نیمتاج سلماسی
نیمتاج خانیم سلماسی (نیمتاج خاکپور) (1989-1906)— آذربایجان شاعیره‌سی. "کاوه" شعری ایله آد قازانمیشدیر.
| نیمتاج سلماسی | |
|---|---|
 | |
| اصل آدی | نیمتاج خاکپور |
| دوْغوم تاریخی | سلماس، سلطان احمد کندی |
| اؤلوم تاریخی | 1906 میلادی- 1286 گونش ایلی تهران |
| مرازلیق | تهران، بهشت زهرا |
| یازیچیلیق ساحه‌سینین شوهرتی | کاوه شعری |
| تاثیر قویموش | {{{تاثیر قویموش}}} |
یاشاییشی
دَییشدیرنیمتاج خانیم سلماسی 1906-جی ایلده آذربایجانین سلماس بؤلگه‌سی‌نین لکیستان ماحالی نین سولطان احمد کندینده آنادان اولموشدو. آتاسی مسعود دیوان لقبلی مسعود خان، لکیستانین سرکرده‌لریندن ایدی. باباسی حاجی وزیر لکیستانی سلماسین مشهور شخصیت‌لریندن ساییلیردی. آناسی " آغا خانیم " لقبلی نرگیز خانیم ایدی.
1919-جو ایلده کورد شکاک عشیرتی نین باشچیسی اسماییل آغا سیمیتقو دسته‌لری اورمیه‌ده توپلاشدیغی زامان سلماس اهالیسی اؤزونو مودافیعه ائتمگه حاضیرلاشیب. همین واخت سلماسین لکیستان ماحالی نین اهالیسی چوخ چتین‌لیک لر 15 مین گولله الده ائدیب اؤز سیلاحلی‌لارینا تعلیم وئریردیلر. دیگر طرفدن سیمیتقو اونلاری گولله‌لری تحویل وئرمگه چاغیریب و بیلدیریب کی، اگر تسلیم اولماسانیز قادین و اوشاق‌لارین قتل‌عام ائدیله‌جگی قاچیلمازدیر. نهایت 1919-جو ایل دسامبرین 19-دا لکیستان اهالیسی ایله تالانچی سیمیتقو قوشونو آراسیندا ساواش باشلادی. لکیستانلی کیشی و قادین‌لار هامیسی ساواشا قوشولدو و بؤیوک قهرمان‌لیق گؤستردیلر. لاکین اونلاردا یالنیز 340 عدد سیلاح اولدوغو اوچون سولطان احمدده باش وئرن ساواش 2 ساعاتدان چوخ چکمه‌دی و کوردلر هر طرفدن کنده گیره‌رک لکیستانلی‌لاری قتل‌عام ائدیب، هر شئیی تالاییب آپاردیلار. کیشی‌لرین چوخو اؤلدورولدو، قادین و اوشاق‌لار ایسه اسیر دوشدو. کوردلرین الیندن قاچان‌لار قارا قیشلاق کندینه گلیب اورادا یئنیدن مودافیعه‌یه حاضیرلاشدیلار. سیمیتقو سولطان احمدی تالان ائتدیکدن سونرا قارا قیشلاقا هوجوما کئچدی و طرف‌لر آراسیندا یئنیدن قانلی ساواش باشلادی. سیمیتقو قوشونونون سایی و سیلاح-سورساتی لکیستان اهالیسیندن قات-قات چوخ ایدی. بو ساواشدا لکیستانلی‌لارا صادق خان، مسعود خان و ابراهیم خان آدلی 3 قارداش سرکرده‌لیک ائدیردی. آذربایجانلی‌لار بو غئیری-برابر ساواشدا 11 ساعاتدان آرتیق موقاویمت گؤستره بیلمه‌دیلر، بونونلا دا قارا قیشلاق کندی ایشغال ائدیلدی. غئیری-برابر ساواشدا لکیستان قوشونونون سرکرده سی مسعود دیوان ناراحات‌لیغیندان اینتیحار ائتدی و بوتون منطقه سیمیتقو طرفیندن ایشغال اولوندو.
مسعود دیوان‌ین اوغلو موهندیس تئیمور لکیستانی، شریف صنایع بیلیم‌یوردونون قوروجولاریندان بیری‌دیر، او همچنین ایرانین الکتریک صنایع‌سی نین آتاسی کیمی تانینیر. تئیمور لکیستانی آتاسی مسعود اؤلندن سونرا باجیسی نیمتاج خانیملا بیرلیکده خوی شهرینه گئدیب و اؤز تحصیلینی داوام ائتدیریب.
سلماسین لکیستان ماحالی اورمو گؤلونون شیمال ساحیل‌لرینده یئرلشیر. بو منطقه نین 9 کندی وار، بؤلگه اهالیسی نین هامیسی تورک‌دور.
نیمتاج خانیم سلماسی تهران شهرینده وفات ائدیب. بهشت زهرا مزارلیغی‌نین 111.قطعه سینده 83. قبرینده دفن ائدیلیب.
یارادیجی‌لیغی
دَییشدیراسماییل آغا سیمیتقو سلماسا هوجوم ائدن زامان دئمیشدی:
ایرانلی‌لار کیان تختین ایسته‌سه‌لر، هر قیش، باهار،
گرک اؤنجه یوردلاریندا کاوه‌لری آختارالار.
بؤیوک آدام اؤزو کیمی بؤیوک ایشلر گؤرسه اگر،
قووّه‌سیله موشکول‌‌لره حلال‌لیغین اؤزو چاتار.
اندولیس‌ده ناماز اهلی نامازینی باشلایاندا
قودس‌ده او دم جوشمالیدیر، داشمالیدیر قیزیل قانلار.
آه، ایرانلی شیکست اولوب، مرحمت یوخ زمانه دن،
اگر یوز یول رنگ چکسن ده ظاهیرینه نه خئیری وار؟
بو حئیرتدن پارچالاندی سینماز عجم پرده سی ده،
ایندی گلین، ایندی گؤرون نه گونده دیر بو قادین‌لار؟!
گؤزل رشتین زنان‌لاری - قارا ساچلاری پریشان،
آچار سیزین عئیب‌لری… گوناهیمیز سیزه چاتار
شعرلری نین کیچیک بیر قیسمی الده اولان نیمتاج خانیم سلماسی نین " قادین‌لارین کیشی‌لره خطابی " ، " تهرانا خطاب " آدلی شعرلری همین ایل‌لرین احوالی-روحیه‌سینی اؤیرنمک باخیمیندان چوخ کاراکتریک‌دیر. ایکینجی شعری قئیدسیز-شرطسیز ایالت‌لرین مرکزی حؤکومته پروتستی ده آدلاندیرماق اولار. ایالت‌لرده " قورد سورونو آپاریر " ، چوبان‌لارین گویا بوندان خبری یوخدور. باشینا پاپاق قویان‌لار هارادا ایتیب-باتیبلار کی، پاپاقسیزلارین احوالیندان حالی اولا بیلمیرلر؟ نیمتاج خانیم اونلارا باش یایلیغی گؤندرمگی تکلیف ائدیر کی، اونسوز دا اونلارین قادین‌لاردان بیر او قدر ده فرق‌لری یوخدور. خالقا باشچی‌لیق ائدن‌لرین مسکنی " پارک‌لار اولوبدور بو گون " . بو سببدن ده میلتین – اوشاق‌لارین ناله‌سی اونلار طرفیندن ائشیدیلمز اولوب. بس بو نادان باشچی‌لاری غفلت یوخوسوندان نئجه آییلتمالی؟ شاعیر تکلیف ائدیر کی:
یئتیم‌لرین گؤز یاشی آخیب گوجلو سئل اولسون، آپارسین او پارک‌لاری، بوغولسون او نادان‌لار
قیسا بیر زاماندا شعر بوتون ایراندا دیل‌لر ازبری اولور. دئییلن‌لره گؤره، ملک الشعرا بهار بو شعری اوخویارکن تعجوب‌لنیب، اؤزوندن آسیلی اولمایاراق دیک آیاغا قالخمیشدیر.
قایناق
دَییشدیر- انور چینگیزاوغلو، مشروطه انسیکلوپدیاسی، باکی، 2011. 624 ص.