کابول
کابول فارسجا: کابل افغانیستانین پایتختی‌دیر. بۇ شهر ۲۰۰۰ و ۱۵۰۰-جو میلاددان اؤنجه ایل‌لر آراسین‌دا سالینیب‌دیر. کابول شهری‌نین اهالی‌سی ۲۰۰۶–جی ایله اوْلان تخمینه اساساً ۲.۵۳۶.۳۰۰ نفردیر. عئینی زامان‌دا اؤلکه‌نین کابول ویلایتی 'نین ده اداره مرکزی اوْلان شهر اؤلکه‌نین شرقین‌ده یئر آلیر. ۲۰۱۱-جی ایلین رسمی رقه‌ملرینه گؤره شهر اطرافی لئریلئ بیرلیک‌ده ۳،۹ میلیونا یاخینلاشان اهالیسیله یالنیز اؤلکه‌نین دئییل مرکزی آسیا 'نین دا اهمیت‌لی مرکزلری آراسین‌دادیر.
کابول
کابل | |
|---|---|
 Clockwise from top: A Hindu Kush mountain behind a neighborhood; The دریای کابل چایی in a filled state; Abdul Haq Square with large microdistricts in the background; Inside the 16th-century Gardens of Babur; The Abdul Rahman Mosque | |
  کابول  کابول | |
| Coordinates: 34°32′N 69°10′E / 34.533°N 69.167°Eموختصات: 34°32′N 69°10′E / 34.533°N 69.167°E | |
| اؤلکه |  افغانیستان |
| ویلایت | کابل |
| No. of districts | 22 |
| Capital formation | 1776 |
| ایداره | |
| • نووع | Municipality |
| اراضی | |
| • جمع | ۱٬۰۲۳ km2 (۳۹۵ sq mi) |
| اوجالیق | ۱٬۷۹۱ m (۵٬۸۷۶ ft) |
| جمعیت (2015) | |
| • جمع | ۴٬۶۳۵٬۰۰۰ |
| • سیخلیق | ۴٬۵۰۰/km2 (۱۲٬۰۰۰/sq mi) |
| Kabul urban agglomeration | |
| دمونیم | Kabuli, Kabulite |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی +4:30 (Afghanistan Standard Time) |
| Postal code | 100X, 101X, 105X, 106X |
| تیلفون کودلاری | (+93) 20 |
| Climate | BSk |
| وئب سایت | km |
اؤلکه‌نین تیجارت و مدنی مرکزی اوْلان شهر هیندوکوش داغلاری ایچین‌ده کابول چایی بویونجا ایرلیله‌یه‌ن دار بیر وادی ده دنیز سوییه‌سی ندن ۱۸۰۰ متر یوکسک‌لیک تئ قورولموش‌دور. کابول، شیمال‌دا هیندوکوش داغلاری'نداکی کئچیدلره کئچید یوللاری و جنوب‌دا پاکیستانا اوزانان هایبر کئچیدینی نظارت ائتمه‌سینی ایمکان وئره‌ن الوئریش‌لی کونومویلا ایستراتئژی بیر شهردیر. آیریجا شهرین، اؤلکه ایچین‌ده قندهار، هرات و مزار شریف، اؤلکه خاریجین‌ده ایسه جلال آباد اوزرین‌دن پیشاور ایله یاخشی بیر قورو یولو علاقه‌سی واردیر.
کابولین اهمیت‌لی تیجارت محصوللاری؛ تزه و قورودولموش مئیوه، جویز-فیندیق، افقان کیلیملری، دری و قویون دری‌سی، ایچ گئییم و موبل. باش‌لیجا صنایع محصوللاری ایسه؛ پامبیق‌لی و یون‌لو توْخوما، ییئجئک محصوللاری و مرمر. کابول‌ده چوخ سای‌دا تاریخی قورولوش و بابورون مزاری تاپیلار. همچینین اونون آدینی داشییان باغچادان باشقا بیر چوخ پارک و باغچا شهری بزییر کی ۱۹۷۸ ایشغالین‌دان اوّل ده ایندیکی واخت‌دا ده شهرین بؤیوک توریزم آچیغا چیکمامیشی واردیر. لاکین روسلارلا دؤیوشون باشلادیغی ۱۹۷۸-جی ایلده‌ن بری شهرین ایقتیصادی فعالیّتلری اهمیت‌لی اؤلچوده آزالمیش‌دیر. سون ایللرده، خصوصیله ۲۰۰۱-جی ایلده‌ن سوْنرا حامد کرزای دؤورون‌ده بۇ مؤوضوعدا بیر جانلانما اوْلدوغو گؤرولمک‌ده‌دیر.[۱]
کابول، ۳.۵۰۰ ایللیک تاریخی، گونئی و اوْرتا آسیا تیجارت یوللاری اوزرین‌ده‌کی ایستراتئژی مؤقیعتی اۆچون بیر چوخ دؤولتین دؤیوش ساحه‌سی اوْلموش و داوام‌لی ال دییش‌دیره‌ن گؤزده بیر شهردیر. ۱۹۷۸-جی ایلدکی روس و ۲۰۰۱-جی ایلدکی آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ایشغالی ایسه یاخین تاریخ‌ده گؤروله نومونه‌لرین‌دن‌دیر.
تاریخدَییشدیر
شهرین کئچمیشی ۳٬۵۰۰ ایل اوّله قدر دایانیر کی مؤ ۱۵۰۰ ایللرین‌ده قورولدوغو معلوم‌دور. تۆرکجه‌‌ده کابول (آ اوزادیلاراق و اینجه اوخونور) اوْلان آدین اصلی قبول دور. شهرین آدی تاریخ‌ده، هیندیلر ین مقدس کیتابلارین‌دان ریگ ودا دا کوبها ، باتلامیوس اون کیتابلارین‌دا کوپهن چایی کنارین‌دا کابولیلرین کابوورا شهری و چین سیاحتناملرینده کاو-فو شکیللرین‌ده کئچر. ۶ و ۷ عصرلرده شهر اورتا آسیا نین ان اهمیت‌لی شهری ایدی. ۱۳عصرده موغول حوکومداری چینگیز خان شهری اله کئچیردی. ۱۵۰۴ دا هیند-تورک ایمپراتورلوغو نون قوروجوسو بابور، کابولی آلاراق دؤولتینه باشکند ائتدی. شهر، ۱۷۳۸ده ایران حؤکمداری نادر شاه طرفین‌دن آلینانا قدر هیند-تورک ایمپئراتورلوغونون حوکومتینده قالدی. ۱۷۴۷ ده احمد شاه ابدال بؤلگه‌ده ایلک موستقیل افقان دؤولتینی قوردو. کابول ۱۹ عصرده ایکی دفعه اینگیلیسلرین علینه کئچدی.
۱۹۷۸-جی ایلده روسلار طرفین‌دن آلینان شهر، روسلارین آغیر بیر مغلوبیتله ۱۹۸۸-جی ایلده گئری چکیلمه‌سین‌دن سوْنرا ۲۰۰۱-جی ایلده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری طرفین‌دن اوسامه بین لادین این بۇ اؤلکه‌ده تشکیلاتلانماسی بهانه ائدیله‌رک ایشغال ائدیل‌دی. اؤلکه‌ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دستک‌لی بیر حؤکومت قۇرولماسینا باخمایاراق شهرین ایداره‌سی و تهلوکه‌سیزلیگی هله ده بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی طرفین‌دن تامین ائدیلمک‌ده‌دیر.
حؤکومت و سیاستدَییشدیر
شهرین مؤوجود بلدییه باش‌چی‌سی ۲۰۱۰-جی ایلین ژانویه آیین‌دا دؤولت باش‌چی‌سی حامد کرزای طرفین‌دن محمد یونس نو اندیش سئچیل‌دی.
ساغلام‌لیق خیدمتیدَییشدیر
افقانیستان 'دا صحیّه خیدمتلری نیسبتاً یوکسول‌دور. وارلی اینسانلار مۆالیجه‌لرینی عومومیتله خاریج‌ده رئاللاش‌دیریرلار. ایندیکی واخت‌دا کابول‌ده بیر نئچه خسته خانا وار؛
- اوشاق فرانسه طیب اینستیتوتو
- ژامهوریات خسته خاناسی
- سردار محمد داوود خان خسته خاناسی
- جینناه خسته خاناسی (اۆرتیم (تولید) مرحله‌سین‌ده)
- وزیر اکبر خان خسته خاناسی
- مالالان دوغوم خسته خاناسی
- رابیا-۱-جی-بالکی دوغوم خسته خاناسی
- Maywand خسته خاناسی
- آفسهار خسته خاناسی
- نوور گؤز خسته خاناسی
- آتاتورک اوشاق خسته خاناسی
- آمریکا طیب مرکزی
- دک-آلمان طیب تانی مرکزی