محمدتقی زهتابی

محمدتقی زهتابی یا پروفسور زهتابی (کیریشچی)دوغوم؛۲۲ آذر ۱۳۰۲، شبیستر(چای محله سی)- وفات؛۱ دی ۱۳۷۷، شبیستر شهرینده؛ میلّی سیاسی چالیشقان (آذربایجان دئموکرات فیرقه سینین اویه‌سی) و تورک – آذربایجان تاریخینده هابئله دیلینده بویوک بیر بیلیجی ایدی.

محمدتقی زهتابی
محمدتقی زهتابی
فایل:Məhəmməd Tağı Zehtabı.jpg
تخلصو:	کیریشچی
دوغوم تاریخی:	اوْکتوبر 1923
وفاتی:	1998
وطنداشلیق:	ایران
پئشه‌سی:	یازیچی
تحصیلی:	Phd

زهتابی و تورک لرین تاریخی

زهتابی بویوک ایراده ایله پان فارس‌لار و فارس شوونیزمی نین تاریخی یالان لارین آچیب، یالانچی آزری (تورک یوخ غئیری تورک بیر قوم) نظریه سینی تاریخی آشغال دان لیغا آتیب و آذربایجان ی اوْلدوغو کیمین 7000 ایل دن بری تورک لرین یوردو اولماغینی ثوبوت ائدیب. پروفسور زهتابی بویوک چالیشماق ایله ایلامیلر، سومرلر، مادلار، اشکانیلر، اورارتولار، ماننالار، لولوبیلر، قوتیلر، هوریلر، و.... تورک اولماق لارین ثبوت ائتدی.

تحصیلات و یاشاییش

زهتابی آلتی یاشیندا باجیسی نین یاردیم ایله قورآن -ی کریم و آذربایجان تورکجه‌سین قادین لار قورآن مکتبینده اویره نیر. 1309 اینجی ایلده دولتی اوخولا گیریریب 1315 اینجی ایلده ایلک اوخولونون قورتاریر. سوْنرادان تبریزه گئدیب اوچ ایل عرضینده فیوضات مدرسه سینده دوققوزونجو کیلاسین 1320 اینجی ایلده بیتیریر. سوْنرادان تبیریزین دانشیسراسیندا ایکی مودتینده تحصیل آلیر. 1325 اینجی ایلده آذربایجان ین میلّی حوکومتی زامانی تبریز بیلیم یوردونون ادبیات فاکولتاسیندا اویرتمن اولور . زهتابی هله 18 یاشیلاریندا ایکن (1939) اینجی ایلده حاجی میرزه علی شبیستری نین تشبوسوایله آنا دیلینده نشر اوْلونان "آذربایجان" گونده لیینده مقاله و شئعرلری ایله چیخیش ائتمیش دیر.
دوکتور م.زهتابی " 21 آذر " حرکاتی حاقینداکی مقاله سینده آذربایجان دئموکرات فیرقه سینی آذربایجانین، ایرانین و یاخین و اوْرتا شرق خالقلاری نین میلّی آزادلیق حرکاتیندا موهوم رول اوینادیغینی قئید ائده رک یازیر: " ...بو حرکات ایکی دونیا موحاریبه سیندن سوْنرا عومومن ایران و آذربایجان آزادلیق حرکاتی نین، خصوصن میلّی آزادلیق حرکاتی نین زیروه سیدیر. بۇ حرکات علئیهینه اولانلار، ایستر داخیلده و ایسترسه ده خاریجده سئپاراتیزم آدلاندیرسالار و اونون بیگانه لرین الی ایله یاراندیغنی ایدیعا ائتسه لر ده او، اصلینده، ...هئچ بیر خاریجی ال واسیطه سی له یوخ، دؤورون ایجتیماعی حادیثه لری نین ایستگی و ایراده سی ایله یارانمیشدی... " 21 آذر " حرکاتیندا ان اساس مسله لردن بیری ده میلّی حوقوق مساله سی ایدی، لاکین او بۇ حوقوقو تکجه آذربایجان لی لار اۆچون یو، هم ده بوتون ایراندا یاشایان خالقلار اۆچون ایسته ییردی. آذربایجان دئموکرات فیرقه سی ایراندا آزادلیق و دئموکراتییانین برقرار اولماسینی بیر طرفدن آزاد لیغی سئون قوووه لرین کؤمگی، ایکینجی طرفدن ایسه، محروم میلتلرین آذربایجان کیمی اؤز میلّی حوقوقلارینا چاتماسی یولو ایله باشا دوشور. چونکی فیرقه و اونون رهبرلری میلّی ظولمون آجیسینی دادمیش و چوْخ میلتلی ایراندا میلّی قوووه نین نئجه بؤیوک قودرت اولدوغونو یاشی بیلیردیلر. اونلار یاشی باشا دوشوردولر کی، اگر محروم ایران میلتلری آذربایجان کیمی اؤز حوقوقلارینی آلماق اۆچون بیرلیکده آیاغا قالхسالار، ایران ایرتیجاسی موطلق خاجاقدیر... ایکی دونیا موحاریبه سیندن سوْنرا " 21 آذر " حرکاتی دونیادا قلبه چالان بیرینجی میلّی آزادلیق حرکاتی ایدی. بونا گؤره ده، بوتون دونیا خالقلاری نین دیقتینی جلب ائتمیشدی. اگر 1946-1947-جی ایللرده " آذربایجان " قزئتی نین صحیفه لرینه باخسانیز، فرانسه و س. آوروپا اؤلکه لری نین ایجتیماعی-سیاسی تشکیلاتلارینی و سیاسی شخصیتلری نین " 21 آذر " این قلبه سی موناسیبتیله گؤندردیکلری تبریک تئلئقراملاری دیقتی جلب ائده جکدیر. " 21 آذر " زامانی بوتون شرق و آفریقا خالقلاری، او جومله دن یاخین و اورتا شرق رئگیونو خالقلاری ایستیبداد و ایمپئریالیزمین پنجه سی آلتیندا ان آغیر و فلاکتلی گونلر کئچیریردیلر. بۇ خالقلارین آزاداه لرری، او جومله دن عراق، الجزایر، تونیس و س. اؤلکه و خالقلارین موترققی شخصلری کیمی و یا شیفاهی شکیلده " 21 آذر " حرکاتینی صمیمی قلبدن تبریک ائتمیش و اوندان بؤیوک اومید گؤزله دیکلرینی بیلدیرمیشلر. " 21 آذر " حرکاتی بۇ خالقلارین موباریزه روحونون گوجلنمه سینه جیدی تاثیر ائتمیشدیر " .

سورگونلوک

آذربایجان ین میلّی حوکومتی پوزولوب، گونئی آذربایجان فارس عیریقجی حوکومتی طرفیندن ایشغال اوْلاندان سوْنرا، شوروی گئدیب اوچ ایل سیبری ده سورگون یاشاییر. سوْنرا دوشنبه ده یاشاماق مجبوریتینده قالیر. 1333 اینجی ایل / 1954 م ایلده سورگون لوک سوْنا چاتیر و زهتابی باکی دا تحصیل ایله مشغول اولور. 1969 اینجی ایلده دوکتوراسین باکی بیلیم یوردوندان آلیر و همین ایلده خانیم دوکتور خاور اسلان لا ائولنیر. بۇ ائولنمه یین سونوجو ، بابک و آذر آدلی ایکی اوغلان دیر. زهتابی 1350 اینجی ایلده شوروی نی ترک ائدیب عراقا گئدیر. عراقدا بغداد بیلیم یوردوندا تۆرکجه و فارسجا درس لرین ین اویره تمنی اولور. اوستاد دفعه لرله آلمانا موسافیرت ائدیب اوردا اولور..

وطنه قاییدیش

ایران ایسلام اینقیلابیندان سوْنرا پروفسور زهتابی وطنه قاییدیر. ایکی ایل تبریز بیلیم یوردوندا تۆرکجه کیلاسین دا اویرتمن اولور. سوْنرا 4 ایل دوستاق دا یاشاییر. دوستاق دان چیخاندان سوْنرا شبیستره قاییدیب یازیب پوزماق لا مشغول اولور. زهتابی 1377 اینجی ایلده قلبی سیکته (؟) مریض لیکین دن سوْنرا فوت ائدیر.. رحمتلیک دکتر محمد تقی زهتابی 1377 هیجری گونش ایلی‌نین دی آییندا دونیاسینی دگیشیر (اونون وفات ائتمه سینده ترورییستلرین الی اولمالیدیر )

یارادیجیغ لاری

زهتابی بوتون عومرون پان فارس لار و آذربایجانی ایشغال آلتیندا ساخلایان لار علئیهنه ساواش دا اوْلوب. او قلم ایله گونئی آذربایجان دا یاشایان و بوتون ایراندا یاشایان تورک لرین حاق لاریندا مودافیعه ائدیردی.

• آیلیق(اتحاد یولو). بغداد
• پروانه‌نین سرگذشتی. بغداد
• باغبان ائل اوْغلو. بغداد
• چریک افسانه‌سی. استانبول
• قوی اولسون اون. تبریز
• باغبان ائل اوْغلو ۲. تبریز
• ایران تورکلری‌نین اسکی تاریخی ۱ و ۲
• شاهین زنجیرده. تبریز.

زهتابی دن بیر شئعیر

"سو" دئیبدیر منه اولده آنام "آب" کی یوخ
"یوخو" اویره تدی اوشاقلیقدا منه "خواب" کی یوخ

ایلک دفعه کی "چوره ک" وئردی منه "نان" دئمه دی
اولیندن منه "دوزدانه" "نمکدان" دئمه دی

آنام "اختر" دئمییبدیر منه "اولدوز" دئیب او
سو دوناندا دئمییب "یخدی" بالا "بوز" دئیب او

"ال" دئیب، "دست" دئمییب "برف" دئمییب "قار" دئیب او
منه هئچ وقت "بیا" سویله مییب "گل" دئیب او

یاخشی خاطیرلاییرام یازگونی آخشام چاغیلار
باغچانین گون چیخانیندا کی ایلیق گون یاییلار

او دئیردی "گل داراییم باشووی ای نازلی بالام"
"گلمه سن گر، باجیوین آستاجا زولفین دارارام"

او دئمه زدی کی «بیاشانه زنم بر سر تو
گر نیایی بزنم شانه سر خواهر تو»

بلی، داش یاغسادا گویدن سن اوسان منده بویام
وار سنین باشقا آنان واردی منیم باشقا آنام

اوزومه مخصوص اوْلان باشقا ائلیم واردی منیم
ائلیمه مخصوص اوْلان باشقا دیلیم واردی منیم

ایسته سن یولداش اولاق، بیر یاشایاق، بیرلیک ائده ک
وئریبن قول قولا بوندان سورا بیریولدا گئده ک

اولاً، اوزگه کولکلرله گره ک آخمایاسان
ثانیاً، وارلیغیما، خالقیما خور باخمایاسان

ایسته سن زور دئیه سن، میلتیمی خوار ائده سن
گون گلر، صفحه چونر مجبور اولارسان گئده سن

پروفسور دکتر محمدتقی زهتابی‌نین بیوقرافیسی اوز دیلیندن

1302 ینجی ایلین اذر آیی‌نین 22 سینده شبیسترده ، کیریشچی عاییله‌سینده دوغولدوم.

1309 ونجو تازا آچیلمیش دوولتی مدرسه‌یه گئدیب 1315 ینجی ایلده ابتدایی التینجی کیلاسی قورتاردیم.

1317 ینجی آیلده تبریزه گلیب، اوچ ایل فیوضات اوْرتا مکتب‌ینده دوققوزونجو کلاسی بیتیردیم.

1320 ینجی ایلده تبریز دانیشسراسینا داخل اوْلوب اورانی بیتیردیکدن سوْنرا 1322 1323 ونجو ایل‌لرده رشدیه ادب اوْرتا مکتب لرینده معلیم‌لیک ائتدیم.

1320 1324 ونجو ایل‌لرده تبریزده حاجی یوسف شعارین کلاسلاریندا عربجه کاتولیک‌لر کلیاسیندا فرانساجانی اویرندیم.

1325 ینجی ایلده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی واسیطه‌سی ایله تبریزده دانشگاه آچیلدی من بۇ دانشگاهین ادبیات فاکولته‌سینه قبول اوْلموش ایلک طلبه‌لردن ایدیم.

1327 ینجی ایلده عالی تحصیل آلماق اوجون قاچاق شورویه گئتدیم، حیزب-ی توده و دئموکرات فیرقه‌سی رهبرلری‌نین گوسته‌ریشی ایله ایکی ایل زیندانا محکوم اوْلوب سیبیری‌ه گونده‌ریلدیم سوْنرا دوشنبه شهرینه سورگون اوْلدو.

1333 ونجو ایلده باکی یا گلیب بئش ایل سوره‌سینده باکی دوولت اونیورسیته سی‌نین آذربایجان دیل و ادبیات فاکولته‌سینی بیتیریب عئینی زاماندا همین اونیورسیته‌نین شرق‌شناسلیق فاکولته‌سینده عرب دیلینی تدریس ائتمه‌یه باشلادیم و بۇ ایل‌لرده عرب ادبیاتی اوزره (ابونواسین حیات و یارادیجیلیغی) موضوعوندا اثریمدن مودافعه ائدیب، اوچ ایل سوْنرا ایسه دوچنت لقبی آلدیم . باکی دا اوْلدوغوم ایل‌لرده آذربایجان دئموکرات فرقه‌سی رهبرلری‌نین مخالفتی نتیجه‌سینده هئچ نه چاپ ائتدیره بیلمه‌دیم.

1350 ینجی ایلده عراقا گئتدیم و اورادا باغداد اونیورسیته‌سینده فارس دیلی و اسکی تورک دیلینی تدریس ائتدیم و یازدیغیم علمی اثرلر اساسیندا باغداد اونیورسیته‌سی منه پروفسورلوق لقبی وئردی.

1358 ینجی ایلده وطنه گلدیم تبریز اونیورسیته‌سینده آذربایجان تورکجه‌سی و عرب دیل‌لرینی تدریس ائتدیم

آنجاق ایکی ایل سوْنرا ...

ائومیده مطالعه و یازماقلا مشغول اوْلدوم.