تهران
تِهْران (اسکی یازیلاردا: طهران) _ ایران اؤلکه‌سی‌نین پایتختی و ان بؤیوک و ان چوخ نۆفوسلو شهری‌دیر. تهران، ایران مرکزی‌نین شومال‌غربینده یئرلشمیش بیر شهردیر. بۇ شهر ایران ایسلام جومهوریتی‌نین باشکندی‌دیر، هابئله تهران اوستانی'نین و تهران بؤلگه‌سی'نین ده مرکزی‌دیر. مساحتی ۱۵۰۰ مربع کیلومتر،[۶] اهالی‌سی‌نین سایی ۲۰۱۸-اینجی میلادی ایلده آپاریلمیش رسمی سیاهی‌یا آلماسی‌نین نتیجه‌لرینه اساساً ۹٬۰۳۳٬۰۰۳ نفر ایمیش،[۷] کی بو باخیم‌دان، باتی آسیا'نین ان چوخ نۆفوسلو و ان بؤیوک شهری سایا گلیر، آیریجا تهران کلان‌شهری، اورتا دوغو'نون اۆچونجو بؤیوک و نۆفوسلو کلان‌شهری دیر. تهران، بیرسایی نظرلره گؤره دونیانین ان بؤیوک آذربایجانلیلار یاشایان شهری،[۸] و هابئله ایستانبول‌دان سوْنرا، دونیانین ایکینجی بؤیوک تۆرکلر یاشایان شهری‌دیر.[۹][۱۰]
Tehran
تهران | |
|---|---|
| تهران | |
 _(cropped).jpg) .jpg)    .jpg)   جهت عقربه‌های ساعت از بالا: نمایی از شمال تهران، برج آزادی، دریاچه چیتگر، محلهٔ گیشا از برج میلاد، شهرک غرب و برج میلاد، تئاتر شهر، شهر تهران و بزرگراه همت از برج میلاد، کوه‌های توچال و بزرگراه مدرس، و شمس‌العماره | |
 بایراق  Seal | |
| موختصاتلار: 35°41′21″N 51°23′20″E / 35.68917°N 51.38889°Eموختصات: 35°41′21″N 51°23′20″E / 35.68917°N 51.38889°E | |
| Country |  ایران |
| اوستان | تهران اوستانی |
| بؤلگه | تهران بولگه‌سی رئی بؤلگه‌سی شمیرانات بؤلگه‌سی |
| بؤلوم | تهران بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو |
| ایداره | |
| • Mayor | Alireza Zakani |
| • City Council Chairman | Mehdi Chamran |
| اراضی | |
| • شهرلی | ۶۱۵ km2 (۲۳۷ sq mi) |
| • متروپولیتن | ۲۲۳۵ km2 (۸۶۳ sq mi) |
| اوجالیق | ۹۰۰ to ۱۸۳۰ m (۲٬۹۵۲ to ۶۰۰۳ ft) |
| جمعیت | |
| • سیخلیق | ۱۱٬۸۰۰/km2 (۳۱٬۰۰۰/sq mi) |
| • شهر | ۱۲٬۸۹۳٬۷۰۶[۳] |
| • متروپولیتن | ۱۶٬۰۰۰٬۳۷۸[۴] |
| • Population rank in Iran | جمعیتینه گؤره ایران شهرلرینین لیستی |
| دمونیم | Tehrani (اینگیلیس دیلی) |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی +۰۳:۳۰ (ایرانین رسمی ساعاتی) |
| • یای (DST) | یوتی‌سی +۰۴:۳۰ (ایرانین رسمی ساعاتی) |
| تیلفون کودلاری | (+98) ۰۲۱ |
| Climate | BSk |
| وئب سایت | www.tehran.ir |
تهران تاریخ‌ده
تهرانی ایلکین اولاراق، قاجار سولاله‌سی'نین ایلک پادیشاهی آغا محمد شاه قاجار ایران اۆچون باشکند سئچمیش‌دیر. اونون سوْنونجو پایتاخت تاریخی ۱۷۹۶-اینجی میلادی ایلدن باشلاییر. بوندان قاباق اؤلکه‌نین باشکندی شیراز، مشهد، نیشابور، ایصفاهان، قزوین، تبریز، مراغه، سۇلطانیه، همدان و باشقا شهرلر اوْلموش‌دور.[۱۱]
قاجار زامانیندان قاباق، بۇ منطقه رئی شهری (شهر-ی-رئی) آدی ایله تانینیردی؛ رئی شهری سلجوق تورکلری زامانیندا باشکند اوْلوب و قاباقجادا ساسانی دؤنمینده ایلک اولاراق «ویستام» آدلی ساسانی تورک خاقانی (شاهی) بۇ شهرده (رئی شهرینده) دؤولت قوروبدور.[قایناق گؤسترین]
تاریخ قایناقلاری اساسیندا، رئی ولایتی بیر زامان آذربایجان اوستانی‌نین بیر بؤلگه‌سی اوْلوبدور.[قایناق گؤسترین]
اهالی
تهران شهری ایرانین باشکندی اولماغینا گؤره هر اتنیک‌دن، دیلدن، مذهبدن و حتی هر میللت‌دن بۇ شهرده یاشایان واردیر. تۆرکلر، فارسلار، گیلکلر، مازنیلر، لورلار، عربلر، تورکمنلر، کوردلر، خلجلر و… بۇ شهرده یاشاییرلار. فرهنگ عمومی شوراسی‌نین آراشدیرماسینا گؤره تهراندا ۵۸٪ فارس و ۳۰٪ تورک یاشاییر، آنجاق بعضی خاریجی قایناقلار تورکلرین ساییسین داها چوخ قئید ائدیبلر. احمد داووداوغلو تورکیه‌نین اسکی خاریجه ایشلر باخانی تهران زیارتینده دئمیشدی: تهران ایستانبول‌دان سوْنرا دونیانین ایکینجی بؤیوک تورک شهری دیر، تهرانین آنکارادان چوْخ تورکو اولماسا اوندان آز تورکو اولماز.[۱۰]
ایرانین «فرهنگ عمومی» شوراسی‌نین تخمینی آمارلاری‌نین اساسیندا تهرانین اتنیک ترکیبی؛
آنجاق بعضی قایناقلاردا تهرانین اتنیک ترکیبین بئله قئید ائدیبلر؛
تهران قدیم محله‌لری
- آزری
- آتابک
- ارک
- اود لا جان
- دولاب
- باغ آزری
- توپ‌خانا
- خانی‌آوا
- دوشان‌تپه
- سنگلج
- قئیترییه
- مولوی
- یاخشی‌آوا
- دیزآشیب
تاریخی و گزمه‌لی یئرلری
- شمس‌العماره
- گولوستان سارایی
- سعدآوا کاخی
- ائرم پارکی
- المهدی پارکی
- بعثت پارکی
- تالاقانلی پارکی
- جمشیدییه پارکی
- رازی پارکی
- لاله پارکی
- ملت پارکی
- ولایت پارکی
گؤرونتولر
بیرده باخ
قایناقلار
- ^ City of Tehran Statisticalyearbook. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-04-13. یوْخلانیلیب2022-05-30.
- ^ Tehran, Environment & Geography Archived 2015-11-17 at the Wayback Machine.. Tehran.ir.
- ^ Statistical Center of Iran > Home.
- ^ Major Agglomerations of the World - Population Statistics and Maps (2018-09-13).
- ^ Urban population: Data for تهران بولگه‌سی. ~97.5% of county population live in Tehran city
Metro population: Estimate on base of census data, includes central part of Tehran province and کرج بؤلگه‌سی and Fardis from البورز اوستانی - ^ The official web site of Tehran city. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2008-10-13. یوْخلانیلیب2015-08-09.
- ^ گنجه‌ای, سجاد; امیدوار, بابک; ملک محمدی, بهرام; نوروزی خطیری, خدیجه (2017-12-21). "ارزیابی و تدوین شاخص‌های حمل و نقل اضطراری (مطالعه موردی: شریانهای اصلی شهرداری منطقه یک تهران)". مهندسی عمران. 0 (0): 0–0. doi:10.24200/j30.2017.1244. ISSN 1028-7167.
- ^ https://www.photius.com/countries/iran/society/iran_society_azarbaijanis.html
- ^ ۹٫۰ ۹٫۱ Güldiken, Kadir (1998). “İran’da Yaşayan 33 Milyon Türkü Düşününüz”, Azerbaycan, sayı 322, sayfa: 44
- ^ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ "En çok TÜRKÇE konuşulan ikinci şehir Tahran'dır." - Ahmet DAVUTOĞLU, Youtube
- ^ ایرانین باشکندی کؤچورولور. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-04. یوْخلانیلیب2015-08-09.
- ^ شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۶۹۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:تهران/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱–۶۰–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ^ فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها وکلان شهرها/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس *بهاء:۱۰۰۰۰۰ ریال-شابک:۷–۶۸–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)*یادداشت:عنوان دیگر:طرح و بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی) سال ۱۳۸۹ *توصیفگر:شاخص‌های غیرثبتی+شاخص‌های فرهنگی+گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها و کلان‌شهرها *توصیفگر:ایران ۳۸۶۲۸۹ *تهران۱۹۹۰۶۶ /مشهد۲۹۲۳۴۱ /اصفهان ۱۷۰۰۱۷/تبریز۱۸۴۸۱/کرج ۲۷۸۲۵۲/شیراز۲۵۱۷۰۳/اهواز۱۷۶۴۰۳/قم۲۷۰۸۷۷ *شناسنامه افزوده:واعظی، منصور، ۱۳۳۳–۷۳۵۰۶۸ *شناسنامه افزوده:شرکت پژوهشگران خبره پارس /شورای فرهنگ عمومی *مرکز پخش:خیابان ولیعصر، زرتشت غربی، خیابان کامبیز، بخش طباطبایی رفیعی، پلاک۱۸، تلفن:۷–۸۸۹۷۸۴۱۵ ketabnashr@gmail.com *لیتوگرافی، چاپ وصحافی:سازمان چاپ و انتشارات اوقاف
- ^ Çehregani, Mahmut Ali (2003). “Hedefimiz Millî Kültürümüze Sahip Çıkmak”, 2023, Sayı 14, Ankara.
- Oriental Encyclopaedia – Looklex : Tehran city Archived ۲۰۱۰–۱۲–۱۷, at the Wayback Machine.