پیتر زیمان
پیتر زیمان (۱۸۶۵-۱۹۴۳) — اوکسفورد، گئتتینگئن، ایستراسبورق، قلازقو، بروکسل و پاریس بیلیم یوردونون فخری دوکتورو، دۆنیا شؤهرتلی فیزیک.
پیتر زیمان | |
|---|---|
 | |
| دوغوم | ۲۵ مهٔ ۱۸۶۵ هولند |
| اؤلوم | ۹ اوْکتوبر ۱۹۴۳ (۷۸ یاش) آمستردام, Netherlands |
| میلیت | هولند |
| تحصیل یئری | لیدن بیلیم یوردو |
| تانینماق سببی | زیمان اثری |
| حیات‌یولداشی(لاری) | Johanna Elisabeth Lebret (ائولی ۱۸۹۵–۱۹۴۳) |
| جایزه‌لر |
|
| علمی منسبی | |
| ساحه‌لر | فیزیک |
| راهنما اۇستادی | Heike Kamerlingh Onnes |
حیاتی
دَییشدیرپیتر زیمان ۱۸۶۵-جی ایلده هولندنین زونِنمایر کندین‌ده، دین خادیمی عائله‌سین‌ده دۆنیایا گلمیش‌دیر. گنجلیین‌ده لاتین و یونان دیللرینی اؤیرنمیش زیمان علمی آراشتیرمالارا ماراق گؤسترمیش و ۱۸۸۵-جی ایلده لیدن بیلیم یوردوسی داخیل اوْلموش‌دور. اورادا مشهور فیزیکلر هایکه کامرلینق-اوننس و هندریک لورنتز رهبرلیگی آلتین‌دا علمی فعالیتله مشغول اوْلموش‌دور. یوکسک سوییه‌ده علمی تجروبه آپارماق باجاریغی اونا ۱۸۹۲-جی ایلده هارلئم علمی جمعیتینین قیزیل مئدالینی قازاندیرمیش و بیر ایل سوْنرا دوکتورلوق علمی درجه‌سی آلماسینا تکان وئرمیش‌دیر.
فعالیتی
دَییشدیرزیمانین اساس تجروبه ساحه‌سی مغناطیسی خاصیّت و ایشیق حادثه‌سینه عایید ایدی. پیتر زیمانادک یالنیز ایکی ماقنیت-اوپتیک حالی بیلینیردی. بونلارین بیری ایسکاتلند فیزیکی کئرر، دیگری ایسه اینگیلیس عالیمی مایکل فارادی طرفین‌دن کشف ائدیلمیش‌دی. زیمان ایسه ایشیغین اؤزونو دئییل، منبع یینی تاپماق اۆچون بیر سیرا تجروبه‌لر آپارمیش‌دیر. اونون اساس مقصدی ۱۸۶۰-جی ایللرده ماکسول طرفین‌دن یارادیلان، داها سوْنرا لورئن‌سین اینکیشاف ائتدیردیی الکترومغناطیس نظریه‌سینین آراشدیریلماسی ایدی.
ماکسول نظری اولاراق ایشیغین الکترومغناطیس ساحه‌لرین‌دن عبارت اوْلدوغونو بیلدیرمیش‌دی. اونون نظریه‌سی آلمان فیزیکی هئنریخ هئرسین آراش‌دیرمالاری ایله اثبات اوْلونموش‌دو. بۇ نظریه داها سوْنرا لورنتز طرفین‌دن اینکیشاف ائتدیریل‌سه ده، تجروبی نتیجه‌لر کیفایت قدر یاخشی دئییل‌دی. زیمان دا ایلک تجروبه‌لرین‌ده اوغورسوزلوغا دوچار اوْلموش‌دو. لاکین بونا باخمایاراق، متانتینی ایتیرممیش و تجروبه‌لرینی داوام ائتدیرمیش‌دی.
همین دؤورده تجروبه‌لرده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری فیزیکی روولئندین هازیرلادیغی حسّاس جیهازدان ایستیفاده ائدیلیردی. او، لورنتزله بیرگه کئچیریله‌ن چوخسای‌لی تجروبه‌لردن سوْنرا نهایت الکترومغناطیس دالغالارینین ایسپئکترلره پارچالاندیغینی آشکار ائتمیش‌دی‌دی. بۇ حادثه "زیمان اثری" آدینی آلمیش‌دیر.
ایسپکترلرین پارچالانماسی، الکتریک یوکله‌نمه‌سینین ویبراسییا ائدن هیسسجیکلرله موتناسیبلیینی، همچینین اونون منفی یوکلندیینی آشکارا چیخارمیش‌دیر. بۇ نتیجه‌لر لورئن‌سین الکترون حاقین‌دا فیکیرلرینی تسدیقلمیش، همچینین اونون کشف ائتدیی الکترونون ۱۸۹۷-جی ایلده تومپسون طرفین‌دن قاز واکووم بورولارین‌دا الکتریک بوشالماسی نتیجه‌سین‌ده کشف ائدیله‌ن الکترونلا عئینی اوْلدوغونو اثبات ائتمیش‌دیر. زیمان اثری آتومون قۇرولوشونو آراشدیرماغا کؤمک ائدن اساس واسطه‌لردن بیری‌دیر. ایسپئکترال ختتلرین اوچ دئییل، داها چوْخ حیصّه یه پارچالاندیغینین کشف ائدیمه‌سی داها سوْنرالار کوانت نظریه‌سینین اثباتین‌دا چوْخ موهوم رول اوینامیش‌دیر.
۱۹۰۲-جی ایلده پیتر زیمان و هندریک لورنتز "مغناطیسی خاصیّتین شوالانمایا تأثیرینی آشکارا چیخاران آراشتیرمالارین اهمیتینه گؤره" فیزیکا اوزره نوبل اؤدولینا لایق گؤرولموشلر.
پیتر زیمان ۱۹۰۸-جی ایلده آمستردام اونیورسیتتین‌ده فیزیکا اینستیتوتونون دیرئکتورو وظیفه‌سینه تعیین اوْلونموش و ۱۹۲۳-جو ایلده بورادا یئنی فیزیکا لابوروتورییاسینی یاراتمیش‌دیر. اؤلومون‌دن سوْنرا همین لابوروتورییایا زیمانین آدی وئریلمیش‌دیر.
کشفلری و اؤدوللاری
دَییشدیر
عالیمین سوْنراکی فعالیتی ایشیغین شفاف ماده لر اوزرین‌ده (شوشه و کوارس کیمی) دقیق سرعتینی اؤلچمک اوْلموش‌دور. او، دییشیک‌لیکلرین تکجه ایشیغین سرعتین‌دن و فرق‌لی موحیط‌ده سینماسین‌دان دئییل، هم ده ایشیغین تئزلیین‌دن آسی‌لی اوْلدوغونو آشکارا چیخارمیش‌دیر. زیمانین نتیجه‌لری او دؤورده آلبرت اینشتین کشف ائتدیی نیسبی‌لیک نظریه‌سیله اوزلاشیردی. فیزیک همچینین، الکتریکله یوکلنمیش آتوملاری چکیلرینه گؤره فرقله‌ن‌دیرمک مقصدیله کومبینه ائدیلمیش ماقنیت-الکتریک پوزولمالارینین مئتودیکاسینی ایشلمیش و بیر نئچه یئنی ایزوتوپلار (موختلیف چکی‌لی، لاکین نووه‌سی عئینی اوْلان کیمیوی المنت) کشف ائتمیش‌دیر.
زیمان مدنی، یومشاق طبیعت‌لی، اطرافین‌داکیلارلا مولاییم داورانان اینسان اوْلموش‌دور. او اؤز ایستیی ایله علمی فعالیتینه سون قویاراق ۱۹۳۵-جی ایلده آمستردام اونیورسیتتینی ترک ائتمیش‌دیر.
پیتر زیمان اوکسفورد، گئتتینگئن، ایستراسبورق، قلازقو، بروکسل و پاریس اونیوئسیتئتلرینین فخری دوکتورو آدینی آلمیش، لندن کرال جمعیتینین رومفورد و آمریکا بیرلشمیش ایالتلری میلّی علملر آکادمییاسینین درپیر مئداللاری، فرانسه علملر آکادمییاسینین اوایلد اؤدولی ایله تلتیف ائدیلمیش‌دیر.
دۆنیا شؤهرتلی فیزیک ۱۹۴۳-جو ایلده وفات ائتمیش‌دیر.
ایستینادلار
دَییشدیر- ^ Fellows of the Royal Society. Royal Society. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-03-16.
- ^ "Although not included in the published paper, you may be interested in a picture of Pieter Zeeman, as well as a photo he took of the effect named for him. " [۱]