوغوندا آنادان اولوب. بیر مودّت " هنچاک " پارتیاسی نین، سونرا ایسه " داشناکسیونون " عوضوو اولوب. 1880-جی ایللرده آندرانیک عوثمانلی دؤولتینه خیانت ائتدیگی اوچون جزا کیمی اونون قولاغینی کسیرلر، بوندان سونرا اونا خالق آراسیندا " بیرقولاقلی آندرانیک " دئییرلر. آندرانیک تورکیه ده فعالیت گؤسترن ائرمنی سیلاحلی دسته‌لری اوچون سیلاح قاچاق‌مالچی‌لیغی ایله مشغول اولور. 1890-جی ایللرده تورک اوردوسونا قارشی دؤیوش‌لرده ایشتیراک ائدیر. 1904-جو ایلده تورک اوردوسو ائرمنی عوصیانینی یاتیردیقدان سونرا آندرانیک تورکیه دن قاچیر. بیر مودت قافقازدا اولور، سونرا ایسه اوروپایا یوللانیر. 1907-جی ایلده بولقاریستاندا، داشناکسیونون دؤرد قورولتاییندا ایشتیراک ائدیر.
بالکان ساواشی دَییشدیر
1912-جی ایلده ساواشی باشلایاندا، قارِقین نژده ایله بیرلیکده ائرمنی‌لردن عیبارت کؤنوللو دسته یارادیر. بورادا ائرمنی سیلاحلی دسته‌لری یئرلی تورک اهالیسینه قارشی کوتلوی قیرغین‌لار تؤرتمکله مشغول ایدی. بو دؤیوش‌لرده ایشتراکینا گؤره آندرانیک اوزانیان بولقاریستانین عالی دؤولت تلطیفی اولان، " ایگیدلیگه گؤره قیزیل خاچ " اوردِنی ایله تلطیف اولونور. بوندان علاوه اونو دیگر موکافات‌لارلا دا تلطیف ائدیرلر، همچنین آندرانیک بولقاریستان وطنداش‌لیغینا قبول اولونور.
بیرینجی دونیا ساواشی دَییشدیر
1914-جو ایلین آقوستوندا آندرانیک روسیه‌نین قافقاز اوردوسونون کوماندانی ژنرال آلکساندر مالیشایئوسکی ایله گؤروشور و روس اوردوسونا اؤز خیدمت‌لرینی تکلیف ائدیر. روس اوردوسو آندرانیکه ائرمنی حربی دسته‌لرینی فورمالاشدیرماغی تاپشیریر. تورک اوردوسونا قارشی حربی عملیات‌لاردا ایشتراکینا گؤره روس و فرانسه اوردوسونون کوماندان‌لیغی طرفیندن بیر سیرا اوردِن و مدال‌لارلا تلطیف ائدیلیر.
1916-جی ایلده چار اوردوسونون کوماندان‌لیغی ایله یارانان پروبلم‌لره گؤره جبهه‌نی ترک ائدیر. آندرانیکین تورکیه‌نین شرقینده اولدوغو بوتون مودت عرضینده، اونون باشچی‌لیق ائتدیگی سیلاحلی ائرمنی دسته‌لری بوراداکی تورک و کورد اهالیسی نین کوتله‌وی قتل‌لری ایله مشغول اولوردولار.
1917-جی ایلدن سونرا دَییشدیر
1917-جی ایل فوریه اینقیلابیندان سونرا قافقازداکی روس اوردوسو تدریجاً داغیلماغا باشلاییر. یارانمیش وضعیتدن ایستیفاده ائدن ائرمنی‌لر، اؤز سیلاحلی دسته‌لرینی گوجلندیریر، تزار اوردوسوندان قالمیش سیلاح و سورساتی منیمسه‌ییردیلر. بو زامان باشسیز قالمیش روسیه‌نین قافقاز اوردوسونون کوماندان‌لیغی آندرانیکه ژنرال-مایور روتبه‌سی وئریر، لاکین قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، یارانمیش وضعیتده کوماندان‌لیغین وئردیگی روتبه‌لر داها چوخ رمزی اهمیت کسب ائدیردی. آندرانیک 1918-جی ایلده ائرمنیستانلا تورکیه آراسیندا ایمضالانمیش موقاویله‌نی تانیماقدان ایمتیناع ائدیر. بو دفعه آندرانیک بولشویک‌لرله امکداش‌لیق ائتمگه باشلاییر، او، 1918-جی ایلین ژوئیه‌سینده استِپان شاومیانا تلقرام گؤندریر، تلقرامدا آندرانیک بیلدیریر کی، " ناخچیوان قزاسی اؤزونو شوروی روسیه‌سی‌نین بیر حیصه‌سی ساییر، و او اؤزو دسته‌سی ایله بیرلیکده بولشویک‌لرین تابع‌لیگینه کئچمگه حاضیردیر " . لاکین ژوئیه‌نین 19-او تورک اوردوسو ناخچیوانی و جولفانی توتور، آندرانیک زنگه‌زورا قاچیر. زنگه‌زوردا آندرانیکین رهبرلیک ائتدیگی سیلاحلی دسته‌لر آذربایجان کندلرینی داغیتماقلا مشغول ایدیلر. بو کندلرین اهالیسی کوتله‌وی شکیلده اؤلدورولور، دیری-دیری یاندیریلیر، قیلینجدان کئچیریلیردی.
آندرانیکین قولدورلاری‌نین وحشی‌لیگی باره ده ائرمنی تاریخچیسی آ.لالایان بونلاری یازیر:
" آندرانیکین باشچی‌لیق ائتدیگی داشناک دسته‌لری، تورک کندلی‌لری‌نین اوشاق‌لارین، قادین‌لارین و قوجالارین قتلی زامانی " بؤیوک شوجاعت " گؤستریردیلر. داشناک دسته‌لری طرفیندن توتولموش موسلمان کندلرینده، ساغ آدام‌لار قالمیردی، اونلار اینسان قالیق‌لاری ایله دولو، خارابالیغا چئوریلیردی ".
آندرانیکین سیلاحلی دسته‌لری 1918-جی ایلده ناخچیوان قزاسی نین یایجی کندینه هوجوم ائده‌رک 2500 نفری قتله یئتیریر، مئییت‌لرینی ایسه آراز چایینا آتیر. 1918-جی ایلین سونلاریندا آندرانیکین دسته‌لری قاراباغدا بیر چوخ آذربایجان کندلرینه هوجوم ائده‌رک کوتلوی قتل‌لر تؤره‌دیر، کندلری تالان ائدیر. رسمی معلومات‌لارا گؤره بو دؤورده 115[۵] آذربایجان کندی داغیدیلمیش، 10 میندن آرتیق[۵]اهالیسی قتله یئتیریلمیش، املاک‌لاری تالان ائدیلمیشدیر.[۸]
1919-جو ایلین آوریلینده آندرانیک اوچمیادزینه گلیر، بورادا او دسته‌سی نین بؤیوک حیصه‌سینی سربست بوراخیر، بیر حیصه‌سینی ایسه اؤزو ایله موهاجیرته آپاریر. بیرینجی دونیا ساواشی سیندن سونرا تورکیه حؤکومتی آندرانیکین حربی جینایتکار کیمی بین الخالق آختاریشینی اعلان ائدیر.
ائرمنی کؤنوللو دسته‌لری دَییشدیر
مارس s 1915ده واندا باشلادیلان عوصیانی دستکله‌دی. 18 آوریل 1915 تاریخینده دیلماندا خلیل پاشا رهبرلیگینده کی عوثمانلی قووهلرینی مغلوبیته اوغراتدی.
ژانویه 1916دا روس اوردوسویلا بیرلیکده بیتلیسه گیردی. اوّلکی یازین وان حادیثه‌لرینه میثلله‌مه اولاراق شهری یاندیردی و وطنداش خالقدان چوخ سایدا آدامی اؤلدورتدو. بو سببله روس دیوانی حربینده موحاکیمه اولونوب حبس اولوندو ایسه داها سونرا روتبه سی قایتاریلدی.
1917ده روس ایمپراتورلوغو ییخیلمیش، آنادولوداکی نیظاملی روس بیرلیک‌لری داغیلماغا باشلامیشدی. قافقاز جبهه‌سی کوماندیری ژنرال لبدنسکی آنادولودا ائرمنی بیرلیک‌لریندن دؤیوشن باشقا سیلاحلی بیرلیکلرین قالماماسی اوزرینه ژانویه 1918ده آندرانیکی ژنرال مایور اعلان ائتدی و او ارزورومو عوثمانلی قووّه‌لرینه قارشی مودافیعه ائتمک ایله وظیفه‌لندیریلدی.
2 مارس 1918 تاریخینده ارزوروم مرکز کوماندیرلیگینی اوزرینه گؤتوردو. ایلک گونلر اوردوسوندا نیظام یاراتماغا جهد گؤستردی، آنجاق عوثمانلی بیرلیک‌لری ارزوروما یاخینلاشدیقجا عسگرلری قیرغین‌لارا باشلادی. 12 مارس 1918 تاریخینده عوثمانلی اوردولاری ارزوروما گیررکن قاچان ائرمنی عسگرلری آرخالاریندا خاراب اولموش بیر شهر، قادین، اوشاق، قوجا چوخ سایدا اؤلو بوراخمیشلار. [۹]
ایره‌لی‌له ین قافقاز ایسلام اوردوسو قارشیسیندا اینگیلیس اوردولاری ایله بیرلشمک اوچون ایران آذربایجانینا چکیلدی، لاکین خوی شهری یاخین‌لاریندا علی احسان پاشا امرینده کی عوثمانلی اوردوسو قارشیسیندا 9 ژوئن 1918 تاریخینده مغلوب اولاراق ناخچیوانا چکیلدی.[۱۰]
28 مه 1918ده قورولان ائرمنیستان دموکراتیک جمهوریتی، عوثمانلی ایمپراتورلوغو ایله باتوم آندلاشماسینی ایمضالایینجا ائرمنیستان جومهوریتی رهبرلیگی ایله باغلارینی قوپاردی. ائرمنیستان جومهوریتی‌نین بو شرط‌لر آلتیندا وارلیغینی و قووهلرینی داغیتماغی ردّ ائدن آندرانیک، جولفا [۱۱]و ناخچیوان [۱۲] بؤلگه سینده تورک/ آذربایجان میلیس‌لرینه قارشی نیظامسیز دؤیوشو داوام ائتدیردی.
تورک اوردولاری نین ناخچیوانا ایره‌لی‌له‌مه‌سی اوزرینه زنگه‌زور داغلارینا چکیله‌رک پارتیزان حرکتی باشلاتدی. [۱۳]اینگیلیس‌لرین موداخیله‌سی اوزرینه ائرمنی حؤکومتی باریشماغا راضی اولدو. آنجاق آوریل 1919دا یئنیدن عوصیان ائدیب اوردوسویلا ایروان اوزرینه گئتدی. راضی سالیناراق خاریجه چیخاریلدی. آندرانیک موحاجیرتده فرانسه، سونرا ایسه آمریکا دا یاشاییر. آمریکادا کالیفورنیا ایالتی‌نین فرِسنو شهرینده وفات ائدیر.
موتتفیق‌لره دؤیوش بویونجا ائتدیگی یاردیم‌لاردان اؤتری فرانسه جومهورباشقانی ریمون پوانکاره طرفیندن لژیون دونور مدالی ایله موکافات‌لاندیریلدی.[۱۴]
1927-ده اؤلدو. نعشی پاریسه گتیریله‌رک پرلاشز قبیریستان‌لیغینا باسدیریلدی.
شوروی دؤورونده، آدی شوروی ائرمنیستانیندا سیاسی باخیمدان ساقینجالی ایدی. 1990دا ائرمنیستانین موستقیل‌لیگیندن سونرا یئنیدن میلّی قهرمان اعلان ائدیلدی. نعشی ایروانا گتیریلدی. ایروانین آنا مئیدانینا آندرانیک هئیکلی تیکیلدی.
28 مه 2011-جی ایلده روسیه‌نین سوچی شهری‌نین یاخین‌لیغینداکی وولکونکا قصبه‌سینده آندرانیک اوزانیانین آبیده‌سی آچیلمالی ایدی. تدبیرده کراسنودار دیاریندان 5-6 مینه قدر ائرمنی‌نین گله‌جگی گؤزله نیلیردی. آنجاق یئرلی حاکیمیت اورقان‌لاری تدبیره اعتیراض ائتدیلر. بیلدیریلدی کی، ائرمنی‌لر آبیده‌نی سؤکمه‌لی‌دیرلر، یوخسا یئرلی حاکیمیت اونو داغیتمالی اولاجاقدیر.[۱۵]
اتک‌یازی‌لار دَییشدیر
- ^ ۱٫۰ ۱٫۱ Mark Levene. Devastation: Volume I: The European Rimlands 1912-1938. Oxford University Press, 2013. S. 217.
In Van and Bitlis provinces on the one hand, and in the cross-border Kars region on the other, Armenian units—notably those led by Andranik in the latter case—went on a veritable killing spree 'emptying one Tatar (Azeri) village after another'.
- ^ The Modern Review, Volume 36, 1924.
As soon as the troops of the Azerbaidjan government had departed, the bands of Andranik began again to pillage and massacre the population... Acts of savagery and revolutional atrocities were committed by Armenian insurgents of Turkey commanded by Andeanik who continued to destroy the Musulman villages of Karabakh.
- ^ Donald Bloxham. The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians (Oxford University Press, 2005)
From mid-1918, Andranik was prominent in the destruction of Muslim settlements during the purging of the Armenian-Azeri border region of Zangezur.
- ^ Аслан Халилов. Геноцид против мусульманского населения Закавказья в 1917-1920 гг. в исторических источниках. Archived 2010-07-29 at the Wayback Machine.
- ^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ Haluk Selvi. Armenian question: from the first world war to the treaty of Lausanne. Sakarya University, 2007. S. 129.
As well as assisting the policies of Great Powers in the region, Andranik was in search of making his ideals come true. Upon his arrival, the massacres in the region hastened and 10.068 people were killed and 115 villages destroyed.
- ^ Mehmet Saray. The Principles of Turkish Administration and Their Impact on the Lives of Non-Muslim Peoples: The Armenians as a Case Study. Atatürk Research Center, 2003. S. 32.
As a result of this British protection the Armenian terror organizations, under the command of Andranik, massacred thousands of Muslim Turks.
- ^ Лалаян А., Журнал Революционный Восток, 1936, № 2—3. S. 36—37.
Дашнакские отряды, возглавляемые Андраником, Амазаспом и другими, проявили максимум “отваги” в деле уничтожения тюркских женщин и детей, стариков и подростков. Села, захваченные дашнакскими отрядами, были ими “освобождены” от живых людей и превращены в переполненные обезображенными трупами руины.
- ^ http://www.sherg.az/2012/07/05/get=51297[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ "Turks, Armenians and Erzurum, 1916-1918". 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:
- ^ Birinci Dünya Harbi Türk Harbi Kafkas Cephesi, 3. Ordu Harekatı, C. II, 2. Kitap, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1993, s. 537.
- ^ Birinci Dünya Harbi Kafkas Cephesi, 3. Ordu Harekatı, C. II, Birinci Kitap, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1993, s. 533-537.
- ^ Cafer Guli Mirzayev, “Nahcivan Kendlerinde Andranik’in Türeddiği Vahşilikler ve Ona Karşı Mübarezenin Teşkili”, a.g.e., s. 128.
- ^ Mehmet Fatih Öztarsu, Osmanlıdan Kopan Daşnakların Büyük Çözülüşü,Beyaz Tarih 9 Haziran 2015 tarihindeWayback Machine sitesinde arşivlendi., 2015
- ^ H. Pasdermadjian, Histoire de L’ Armenie, Paris, 1949, s. 465.; Lang, The Armenians, s. 114
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-04-29. یوْخلانیلیب2020-10-13.