بؤیوک هون ایمپیراتورلوغو
بؤیوک هون خانلیغی اسکی‌رک تانیلمیش تورک خانلیغی دیر . بۇ خانلیغین قوروجوسو تومه‌ن خان ، اوچ یوز ایل میلاددان اؤنجه بۇ خانلیغی بیرلشتیریب ، قوروبدور . هون خانلیغینین ئه‌ن بؤیوک خاقانی مئته تانری قوت ( باغاتور خان ) دیر . چینلیلر بؤیوک چین دووارینی بۇ خانلیغی قارشیلاماق اۆچون یاپیپلار .
هونلارین کؤکی
دَییشدیرهونلارین کؤکون تانیماق اۆچون ، هونلارین دیلین تانیمالیییق . بیلگه‌لرین بیلگیسی هونلارین دیلینه گؤره چوخ آزدیر ، آمّا آز اولسادا گؤره‌ر دیر . هونلارین دیلیندن چینلی یازیچیلارین کیتابلاریندا چوخ آز سؤز قالیپدیر :
- تانگری
- قوت
- قیلیچ
بو سؤزلر هامیسی گونوموزون تورکجه‌سینده ایشله‌نیرلر .
بو بؤلومده ده‌یه‌رلی کیتابلارین بیری ایاتکار زریران آدلی کیتاب دیر .بو کیتابدا ایرانین اسکی آدی خون یئرث گه‌لیبدیر کیم "هون یئری" معنیسینده دیر . بۇ گؤستریر کیم ایرانین گئچمیش اوتورانلاری هونلار ایدیلار و شاهنامهده گه‌له‌ن تورانلیلار دا ائله بۇ هونلار دیرلار .[۱]
هونلار ایچینده یازی سیستئمی
دَییشدیرنوین اولا قورقانلاری و سئلئنگا چایینین یاخینلیقلاریندا تاپیلان داش یازیلاری هونلارین اؤزله‌رینه اولان یازی سیستئمین گؤستریر آمّا بۇ یازی سیستئمیندن یالنیز 20 حرف بۇ گونه یئتیشیپدیر . بۇ یازیلار اورخون تورک یازیلارینا چوخ یاخین یازی دیرلار .
قایناق‌لار
دَییشدیر
