سویوق ساواش

سوْیوق ساواش(اینگیلیسجه:Cold War،روسجا:Холодная война) ایکینجی دۆنیا ساواشی سوْنراسیندا آمریکا و شوروی بیرلیگی آراسیندا سیاست ،ایقتیصاد و تکنولوژی ساحه‌لرینده باش وئرن مۆجادیله‌لردیر.

تاریخچه

سوْیوق ساواش ایصطیلاحی ایلک دفعه ۱۹۴۷ ایلینده آمریکالی برنارد باروچ طرفیندن ایشلنمیشدی.۲.جی دۆنیا ساواشیندان سوْنرا اوْرتا و شرق اۇروپادا شوروی بیرلیگی‌نین نۆفوذو آرتمایا باشلادی و بۇ بؤلگه‌ده‌کی اؤلکه‌لری بیر اؤلچوده اؤز سۇلطه‌سی‌نین آلتینا آلدی.بۇندان قوْرخان آمریکا و مۇتفیقلری غرب اوروپا اؤلکه‌لرینده و باشقا یئرلرده کوْمونیست حیزبی‌نین ایقتیدارا گلمه‌مه‌سی اۆچون مۇختلیف ایقداملاری باشلادیلار.مارشال طرحی ایله غرب اوروپا اؤلکه‌لری آمریکا نۆفوذو آلتینا گیررکن،شرق اوروپا اؤلکه‌لرینده ده شوروی طرفلی کوْمونیست حؤکومتلرین قۇرولماسی‌یلا سوْیوق ساواش اوْرتایا چیخدی.بۇنون یانیندا آمریکا غرب اوروپانی شوروی موقابیلینده قوْروماق اۆچون مئیدانا گیردی و نتیجه‌ده ناتو قۇرولدو.بۇنا قارشی، شوروی بیرلیگی ده ورشو آندالاشماسی‌نی قۇردو و چین ده ده شوروی طرفلیلر قدرتی اله گئچیردیلر.بئله‌جه سوْیوق ساواشین شرق و غرب بلوکلاری اوْلوشدو. کوْره و ویئتنام ساواشلاری ،برلین مسئله‌سی،U2 جاسوس طیّاره‌سی‌نین حادیثه‌سی،کوبا بؤحرانی کیمی اولایلار سوْیوق ساوشین اؤنملی نوْقطه‌لریندن دیر.۱۹۶۲ ایلیندن سوْنرا مخصوصاً کوبا بؤحرانیندان بۇ یانا یاواش یاواش اوْرتایا چیخان یۇموشاما سیاستی تخاصومون یئرینی آلدی.ایکی بلوک یئنی موستقیل اؤلکه‌لرین اوْرتایا چیخماسی اتومی سیلاحلارین یاییلماسی‌نین قاباغی آلینماسی باره‌لرده گؤرشمه‌لری باشلادیلار.ایکی بلوک آراسیندا چکیشمه‌یی سوْنا یئتریمک اۆچون ۱۹۷۵ ایلینده ایکی بلوک اؤلکه‌لری‌نین قاتیلدیغی اوروپا امنیت و ایشبیرلیگی کوْنفرانسیندا نهایی سند ایمضالاندی.فقط آسیا و آفریقادا آرتان قاریشیقلیقلار یۇموشاما دؤوره‌سینی تأخیره سالیب و اۇزالتدی.فقط ۱۹۸۵ایلینده شوروی سوسیالیست جۆمهوریتلر بیرلیگی‌نین کوْمونیست حیزبی‌نین باش‌دبیری میخائیل قورباچوفون گلمه‌سی ایله ایکی بلوک آراسیندا بۇزلار اریمه‌یه باشلادی و ۱۹۸۹ ایلینده شرق اوروپادا باشلایان رژیم دییشکلیگی و سوْیوق ساواشین سمبولو اوْلان برلین دیواری‌نین ییخیلماسی‌یلا ۲.جی دۆنیا ساواشیندان باشلایان دؤوره سوْنا یئتیشمه‌یه باشلادی.۱۹۹۱ ایلنده شوروی‌نین داغیلماسی‌‌یلا سوْیوق ساواش دؤورو رسماً باشا چاتدی.